موزۀ سلسلۀ پهلوی: نمایش ایدئولوژی دولت پهلوی در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی

بازیار, مرضیه; محمدمرادی, اصغر; معماریان, غلامحسین

doi:10.30484/ganj.2022.2958

موزۀ سلسلۀ پهلوی: نمایش ایدئولوژی دولت پهلوی در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

² استاد گروه مرمت، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

³ استاد گروه معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

10.30484/ganj.2022.2958

چکیده

هدف: در سال ۱۳۴۹ محمدرضاشاه کاخ مرمر را وقف شهر تهران کرد و دستور داد تا این بنا به موزۀ سلسلۀ پهلوی تبدیل شود. این پژوهش به چگونگی تبدیل کاخ حکومتی به موزه و مطالعۀ روایت موزه‌ای ایجاد شده در آن می‌پردازد تا ارتباط موزه را به مثابۀ نهادی فرهنگی با ایدئولوژی حکومت روشن سازد و نقش محمدرضاشاه را در شکل‌گیری موزه بررسی کند.
روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش تاریخی و شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای نوشته شده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که‌ موزۀ سلسلۀ پهلوی نهادی فرهنگی بود که از آن بهره‌برداری سیاسی می‌شد. این موزه در واقع نهادی در خدمت تبلیغ ایدئولوژی حکومت پهلوی و نمایشی از تاریخ گزینشیِ حکومت، پیشرفت‌ها و دستاوردهایش نه تنها به ملت ایران، بلکه به جهان بود. این موزه برای محمدرضاشاه از اهمیت زیادی برخوردار بود تا جایی که وی در شکل‌گیری و طراحی آن نقش بسزایی داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تحقیقات تاریخی مبتنی بر اسناد

عنوان مقاله [English]

Pahlavi Dynasty Museum: Representation of Pahlavi State’s ideology in the 1960s and 1970s

نویسندگان [English]

Marziyeh Bazyar ¹
Asghar Mohammadmoradi ²
Gh. Hossein Memarian ³

¹ PhD Student of Architecture, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.

² Professor, Department of Restoration, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran

³ Professor, Department of Architecture, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Purpose: In 1970 Mohammad Reza Shah dedicated Marmar Palace to the city of Tehran in order to form a museum of the Pahlavi dynasty in the building. This study investigates how the state palace turned into a museum and studies the narrative of the museum to clarify the relationship between the museum as a cultural institution and the ideology of the government. It also examines the role of Mohammad Reza Shah in the formation of the museum.
Method and Research Design: This research is written with historical method and descriptive-analytical method and using archival documents and library resources.
Findings and Conclusions: The research findings show that the Pahlavi Dynasty Museum was a cultural institution that was politically exploited. This museum was in fact an institution to propagate the ideology of the Pahlavi government, as well as a representation of the selective history of the government, its progress, and achievements to the nation and the world. In addition, this study shows that despite his minute role in the formation of cultural projects, Mohammad Reza Shah played a significant role in the design of this museum which reveals the importance of this museum for him.

کلیدواژه‌ها [English]

Pahlavi Dynasty Museum
Pahlavi
Marmar Palace
Pahlavi State
Mohammad Reza Shah Pahlavi
Ideology

مراجع

منابع فارسی

اسناد

سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران (ساکما): ۱۴۷۰۳/۲۲۰؛ ۲۵۷۶۳/۲۶۴؛ ۲۶۴۳۰/۲۶۴؛ ۲۷۳۳۰/۲۶۴؛ ۲۷۵۱۳/۲۶۴؛ 28276/264؛ ۴۷۱/۳۴۰؛ ۸۳۰/۳۴۰؛ ۴۹۸۷/۳۴۰؛ ۱۷۶۲/۹۹۸.

کتاب

جوادی، غلام‌رضا. (۱۳۷۸). نگاهی به عمارت تاریخی کاخ‌موزۀ مرمر. تهران: کلید.

علم، اسدالله. (1392). یادداشت‌های اسدالله علم. جلد دوم: از ۱/۱/۱۳۴۹ تا ۲۱/۱۲/۱۳۵۱. (علی‌نقی عالی‌خانی، ویراستار). تهران: کتاب‌سرا.

فرمان‌فرماییان، ستاره. (۱۳۸۳). دختری از ایران. (مریم اعلایی، مترجم). تهران: کارنگ.

قبادیان، وحید. (۱۳۹۲). سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: مؤسسۀ علم معمار رویال.

نوین فرح‌بخش، فریدون. (۱۳۹۶). راهنمای اسکناس‌های ایران: قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی. ناشر: نوین فرح‌بخش.

نیک‌پی، غلام‌رضا. (۱۳۵۲). پنجاه سال در کاخ مرمر: تجدید حیات ایران. تهران: شرکت افست و سهامی خاص با همکاری انتشارات فرانکلین.

مقاله

اکبری، محمدعلی؛ بیگدلو، رضا. (۱۳۹۰). «پهلویسم: ایدئولوژی رسمی دولت محمدرضا پهلوی در دهه‌های 1340-1350ش» گنجینۀ اسناد، شمارۀ ۸۴، صص ۶–۲۵.

بی‌نام. (۱۳۵۵). «خانۀ شاه خانۀ مردم شد (گشایش موزۀ سلسلۀ پهلوی)». کاوه (مونیخ آلمان)، شمارۀ ۶۵، صص ۲۲۷–۲۳۲.

بی‌نام. (۱۳۵۵). «شمه‌ای از پیشینۀ امور باستان‌شناسی در ایران». بررسی‌های تاریخی، شمارۀ ۶، صص ۱۷۱-۲۴۰.

بیگدلو، رضا. (۱۳۹۸). «کارکرد نهاد موزۀ ایران باستان در اندیشۀ دولت-ملت دورۀ پهلوی». پژوهش های تاریخی، پیاپی 42، صص ۹۹–۱۱۷.

رضوی، یگانه؛ مظلوم، جنت. (۱۳۶۷). «اداره‌کل موزه‌ها پس‌از انقلاب اسلامی». موزه‌ها، شمارۀ ۸.

منابع لاتین

Book

Abrahamian, Ervand. (2008). A History of Modern Iran. Cambridge: Cambridge University Press.

Grigor, Talinn. (2009). Building Iran: Modernism, Architecture, and National Heritage Under the Pahlavi Monarchs. Pittsburgh, PA: Periscope Pub. Ltd.

Matin-Asgari, Afshin. (2018). Both Eastern and Western: An Intellectual History of Iranian Modernity. Cambridge University Press.

Mozaffari, Ali. (2014). Forming National Identity in Iran: The Idea of Homeland Derived from Ancient Persian and Islamic Imaginations of Place. London: I.B. Tauris.

Steele, Robert. (2020). The Shah's Imperial Celebrations of 1971: Nationalism, Culture and Politics in Late Pahlavi Iran. London: I.B. Tauris.

Thesis

Tabibi, Baharak. (2014). “Propagating Modernities: Art and Architectural patronage of Shahbanu Farah Pahlavi”. Ph.D Thesis. Architectural History. Middle East Technical University. Turkey.

Articles

Al-Ragam, Asseel. (2014). “The Politics of Representation: The Kuwait National Museum and Processes of Cultural Production”. International Journal of Heritage Studies, 20(6), pp 663–674.

Ansari, Ali M. (2001). “The Myth of the White Revolution: Mohammad Reza Shah, 'Modernization' and the Consolidation of Power”. Middle Eastern Studies, 37(3), pp 1–24.

Mozaffari, Ali. (2007). “Modernity and Identity: The National Museum of Iran”. In Book: Museum Revolutions: How Museums Change and Are Changed. (Edited by Simon J. Knell, Suzanne Macleod and Sheila E. R. Watson). London, New York: Routledge

Shakibi, Zhand. (2013). “Pahlavīsm: The Ideologization of Monarchy in Iran”. Politics, Religion & Ideology, 14(1), pp 114–135.

Shakibi, Zhand. (2018). “The Rastakhiz Party and Pahlavism: The Beginnings of State Anti-Westernism in Iran”. British Journal of Middle Eastern Studies 45(2), pp 251–268.

Steele, Robert. (2019). “The Pahlavi National Library Project: Education and Modernization in Late Pahlavi Iran”. Iranian Studies, 52(1-2), pp 85–110.