بحرین در مذاکرات رضاشاه و بریتانیا (براساس اسناد وزارت خارجۀ انگلستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف: مسئلۀ بحرین و جدایی آن از ایران ازجمله مهم‌ترین مسائل معوقۀ بین ایران و انگلستان بود که با روی‌کارآمدن رضاشاه با کمک عناصر انگلیسی، امید انگلستان برای حل‌وفصل این مسئله نیز بیشتر شد؛ ولی دولت ایران برای حل این مسائل با تکیه بر ابزارهایی چون حمایت شوروی، جامعۀ ملل، افکار عمومی و سیاست بِده‌بِستان وارد گفت‌وگوهای کلی با انگلستان شد که بیش‌از پنج سال به درازا کشید. این گفت‌وگوها به‌دلیل نرمش‌نداشتن دولت انگلستان دربرابر طرح‌های مختلف عبدالحسین تیمورتاش (نمایندۀ رضاشاه) برای حل این مسئله شکست خورد و درنهایت با گره‌خوردن این موضوع با مسئلۀ مذاکرات تجدیدنظر در قرارداد دارسی -که آن نیز برای ایران دستاوردی نداشت- موجب حذف تیمورتاش و حل‌نشدن مسئلۀ بحرین در این دوره شد. پرسش اصلی نوشتار حاضر بر این اساس استوار است که دولت ایران در دورۀ پهلوی اول مسئلۀ بحرین را چگونه صورت‌بندی کرده بود؟ آیا بحرین خود «مسئله» بود یا صرفاً به‌عنوان «ابزاری» برای کسب امتیاز از انگلستان به آن نگریسته می‌شد؟
روش/ رویکرد پژوهش: نوشتار حاضر به‌روش تاریخی که مبتنی‌بر توصیف و تحلیل داده‌های تاریخی است با اتکا بر اسناد وزارت خارجۀ انگلستان درصدد تبیین این مسئله است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری:  یافته های پژوهش نشان می دهد که با مقاومت شدید انگلستان در شناسایی حاکمیت ایران بر بحرین و هم‌چنین اقدامات انگلستان برای کسب امتیاز نفت (بازنگری در قرارداد دارسی)، درنهایت سیاست ایران به کسب امتیاز دربرابر واگذاری بحرین متمایل شد.

تازه های تحقیق

 

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Question of Bahrain in Reza Shah’s Negotiations with Britain

نویسنده [English]

  • Mikaeil Vahidirad
Assistant Professor, Department Of History, Shahid Beheshti University, Tehran, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: This paper questions how the Iranian government formulated the issue of Bahrain. Was Bahrain itself an "issue" or was it merely seen as a "tool" to gain concessions from Britain?
Method and Research Design: Data for this paper is obtained from archival documents held at the British Foreign Office.
Findings and Conclusion: The issue of Bahrain and its separation from Iran was an important issue between Iran and Britain. The British hoped for a solution increased with Reza Shah reconciliatory approach to the problem. However, the negotiation lasted more than five years. Expecting the support of the Soviet Union and the League of Nations in vain, the talks failed to resolve the issue. The British remained indifferent to various plans offered by Abdolhossein Teymourtash, Reza Shah's representative.
Findings show that with the strong resistance of the United Kingdom in recognizing Iran's sovereignty over Bahrain and the British actions to gain oil concessions (revision of the Darcy contract), finally, Iran's policy tended to gain concessions against the transfer of Bahrain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bahrain
  • Reza Shah Pahlavi (1925-1941)
  • Britain
  • Timurtash
  • Abdolhussein
  • Persian Gulf

اصل مقاله

 

 

 

 

مراجع

منابع
بهار، محمدتقی. (1363). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران. (چ1). تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین‌قلم، علی. (1337). سرزمین بحرین از دوران باستان تا امروز. تهران: کتاب‌فروشی سیروس.
گزیدۀ اسناد خلیج فارس جلد یک: جزایر خلیج فارس از سال 1280-1320ش. (1368). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
مجتهدزاده، پیروز. (1375). جزایر تنب و ابوموسی: رهنمونی در کاوش برای صلح و همکاری در خلیج فارس. (حمیدرضا ملک‌محمودی نوری، مترجم و کوشش‌گر). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل.
موحد، محمدعلی. (1380). مبالغۀ مستعار. تهران: کارنامه.
مهدوی، عبدالرضا (هوشنگ). سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی (1300-1357). (1377). تهران: پیکان.
مقاله
بهمنی قاجار، محمدعلی. (1395). «بررسی حقوقی چالش تاریخی ایران و انگلستان دربارۀ حاکمیت بر بحرین». مطالعات تاریخی، تابستان 1395، شمارۀ 53، صص 10-53.
شیخ نوری، محمدامیر؛ خسروی، ابوذر. (1392). «تیمورتاش و بحرین 1306 تا 1312ش/ 1927 تا 1934م». پژوهش‌های تاریخی، سال 49، دورۀ جدید، سال پنجم، شمارۀ 4، صص 1-20.
روزنامه
روزنامۀ اطلاعات. (14خرداد1316).
منابع لاتین
Adamiyat, Fereydoun. (1956).“Bahrein Islands-A Legal and Diplomatic Study of the British Iranian Controversy”. The American Journal of International Law, Vol. 50, Issue 2, Apr 1956.
Bidwell, Robin Leonard, Kenneth Bourne; Donald Cameron Watt. (eds). British Documents on Foreign Affairs: Reports and Papers from the Foreign Office Confidential Print. Part II, From the First to the Second World War, Series B, Turkey, Iran, and the Middle East, 1918–1939. Frederick, MD: University Publications of America, 1985. Vol, VII, Op. Cit, Enclosure in No 476.
“Documents on British Foreign Policy 1919–1939”. First Series, Vol. VII, 1920. Ed. by Rohan Butler and J. P. T. Bury. London, H.M.S.O.
hermidas Bavand, Davoud. (1994).The historical, Political, and legal bases of Iran’s sovereignty over the islands of tumb and abumusa. New York.
Katouzian, Homa. (1997). “Arbitrary Rule: A Comparative Theory of State, Politics and Society in Iran”. British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 24, Issue. 1, p71.
Kelly, J. B. (1957). “the Persian Claim to Bahrain”. International Affairs (Royal Institute of International Affairs),Vol. 33, No. 1, p51.
“Middle East Research and Information Project”. (1957). Bahrain, MERIP Reports, No. 36.
Ramazani, Rouhollah K. (1996). The Foreign Policy of Iran: A Developing Nation in World Affairs, 1500–1941.Charlottesville: University Press of Virginia.
Rezun, Miron. (1980). “Reza Shah’s Court Minister: Teymourtash”. International Journal of Middle East Studies, Vol. 12, Issue. 2, pp 119–137.
Zirinsky, Michael P. (1992). “Imperial Power and Dictatorship: Britain and the Rise of Reza Shah, 1921-1926”. International Journal of Middle East Studies, Vol. 24, No. 4.
Foreign Office Document
FO. 371/10840/18/34, Lorain to chamberlain, October 21, 1925.
FO. 371/11500, Annual Report For the year 1925, P152.
FO. 371/10126. List of Floating Advances in Round Figures, From His Majesty ‘s Government to the Persian Government Awaiting Payment or Better Regulation, May 8, 1924.
FO. E 4324/92/34 Sir Percy Loraine to Foreign Office, Memorandum, 1 July 1956.
Annual Report on Persia for the Year 1927, in Burrell and Jarman, Iran Political Diaries, vol. 8, p91.
FO. 371/8921 E 3474/67/91: Office to India Office April 1923.
Fo. 413/81: Acting Minister for foreign Affairs (Pakravan) to Sir R Clive, 22 November 1927.
Fo. 416/82 Sir Austin Chamberlain to Sir R Clive, 12 January 1928.
Official Journal of the League of Nations, September 1928, p1360, F. Pakrevan to R. C. Parr
(British charge d'affaires at Tehran), 2 August 1928. Citd by J. B. Kelly.
Loc. cit., Chamberlain to Hovhannes Khan Mossaed, 18 February 1929.
FO. 1670/29/ PE/853/33/91: Chamberlain to Hohans khane Mosaed, February 18, 1929
FO 416/81: Acting Minister for Foreign Affairs (Pakravan) to Sir R. Clive, November 22, 1927.
FO Clive to Chamberlain, January 8, 1929.
FO. 416/82 Clive to Chamberlain 4 may 1928.
FO. 416/82 Clive to Government of India. 21 April 1928.
FO. 416/84 Sir R. Clive to Sir Austen Chamberlain, January 8, 1929.
FO. 416/90 Austin Chamberlain to Clive
FO. 371/13720, 53 Chamberlain to Clive.
FO. 371/13720, E 1373/33/91, Chamberlain to Clive, May 22, 1929.
FO. 416/85 Teymourtash to Sir R. Clive, August 20, 1929.
FO. 416/90 Hoare to Sir John Simon, February 17, 1932
E 2462/33/91 India Office to lord Monte gel, May 23, 1929.
FO. 671/13056, Clive to Foreign Office, January 3, 1928
FO. 371/13056, Foreign Office to Clive, January 5, 1928
FO. 371/13056, Clive to Foreign Office, January 9, 1928
FO. 371/13056, Baxter Minute, January 9, 1928
FO. 371/13775, Clive to Chamberlain, January 19, 1929
FO. 371/13773, Clive to Henderson, January 31, 1929
FO. 371/13771, Clive to Foreign Office, June 26, 1929.
FO. 371/13777, Foreign Office to Clive, June 29, 1929.
FO. 371/13777, Clive to Arthur Henderson, August 10, 1929.
FO. 371/13794, Randal Memorandum, November 6, 1929.
FO. 371/13777, Henderson to Clive, September 25, 1929.
FO. 371/13776, India Office to Viceroy, April 16, 1929.
FO. E 4700/52/21, Clive to Henderson, September 16, 1929.
FO. 371/14478 Clive to foreign Office, Enclosure Teymourtash meeting, April 15, 1930.
FO. 371/14531, Foreign Office to Clive, January 30, 1930.
FO. 371/14532, Clive to Foreign Office, January 9, 1930.
FO. 371/14532, Baxter Minute, February 7, 1930.
FO. 371/14533, Clive to Teymourtash, February 21, 1930.
FO. 371/14533, Clive to Foreign Office, April 3, 1930.
L/P&S/12/3792 Decypher, Sir R Clive, “Text of a circular of September 1925 as to passports of native of arab littoral”, 20 December 1928.
FO. 371/14533, Baxter Minute, May 2, 1930
FO. 371/14533, Clive to Foreign Office, May 12, 1930.
FO. 371/14533, Clive to Henderson, July 15, 1930.
FO. 371/14534, Clive to Foreign Office, May 29, 1930.
FO. 371/14534, Clive to Foreign Office, August 13, 1930.
FO. 371/14534, Baxter Minute, August 13, 1930.
FO. 371/14534, Foreign Office to Clive, August 16, 1930.
FO. 4369/19/34 Clive to Mr. A. Henderson, enclosure, Timmourtache to Clive, April 15, 1930.
FO. 371/14535, Clive to Foreign Office, September 23, 1930
FO. 371/14535, Rendel Minute, October 1, 1930
FO. 371/14535, Foreign Office to Clive, October 1, 1930.
FO. 371/14535 Clive to Foreign Office, October 5, 1930.
FO. 416/113, Clive to Henderson, May 22, 1931.
FO. 371/14535, Teymourtash to Clive, September 26, 1930. Enclosure 1, in No 1.
FO. 371/15337, Rendel to Clive, March 13, 1931.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 03 مهر 1398
  • تاریخ پذیرش: 08 دی 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار