تحلیلِ بازتابِ وقایع قحطی بزرگ ایران در نقاشی‌های قلم‌دان لاکی مضبوط در موزۀ ملی ملک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش هنر، گروه پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

10.30484/ganj.2024.3138

چکیده

هدف: شناختِ بازتاب وقایع قحطی بزرگ ایران (1296ش-1298ش) در نقاشی‌های یکی از قلم‌دان‌های لاکی مضبوط در موزۀ ملی ملک.
پرسش پژوهش: کدام‌یک از وقایع مربوط به قحطی بزرگ ایران در نقاشی‌های منقوش بر قلم‌دان لاکی مضبوط در موزۀ ملی ملک بازتاب یافته‌است؟
روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به‌شیوۀ توصیفی-تحلیل محتوا و برمبنای رویکرد بازتاب انجام شده و داده‌های آن از منابع کتاب‌خانه‌ای و اسنادی و مشاهده گردآوری شده‌است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نقاشی‌های پنهان‌شده بر زبانۀ قلم‌دان لاکی موزۀ ملی ملک، گوشه‌ای از جامعۀ قحطی‌زدۀ ایران در خلال سال‌های 1296ش تا 1298ش را بازتاب داده‌است و به‌قولی آینه و پژواک صدای جامعۀ دوران خویش است. دقت بازتابِ بخشی از این واقعۀ اجتماعی در نقاشی‌های قلم‌دان لاکی مذکور قابل‌توجه است. این چهار نقاشی کوچک، تصویری واضح از وضعیت اجتماعی و فرهنگی مردم در دوران قحطی بزرگِ انتهای سلسلۀ قاجار به مخاطب خود نمایش می‌دهند و نقطۀ عطفی در هنر واقعیت‌گرای اجتماعی ایران در دوران قاجار به‌حساب می‌آیند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Reflection of the Great Iranian Famine Events in the Lacquer Pen Cases Held at the Malek National Museum

نویسندگان [English]

  • Mehdi Bakhshipour Moghaddam 1
  • Mohsen Marasy 2
1 MA, Art Research Department, Shahid University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Art Research Department, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: To examine the reflection of the events of the Great Iranian Famine (1917-1919) in the paintings of a lacquer pen case held at the Malek National Museum. he question of this research is that Which events related to the Great Iranian Famine are reflected in the paintings depicted on the lacquer pen case held at the Malek National Museum?
Method and Research Design: This research was conducted using a descriptive-content analysis method based on the reflection approach. The data were collected from library sources, documents, and observation.
Findings and Conclusion: The hidden paintings on the tongue of the lacquer pen case at the Malek National Museum reflect aspects of the famine-stricken society of Iran during the years 1917 to 1919. They can be seen as both a mirror and an echo of the voice of that era's society. The precision with which part of this social event is reflected in the lacquer pen case's paintings is notable. These four small paintings provide a clear image of the social and cultural condition of the people during the Great Famine at the end of the Qajar dynasty and represent a turning point in the social realism art of Qajar-era Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lacquer pen case
  • Great Iranian Famine
  • reflection approach
  • World War I
  • Qajar
  •  

     

    منابع

    کتاب

    • اخوت، میرزاعبدالجواد. (1386). از طبابت تا تجارت: خاطرات یک تاجر اصفهانی: حاج‌میرزا عبدالجواد اخوت. تهران: تاریخ ایران.
    • الکساندر، ویکتوریا. (1393). جامعه‌شناسی هنرها: شرحی بر اشکال زیبا و مردم‌پسند هنر. (چ2). (اعظم راودراد، مترجم). تهران: متن.
    • بارنت، سیلوان. (1391). راهنمای تحقیق و نگارش در هنر. (بتی آواکیان، مترجم). تهران: سمت.
    • پاکباز، رویین. (1385). نقاشی ایرانی: از دیرباز تا امروز. (چ5). تهران: زرین و سیمین.
    • پاکباز، رویین. (1390). دایرةالمعارف هنر. (چ11). تهران: فرهنگ معاصر.
    • خلیلی، ناصر. (1386). کارهای لاکی. (سودابه رفیعی سخایی، مترجم). تهران: کارنگ.
    • شهری، جعفر. (1371). طهران قدیم. (ج1). (چ3). تهران: بینا.
    • عمیدی نوری، ابوالحسن. (1381). یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار. تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
    • فرهاد، معصومه؛ مک‌ویلیامز، مِری؛ رتیگ، سایمون. (1401). شوق مجموعه‌داری: گنجینۀ آثار لاکی ایران در عصر قاجار از مجموعۀ عزّت‌مَلِک سودآور. (علی‌رضا بهارلو و کیانوش معتمدی، مترجمان). ساری: خانۀ فرهنگ و هنر مان.
    • مجد، محمدقلی. (1387). قحطی بزرگ. (محمد کریمی، مترجم). تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
    • یاوری، حسین؛ ابتهاج همدانی، هلیا. (1390). سیری در قلم‌دان‌های لاکی‌روغنی ایران (با تأکید بر قلم‌دان‌های لاکی دورۀ قاجار). تهران: سیمای دانش.

    مقاله

    • سجادی باغبادرانی، سیده؛ خواجه‌احمد عطاری، علی‌رضا؛ آشوری، محمدتقی؛ خدامی، علی‌رضا. (1400). «مطالعۀ تحولات سیاسی و فرهنگی دورۀ شاه‌تهماسب صفوی و تأثیر آن در نقاشی این دوره باتوجه‌به نظریۀ بازتاب». فصل‌نامۀ علمی نگره، 16(58)، صص 89-103
    • فاضلی، نعمت‌الله. (۱۳۷۴). «درآمدی بر جامعه‌شناسی هنر و ادبیات». فصل‌نامۀ علوم اجتماعی (دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی)، 4(7-8)، صص 107-133.
    • نایفی، صدیقه؛ جوانی، اصغر؛ مریدی، محمدرضا. (1397الف). «بازتاب قلندران صفوی در نگارۀ "شتر ترکیبی همراه با ساربان"». فصل‌نامۀ جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 10(1)، صص 153-187.
    • نایفی، صدیقه؛ جوانی، اصغر؛ مریدی، محمدرضا. (1397ب). «حاکمیت بر رعایا: بازتاب ایدئولوژی صفویان در نقاشی‌های "مرد سواربراسب و فیل ترکیبی" (پیکره در پیکره)». فصل‌نامۀ تاریخ و تمدّن اسلامی، 14(28)، صص 121-158.

    روزنامه و نشریه

    • رعد، 27نوامبر1917.
    • کاشف اسرار، 1336، ش۱۱.
    • مفتش ایران، 1336، ش۲.

    منابع اینترنتی

    • قلم‌دان لاکی با نقش زندگی اجتماعی- دورۀ تاریخی: نامعلوم در سایت
    • B2n.ir/r53034