پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس (1317- 1324ش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه تاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

2 کارشناسی ارشد تاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

10.30484/ganj.2024.3139

چکیده

هدف: بررسی پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس در فاصلۀ سال‌های 1317ش تا 1324ش.
روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله به‌روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی، منابع کتاب‌خانه‌ای و نشریات انجام شده‌است. پس‌از ارزیابی و تحلیل داده‌های تاریخی نتیجه‌گیری انجام شده‌است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: این قحطی باعث مرگ‌ومیر قابل‌توجه سکنۀ نواحی شمالی خلیج فارس از حدفاصل استان هشتم (هرمزگان) تا مناطقی از استان هفتم مانند لارستان و بوشهر شد؛ هم‌چنین سبب گسترش ناامنی در این مناطق شد. مهم‌تر از این، تداوم خشک‌سالی و قحطی باعث شد تا سکنۀ مناطق مذکور برای فرار از بحران به استان ششم (خوزستان) مهاجرت کنند. این مهاجرت بر فعالیت گستردۀ صنعت نفت در خوزستان و امید مهاجران به کسب درآمد و تأمین معاش در آن‌جا متکی بود. نتیجۀ این بحران تغییرات گستردۀ اجتماعی در نواحی شمالی خلیج فارس بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Social Consequences of the Famine in the Northern Regions of the Persian Gulf (1938-1945)

نویسندگان [English]

  • Hasan Alahyari 1
  • MohammadReza Omrani 2
1 Associate Professor, Department of History, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
2 MA in History, Department of History, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
چکیده [English]

Purpose: This study aims to examine the social consequences of the famine in the northern regions of the Persian Gulf between 1938 and 1945.
Method and Research Design: This article employs a descriptive-analytical method, utilizing archival documents, library resources, and publications. After evaluating and analyzing historical data, conclusions were drawn.
Findings and Conclusion: The famine led to a significant mortality rate among the inhabitants of the northern regions of the Persian Gulf, from the Eighth Province (Hormozgan) to parts of the Seventh Province, including Larestan and Bushehr. Additionally, it resulted in increased insecurity in these areas. More importantly, the prolonged drought and famine forced the residents of these regions to migrate to the Sixth Province (Khuzestan) to escape the crisis. This migration was largely driven by the extensive oil industry in Khuzestan and the migrants' hopes of securing income and livelihood there. The outcome of this crisis was widespread social changes in the northern regions of the Persian Gulf.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Northern regions of the Persian Gulf
  • famine
  • mortality
  • migration
منابع
اسناد
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما):
3/013232/240؛ 4/015046/240؛ 15/015046/240؛ 10/1139/260؛ 30/1139/260؛ 26/714/260؛ 6/0154/293؛ 6/32678/293؛ 6/043741/293؛ 14/043741/293؛ 33/033034/293؛ 35/035034/293؛ 53/12863/293؛ 228/032418/293؛ 5567/293؛ 1/02644/310؛ 1/02658/310؛ 1/02766/310؛ 2/02949/310؛ 2/062461/310؛ 3/37875/310؛ 4/3535/310؛ 4/17061/310؛ 8/002760/310؛ 14/002760/310؛ 17/02949/310؛ 20/3535/310؛ 21/002760/310؛ 130/022548/310؛ 145/022548/310؛ 213/022548/310؛ 215/022548/310؛ 291/022548/310؛ 302/022548/310؛ 409/022548/310؛ 02983/310؛ 5/08303/350؛ 10/02430/350؛ 3/034028/999.
کتاب
ارفع، حسن. (1371). در خدمت پنج سلطان. تهران: مهرآیین.
بدیعی، ربیع. (1362). جغرافیای مفصل ایران. (ج2). تهران: اقبال.
حافظ‌نیا، محمدرضا؛ ربیعی، حسین. (1392). خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگۀ هرمز. تهران: سمت.
زارعی، یوسف. (1395). فرار از قحطی. لامرد: نشر ایراهستان.
سعیدی‌نیا، حبیب‌الله. (1383). تاریخ تحولات سیاسی‌اجتماعی دشتی در دورۀ قاجار و پهلوی. بوشهر: موعود اسلام.
شافعی، سکینه. (1397). خاطرات عبدالحمید شافعی معروف به ملاحمید گله‌داری (1304-1391). مریوان: ئه و ین.
صدیقی، ابراهیم. (1389). «مردی که نابغۀ زمان خود بود». چاپ‌شده در کتاب: یادنامۀ خاندان کریمی در فارس. قم: اعلایی.
فریدی مجید، فاطمه و دیگران. (1388). سرگذشت تقسیمات کشوری ایران (از 1285 تا 1385ش). تهران: بنیاد ایران‌شناسی.
فلور، ویلم. (1398). بوشهر: شهر، جامعه و تجارت 1797-1947م. (ج1). (چ1). (اسماعیل نبی‌پور، مترجم). بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر.
محیایی، ابراهیم. (1381). گذر از سرمنزل عنقا: خاطرات مرحوم حاج‌ابراهیم محیایی. (چ1). تهران: ذوی‌القربی.
نوربخش، حسین. (1358). بندر لنگه در ساحل خلیج فارس. بندرعباس: اداره‌کل فرهنگ و هنر استان هرمزگان.
وثوقی، محمدباقر. (1389). علل و عوامل جابه‌جایی کانون‌های تجاری در خلیج فارس. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
ولی‌زاده، ایرج. (1391). انگلو و بنگلو در آبادان: خاطرات هفتادسالۀ پسرک فرمان‌بر. (چ1). تهران: انتشارات سیمیاهنر.
یاحسینی، سیدقاسم. (1388). خاطرات ماشاءالله کازرونی: روایت شفاهی از هفتاد سال مبارزۀ ضداستعماری و استبدادی دشتستان. (ج1). (چ1). تهران: سورۀ مهر.
مقاله
چمن‌کار، محمدجعفر. (1398). «تأثیرات اقتصادی جنگ جهانی دوم بر بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان». فصل‌نامۀ تاریخ‌نامۀ ایران بعداز اسلام، سال دهم، شمارۀ بیست‌ویکم، صص 33-59.
چمن‌کار، محمدجعفر. (1399). «تأثیر جنگ بین‌الملل دوم بر تنزل جایگاه اقتصادی بندر بوشهر». پژوهش‌نامۀ تاریخ‌های محلی ایران، سال نهم، شمارۀ اول، صص 11-28.
راعی گلوجه، سجاد. (1391). «بررسی مداخلۀ انگلیسی‌ها در امور اقتصادی ایران در جریان جنگ جهانی دوم». تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال بیست‌ودوم، دورۀ شانزدهم، صص 89-110.
سعیدی‌نیا، حبیب‌الله؛ ملکی، عبدالرزاق. (1396). «پیامدهای جنگ جهانی دوم بر مناطق کرانه‌ای و پس‌کرانه‌ای خلیج فارس». فصل‌نامۀ مطالعات تاریخی جنگ، سال اول، شمارۀ اول، صص 73-94.
عمرانی، محمدرضا؛ الهیاری، حسن؛ سعیدی‌نیا، حبیب‌الله. (1401). «بازتاب قحطی و خشک‌سالی در نواحی شمالی خلیج فارس و واکنش‌ها نسبت به آن (1317ش-1324ش)». فصل‌نامۀ تاریخ‌نامۀ ایران بعداز اسلام، سال سیزدهم، شمارۀ سی‌ویکم، صص 121-146.
پایان‌نامه
طباخ شعبانی، الهام. (1383). «بررسی تأثیرات شرکت‌های نفتی در ساختار سکونتگاهی و نهادهای اجتماعی شهرآبادان از سال (1357-1291)». کارشناسی ارشد. رشتۀ جامعه‌شناسی محض. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
روزنامه‌ها و مجلات
اُستوار. (1321). س7، ش509، 9خرداد1321، ص3.
اطلاعات. (1321). س16، ش4887، 4خرداد1321، ص2.
اطلاعات. (1322). س17، ش5233، 7آذر1322، ص4.
اقدام. (1321). س22، ش83، 14تیر1321، ص3.
اقدام. (1321). س22، ش118، 27شهریور1321، ص3.
بهرام. (1322). س یکم، ش21، 20آذر1322، ص4.
پرچم. (1321). س یکم، ش118، 27شهریور1321، ص3.
خلیج ایران. (1320). س12، ش44، 10مهر1320، ص4.
خلیج ایران. (1320). س12، ش793، 5دی1320، ص2.
خلیج ایران. (1320). س12، ش795، 17دی1320، ص3.
خلیج ایران. (1320). س12، ش796، 26دی1320، ص1.
خلیج ایران. (1320). س12، ش804، 14بهمن1320، ص3.
خلیج ایران. (1321). س13، ش810، 23فروردین1321، ص1.
خلیج ایران. (1321). س13، ش818، 16خرداد1321، ص1.
خلیج ایران. (1321). س13، ش820، 25خرداد1321، ص3.
خلیج ایران. (1321). س13، ش821، 1تیر1321، ص1.
خلیج ایران. (1321). س13، ش823، 6تیر1321، ص1.
خلیج ایران. (1321). س13، ش828، 14شهریور1321، ص2.
خلیج ایران. (1321). س13، ش834، 24شهریور1321، ص4.
خلیج ایران. (1321). س13، ش835، 1مهر1321، ص2.
خورشید ایران. (1321). س20، ش5، 28تیر1321، ص4.
خورشید ایران. (1321). س20، ش22، 21شهریور1321، ص5.
داد. (1321). س1، ش33، 28آبان1321، ص3.
کوشش. (1321). س20، ش4908، 4خرداد1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش4927، 26خرداد1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش4946، 17تیر1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش4957، 30تیر1321، ص2.
کوشش. (1321). س20، ش4973، 21مرداد1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش4980، 11شهریور1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش4986، 18شهریور1321، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش5033، 4آبان1321، ص1.
کوشش. (1322). س21، ش5142، 1اردیبهشت1322، ص1.
کوشش. (1322). س21، ش5153، 13اردیبهشت1322، ص1.
کوشش. (1322). س21، ش5156، 16اردیبهشت1322، ص1.
کوشش. (1321). س20، ش5161، 22اسفند1321، ص1.
کوشش. (1322). س21، ش5243، 20بهمن1322، ص1.