عریضه‌های نوغان‌داران گیلان به مجلس شورای ملی در سال‌های نخست حکومت رضاشاه پهلوی (1306-1309)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار تاریخ پژوهشکدة گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 کارشناس‌ارشد ایران‌شناسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

هدف: این مقاله دلایل نارضایتی نوغان‌داران از دشواری تولید و تجارت ابریشم را گزارش می کند.
روش/رویکرد پژوهش: داده‌ها از عریضه‌ها و اسناد آرشیوی سال‌های 1306 تا 1309ش از مجلس شورای ملی و دیگر مراکز اسنادی گردآوری شده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: تغییرات سیاسی ایران پس‌از مشروطه و نوگرایی پس از آن سبب شد تا درخواست های مردم از دولت مرکزی افزایش یابد. اسناد و شکوائیه‌های نوغان‌داران نشان می‌دهد که توزیع تخم نوغان فاسد، بی‌عدالتی ملاکان و خوانین محلی گیلان، و افزایش تعرفۀ مالیات نوغان موجب شد نوغان‌داران پیوسته در فشار اقتصادی باشند. آن‌ها مدرن‌شدن صنعت ابریشم و برداشته‌شدن فشارهای اقتصادی و اجتماعی را برای برون‌رفت از دشواری ها خواستار شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gilan nobles petitions to the National Assembly in the early years of Reza Shah Pahlavi reign (1927-1930)

نویسندگان [English]

  • Abbas Panahi 1
  • Nadeya Rah 2
1 Associate Professor of History, Institute of Guilan Studies, University of Guilan, Rasht, I. R. Iran
2 MA of Iranology, University of Guilan, Rasht, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: This paper reports petitions silkworm farmers of Gilan sent to the National Assembly (The Parliament) between the years 1927- 1930 addressing difficulties they faced and asking for help.
Method and Research Design: Data for this study was obtained from archival documents held at the Islamic Consultative Assembly and other archival centers.
Findings and conclusion: Political developments following the 1906 Constitutional Revolution and the policy of modernization increased the number of demands people forwarded to the central government. Silkworm farmers’ petitions sent from the province of Gilan to the Parliament complaining about the cruelty and injustice committed by landlords and tribal chiefs, accusing them of delivering rotten silkworm eggs to farmers and increasing tax tariffs. The petitions inform the parliament members of harsh economic difficulties that had pushed the farmers to the verge of extreme poverty. Farmers asked for establishing an agriculture school to educate future generations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Silkworm Farming
  • Gilan
  • Iran
  • Parliament
منابع
کتاب
آدمیت، فریدون. (1348). امیرکبیر و ایران. تهران: خوارزمی.
آذری، علاءالدین. (1367). تاریخ روابط ایران و چین. تهران: امیرکبیر.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. (1368). المسالک و الممالک. (ایرج افشار، مصحح). تهران: علمی‌وفرهنگی.
اصلاح عربانی، ابراهیم. (1374). کتاب گیلان. (ج2). تهران: گروه پژوهش‌گران ایران.
انتنر، مروین. (1369). روابط بازرگانی روس و ایران. (احمد توکلی، مترجم). تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
اولئاریوس، آدام. (1363). سفرنامۀ اولئاریوس. (احمد بهپور، مترجم). تهران: ابتکار.
باربارو و دیگران. (1345). سفرنامه‌های ونیزیان در ایران. (منوچهر امیری، مترجم). تهران: خوارزمی.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1384). اژدهای هفت‌سر (راه ابریشم). تهران: علم.
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ. (1355). کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول. (ج1). (کریم کشاورز، مترجم). تهران: نیل.
پناهی، عباس. (1398). اسناد گیلان در دورۀ مشروطیت. تهران: کتابخانه و مرکز آرشیو مجلس شورای اسلامی.
پناهی، عباس. (1393). کارکرد اجتماعی سیاسی و فرهنگی کیائیان در گیلان. رشت: دانشگاه گیلان.
ثعالبی مَرغنی، حسین‌بن‌محمد. (1372). شاهنامۀ کهن: پارسی تاریخ غررالسیر. (سیدمحمد روحانی، مترجم). مشهد: دانشگاه مشهد.
جمال‌زاده، محمدعلی. (1362). گنج شایگان یا اوضاع اقتصادی ایران. تهران: کتاب تهران.
حدودالعالم من المشرق الی المغرب. (1362). (منوچهر ستوده، کوشش‌گر). تهران: طهوری.
خیام. (1312). نوروزنامه. (مقدمه و حواشی و فرهنگ و تصحیح، مجتبی مینوی). تهران: کتاب‌خانۀ کاوه.
دهخدا، لغت‌نامه.
رواسانی، شاپور. (1384). اولین جمهوری شورائی ایران (نهضت جنگل). تهران: چاپخش.
سیف، احمد. (1380). اقتصاد ایران به‌روایت اسناد در قرن نوزدهم. تهران: چشمه.
عمید، حسن. (1371). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
عیسوی، چارلز. (1369). تاریخ اقتصادی ایران در عصر قاجار (از 1800 تا 1914م). (چ2). (یعقوب آژند، مترجم). تهران: گستره.
فرخ‌نیا، رحیم. (1389). مقدمه‌ای بر مردم‌شناسی. (چ3). همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
فلسفی، نصرالله. (1353). زندگانی شاه‌عباس اول. (ج5). تهران: کتاب کیهان.
قزوینی، شرف‌الدین فضل‌الله. (1286). تاریخ معجم (المعجم فی آثار ملوک العجم). چاپ سنگی: بی‌جا.
کرزن، ناتانیل جورج. (1380). ایران و قضیۀ ایران. (ج1). (چ5). (غلام‌علی وحید مازندرانی، مترجم). تهران: کتیبه.
کشاورز، کریم. (1336). گیلان. تهران: ابن‌سینا.
گزارش صندوق مطالعاتی توسعۀ نوغان‌داری و صنایع ابریشم ایران، امکانات توسعۀ نوغان‌داری و صنایع ابریشم کشور. (1367). وزارت کشاورزی: معاونت امور واحدهای تولید و کشت و صنعت‌ها.
لافون، ف؛ رابینو، ھ. ل. (1372). صنعت نوغان در ایران. (چ1). (جعفر خمامی‌زاده، مترجم). تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
مرعشی، ظهیرالدین. (1349). تاریخ گیلان و دیلمستان. (منوچهر ستوده، مصحح). تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
مرکز اسناد ریاست‌جمهوری (مارجا). (1383). گزارش‌های ایالات و ولایات از اوضاع اجتماعی-اقتصادی ایران در سال 1310 ه.ش. (رضا مختاری اصفهانی، کوشش‌گر). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مظفری، محمدولی. (1347). نوغان‌دار: شعری به گویش مردم جنوب گیلان‌شرق (گالشی). تهران: کار.
مقدسی، ابوعبدالله محمدبن‌احمد. (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. (ج2). (علی‌نقی منزوی، مترجم). تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
ملک‌آرا، عباس‌میرزا. (1361). شرح‌حال عباس‌میرزا ملک‌آرا. (عبدالحسین نوایی، کوشش‌گر). تهران: بابک.
مهدوی، عبدالرضا (هوشنگ). (1364). تاریخ روابط خارجی ایران: از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ دوم جهانی. تهران: امیرکبیر.
نوائی، عبدالحسین. (1397). روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دورۀ صفویه. تهران: پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
مقاله
ثواقب، جهان‌بخش. (1381). «ابریشم گیلان». پژوهش‌نامۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 34.
حسنی، سیدرحمان. (1386). «ابریشم در عصر قاجار و تجارت آن ازطریق دریای خزر با تکیه بر اسناد آرشیوی (1243-1327ق/ 1828-1909م)». فصل‌نامۀ گنجینۀ اسناد، س17، ش3 (پیاپی 67).
کاردان، مهدی. (1380). «تاریخچۀ نوغان و علل بی‌توجهی به آن در گیلان و گرایش به کشت برنج». چاپ‌شده در کتاب گیلان‌نامه: مجموعه‌مقالات گیلان شناسی، (ج5). رشت: طاعتی.
پایان‌نامه
ره، نادیا. (1396). «نقش عوامل داخلی و خارجی بر تجارت ابریشم از دورۀ ناصری تا پایان عصر رضاشاه». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: روشن بابایی همتی، استاد مشاور: عباس پناهی، دانشگاه گیلان.
شورمیج، محمد. (1389). «بررسی تحلیلی نقش گیلان در روند تحولات عصر صفوی تا پایان شاه‌عباس اول». رسالۀ دکترا به راهنمایی اصغر فروغی، دانشگاه اصفهان.
منابع لاتین
Matthee, Rudolph. (1999). The Politics of Trade in Safavid Iran: silk for silver 1600-1730. Cambridge University Press.
Panahi, Abbas; Kohansal Vajargah, Hassan. (2012). “The importance of guilan silk and its economic significance at Safavid period in Caspian region”. Caspian Journal of Environmental Sciences (CJES), June & Number 2012, Vol. 10, Issue. 1, pp 122-129.
Panahi, Abbas. (2017). “Role of Khorasan in commerce of the Silk Road before entrance of the Islam into Iran”. Conference Silk Road, kazakhestan, Astana.