ارزیابی مدیریت خطر در موزه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، و گردشگری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر، با هدف تبیین وضعیت مدیریت خطر در موزه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، و گردشگری انجام شد.
روش/ رویکرد: پژوهش به روش پیمایشی توصیفی انجام شده و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. جامعة پژوهش، شامل80 نفر از مسئولان و مدیران موزه‌های وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، و گردشگری در سطح کشور است. روایی پژوهش حاضر صوری است و ضریب پایایی پرسشنامه85درصد است.
یافته­ ها­ی پژوهش: آثار فلزی، بیشترین شیء موزه­ای موجود در موزه ­های مورد بررسی است(66/56 درصد). عمر ساختمان دو سوم موزه‌ها(80درصد) بیش از 30 سال و 60درصد ساختمان موزه‌ها جزء آثار تاریخی هستند. همچنین، 7/91 درصد ساختمان موزه‌های مورد پژوهش بیمه نشده‌ بودند. تمامی موزه‌ها (100درصد) در منطقه ­ای واقع شده‌اند که مورد تهدید بلایای طبیعی یا دیگر انواع خطر­ها هستند و 7/71 درصد آنها فاقد برنامه مدون کنترل خطر بودند و از برنامه‌های آموزشی ضروری در حوزه مدیریت خطر به ­طور مستمر استفاده نمی­شود.
 عدم پوشش بیمه ساختمان و مجموعه موزه‌ها، عدم برنامه مدون کنترل خطر، عدم ارتباط مؤثر و مستمر با افراد و سازمان‌های متخصص در حوزه مدیریت خطر، و عدم پیش‌بینی بودجه لازم از جمله مشکلات و موانع موجود مدیریت خطر در این موزه‌ها بود.
نتیجه­ گیری: فرآیند اجرای مدیریت خطر در موزه­های مورد پژوهش در شرایط مناسبی نیست. تشکیل کمیتة ملی آسیب‌شناسی و امکان‌سنجی شرایط اجرای فرآیند مدیریت خطر، تدوین برنامه‌های آموزشی مستمر، تدوین برنامه کنترل خطر برای موزه ­ها، تشکیل کارگروه تخصصی جهت امور بیمه‌ای موزه ­ها، و
عضویت در شبکه­ های مختلف ملی یا منطقه‌ای مدیریت خطر جهت استفاده از خدمات خاص این سازمان‌ها از اهم راهکارهای پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Risk Management Assessment at the Museums of the Iranian Cultural Heritage, Handcrafts, and Tourism Organization

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Babalhavaeji 1
  • Zahra Abolfathi 2
1
2
چکیده [English]

Purpose: Aims to report the state of risk management at the museums of the Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization
Methodology: A questionnaire was used to gather data. Research population consisted of 80 managers and staff members of museums throughout the country. Reliability index of the questionnaire was 85%.
Findings: Metal objects are the most common objects held at the museums, more than other materials (56.66%). The age of 80% of museum buildings was more than 30 years, and 60% of buildings are listed as national heritage; 91.7% of the buildings lack an insurance policy; all are located in the zones prone to natural disasters and other kinds of risk; 71.7% lack witten risk control plans and continous training programs. Lack of insurance policies for buildings and museum collections, lack of risk control plans, and lack of budget are among the problems that museums face with regard to managing risks.
Conclusion: The process of risk management in the museums is not appropriate. We recommend that a national committee for identifying risk be established. The committee should carry out a feasibility study to implement a risk management process.  A  task force should appointed to work out problems regarding insurance and membership in national and regional networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • risk management
  • museums
  • Cultural heritage
  • Handcrafts and Tourism Organization
آگ‍راوال‌، ام‌ پ‍راک‍اش(1363). م‍راقبت‌ و ن‍گ‍ه‍داری‌ اشیاء م‍وزه‌ای( زه‍را راح‍ت‌ ورن‍و س‍ف‍ادرانی،مترجم). ت‍ه‍ران‌: وزارت‌ ارش‍اد اسلامی‌، اداره‌ ک‍ل‌ م‍وزه‌ه‍ا. گ‍روه‌ آموزش‌ و ان‍ت‍ش‍ارات.
بحرالعلومی، فرانک؛ خادمی، محمدهادی؛ سالار، پویه(1378). موزه‌ها در منطقه‌های زلزله­خیز. موزه‌ها. شماره 21. صص. 5-10.
تبیان(1382). نگاهی گذرا به تاریخچه موزه و موزه­داری در ایران و جهان. بازیابی 20 فروردین 1391، از: 
                              http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=2241.
حکمت، مرضیه(1389). مدیریت بحران موزه در دنیا و ارایه راهکار برای موزه در ایران(با تأکید بر زلزله). پایان­نامة کارشناسی‌ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی.
حمزه، حمزه(1385). ساماندهی، طبقه‌بندی و اولویت‌‌های حفاظتی در مخزن آثار گنجینه میراث فرهنگی زنجان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری.
علایی، اسماعیل(1388). خطر‌خیز بودن ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی کشور. بازیابی 20 فروردین 1391، از:
 
محسنی‌تبریزی، علیرضا( 1367). مبانی نظری وتجربی وندالیسم. نامه علوم اجتماعی، 6، صص. 193-226.
ناصحی‌فر، وحید(1380). مفاهیم و نکاتی پیرامون مدیریت بحران. توسعه مدیریت. شماره 34. صص. 37-34.
ویسی، ئاکو(1388). حفاظت از مجموعه‌های موزه‌ای در شرایط بحران با نگاه ویژه به زلزله: مطالعه موردی موزه سنندج. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری.
یقین‌لو، مهرانگیز؛ خلیلی‌عراقی، مریم(1386). بحران و مدیریت بحران: بررسی آثار مثبت و منفی بحران در سازمان‌ها. بازیابی 25 شهریور 1391، از:
 
 
Matthews, Graham; Smith, Yvonne and Knowles, Gemma(2009). Disaster management in Archives, Libraries and Museums. Great Britain:Ashgate.
Matthews, Graham and Eden, P(1996). Disaster management in British Libraries. Project report with guidelines for library managers, library and information research report 109. London: British Library.
Muir, Adrienne., Shenton, Sarah(2002). If the worst happens: the use and effectiveness of disaster plans in libraries and archives. Library Management, 23(3), 115-123. Retrived March 19, 2012, from: Emerald  Database: http://www.Emeraldinsight.com/0143-5124.htm.
Varlamoff, M.-T. and Plassard, M.-F(2008). Survey on disaster planning in national libraries. World Library and Information Conference: 70th  [FLA General Conference and Council, 22- 27 August 2004, Buenos Aires, Argentina,(published online 2004) from http://www.ifia.orglIV/ ifia70/papers/ 142e_transVarlamoff_Plassard.pdf. accessed 28 Aug. 2008.