سیستان: مواجهۀ متنفذان محلی و حکومت پهلوی (1320-1332ش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه تاریخ دانشگاه پیام نور مرکز زاهدان، زاهدان، ایران

چکیده

هدف: بررسی تقابل متنفذان محلی منطقۀ سیستان با حکومت پهلوی از سال 1320 تا 1332ش.
روش/ رویکرد پژوهش: اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای منبع گردآوری دادهها بوده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: مواجهه با نیروهای مرکزگریز محلی که اقتدار حکومت را به‌چالش می‌گرفتند پهلوی اول را مصمم به ازمیان‌برداشتن آنها کرد تا وی بتواند دولت مدرن در ایران تأسیس کند. پس از رضا شاه، سرداران تبعیدیِ با بهره‌گیری از ضعف دولت مرکزی به سیستان بازگشتند و درصدد برآمدند قدرتشان را ترمیم کنند. آن‌ها توانستند تااندازه‌ای موقعیت پیشین خود را احیاء کنند. دولت نیز به‌دنبال تعامل با ایشان بود و به فراخور هم‌سویی و اطاعت‌پذیری ایشان با آن‌ها با مسالمت رفتار می‌کرد. در دهۀ 1320 هرگاه حکومت مرکزی دچار ضعف می‌شد، متنفذان محلی قدرت می‌گرفتند و به اِعمال قدرت خارج از چارچوب تعیین‌شده می‌پرداختند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sistan; the encountering field of local influencers and Pahlavi regime (from 1941 to 1953)

نویسنده [English]

  • Abbas Ovisei
Assistant Professor, Department of History, Payam Noor University of Zahedan, Zahedan, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: This paper reports the conflict between local influencial persons in the south-eastern region of Sistan with the central government between 1941 and 1953.
Method and Research Design: This study is based on archival records and library resources.
 
Findings and Conclusion: For the sake of establishing a modern state in Iran, Rezah Shah successfully pusued the policy of suppressing local powers who challenged the authority of the central government throughout the country including in the south-eastern region of Sistan. However, after his resignation in 1941, exiled warlords (=Sardar) and landlords returned to Sistan. Taking advantage of the weakness of central government, they could to some extent restore their power. Determined by the government and law. The central government adopted a policy of tolerance with them as long as they did not exceed the limits. Nevertheless, over the 1940s whenever the ce tral government was weak, they excersised their power beyond the that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sistan
  • Reza Shah (1925-1941)
  • Landlords
  • Warlords
منابع
اسناد آرشیوی
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما): (11723)؛ (105-10/12/1323)؛ (906-1/3/1328)؛ (13596)؛ (16/230000414)؛ (118/230001587)؛ (41-38/230000968)؛ (47/230002112)؛ (4-2/290000134)؛ (5-2/290000230)؛ (4/290000230)؛ (71/290000230)؛ (4/290003561)؛ (8-2/290005073)؛ (5/290005073)؛ (7/290007333)؛ (30/290007333)؛ (31/290007333)؛ (32/290007333)؛ (36/290007333)؛ (41/290007333)؛ (54/290007333)؛ (58/290007333)؛ (65/290007333)؛ (66/290007333)؛ (74/290007333)؛ (76/290007333)؛ (78/290007333).
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران، مدیریت سیستان و بلوچستان (ساکما، س و ب): (17/94320)؛ (23/94320)؛ (26/94320).
سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی (ساکماق): (23/5709)؛ (8-3/31584)؛ (4 و 3/31672)؛ (1/71538)؛ (1/74160)؛ (3/74724).
کتاب
ابراهیمی، مریم. (1395). تحولات سیاسی و اجتماعی سیستان و بلوچستان در سال‌های 1320 تا 1332 شمسی. (چ3). تهران: بیکران دانش.
احمدی، حسن. (1378). جغرافیای تاریخی سیستان: سفر با سفرنامه‌ها... . (چ1). تهران: مؤلف.
اشرف، احمد. (1352). مشخصات اقتصادی و اجتماعی نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی در ایران. تهران: انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه؛ سازمان ملل متحد (مرکز آموزش و پژوهش در برنامه‌ریزی منطقه‌ای).
بدیع، شمس‌الدین. (1360). مناسبات ارضی در ایران معاصر. (چ1). (غلام‌حسین متین، مترجم). تهران: انتشارات اخگر.
چاری، ناصر. (1390). مقدمه‌ای بر جغرافیای تاریخی شهر زابل. (چ1). مشهد: تسنیم دانش.
خسروی، خسرو. (1360). مسئلۀ ارضی و دهقانان تهیدست در ایران. تهران: بیداری.
رئیس‌الذاکرین (دهبانی)، غلام‌علی. (1370). زادسروان سیستان (شرح منثور و منظوم احوال طوایف سیستان). مشهد: مؤلف.
سیاسر، قاسم. (1392). سیستان و بلوچستان در روزگار پهلوی «مجموعۀ شانزده مقاله». (چ1). تهران: آبنوس.
صدر حسینی، سیدمحمدهادی. (1388). مهر شرق (یادنامۀ آیت‌الله الاعظم سیدصدرالدین حسینی طباطبایی و خاندان). (چ1). تهران: همایش دانش.
طیرانی، بهروز. (1376). اسناد احزاب سیاسی ایران (1320-1330ش). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون). (1380). دولت و جامعه در ایران «انقراض قاجار و استقرار پهلوی». (چ3). (حسن افشار، مترجم). تهران: نشر مرکز.
کاشانی، ابوالقاسم؛ دهنوی، محمد. (1361). مجموعه‌ای از مکتوبات سخنرانی‌ها و پیام‌های آیت‌الله کاشانی. (ج1). تهران: چاپخش.
لمبتن، آن کاترین سواین‌فورد. (1362). مالک و زارع در ایران. (چ2). (منوچهر امیری، مترجم). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مجتهدزاده، پیروز. (1386). بازیگران کوچک در بازی بزرگ: استقرار مرزهای شرقی ایران و پیدایش افغانستان. (چ1). (سیدعباس احمدی، مترجم). تهران: معین.
محمدی خمک، جواد. (1392). سیستان و رویداد نوزده بهمن هزار و سیصد و سی خورشیدی. (چ1). تهران: رشد فرهنگ.
مقاله
اندرمانی‌زاده، جلال. (1378). «اسنادی از انتخابات در ایران (عصر قاجار و پهلوی)». فصل‌نامۀ تاریخ معاصر ایران، شمارۀ 12، صص 159-274.
رسولی، مرتضی. (1376). «اصلاحات ارضی، زمینه‌ها، ضرورت‌ها، نحوۀ اجرا و پیامدها (گفت‌وگو با عباس سالور، رئیس پیشین سازمان اصلاحات ارضی)». فصل‌نامۀ تاریخ معاصر ایران، سال اول، شمارۀ 4، صص 243-276.
مجتهدزاده، پیروز. (1374). «هیرمند و هامون در چشم‌انداز هیدروپولیتیک خاور ایران». مجلۀ اطلاعات سیاسی‌اقتصادی، شمارۀ 101 و 102، صص 33-38.