بررسی تأثیر حلال‌های استفاده‌شده در آسیب‌زدایی آثار کاغذی و نسخه‌های خطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

2 استادیار شیمی معدنی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران

چکیده

هدف: هدف از این تحقیق مطالعۀ تغییرات ایجادشده در خصوصیات بصری، فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های کاغذ تحت درمان با حلال‌های لکه‌زدای مدنظر و مقایسۀ آن‌ها با نمونۀ کاغذ شاهد بدون درمان، در شرایط محیطی یکسان برای شناسایی معایب و مزایای این حلال‌هاست.

روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است و در جمع‌آوری اطلاعات آن از منابع کتابخانه‌ای و میدانی بهره‌گیری شده‌است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات بر پایۀ بررسی جدول‌ها و نمودارهایِ تهیه‌شدهبر اساس نتایج تجربی است. در این تحقیق از نمونه‌های کاغذ واتمن با حلال‌های مختلف موردِکاربرد درآسیب‌زدایی منابع کاغذی (تتراکلریدکربن، تری‌کلرواتیلن، استن، اتانول و متانول) استفاده شده‌است. نمونه‌های کاغذ با لکه‌های مختلف (چربی، چسب، و جوهر) تهیه و سپس از طریق مطالعات آزمایشگاهی میزان تغییرات فیزیکی و شیمیایی نمونه‌ها قبل و بعد از پیرسازی بررسی شد.

یافته‌ها و نتایج پژوهش: در پاک‌سازی لکه‌های ناشی از چربیِ روی کاغذهای واتمن حلال تری‌کلرواتیلن مناسب‌تر از حلال تتراکلریدکربن است و آثار کاغذی آسیب کمتری می‌بینند. در پاک‌سازی لکه‌های ناشی از جوهر روی کاغذهای واتمن حلال اتانول و متانول به یک‌میزان آسیب به نمونۀ کاغذی وارد کردند؛ ولی از طرفی خطرات استفاده از اتانول به‌مراتب کمتر از متانول است. در پاک‌سازی لکه‌های ناشی از چسب روی کاغذهای واتمن، حلال استن تخریب کمتری روی اثر کاغذی دارد و خطرات به‌مراتب کمتری از تتراکلریدکربن دارد. استفاده از متانول در پاک‌سازی لکه‌های چسب شاید کم‌خطر باشد؛ ولی در نمونۀ SEM، باقیماندۀ حلال روی اثر کاغذی به چشم می‌خورد و چسبندگی، کامل برطرف نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Solvents in the Treatment Library and Archival Materials

نویسندگان [English]

  • FATEMEH GHODRATI BERENJ ABADI 1
  • Maryam afsharpour 2
1
2
چکیده [English]

Purpose: To examine changes in visual, physical and chemical characteristics of paper samples treated by stain removing solvents
Method/Research Design: A sample of standard Whatman paper was stained with adhesives, fat and ink, then solvents such as carbon tetrachloride, trichloroethylene, acetone, ethanol and methanol were administered to remove the stains. Finally, the degree of physical and chemical changes on the samples was measured.
Findings: Trichloroethylene was found to be the most suitable solvent as the degree of damage to the paper was the lowest. For removing ink stains, ethanol and methanol were equally effective. Acetone was the best solvent for removing adhesive stains with less harm to the paper than carbon tetrachloride. Methanol was good in removing adhesive stains, however, we saw residual solvent in SEM and the adhesive effects were not completely removed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • solvents
  • paper treatment
  • stain removal
  • adhesives
  • ink
  • fat
کتاب
 
-استوارت، باربارا.(1393). روش های تجزیه مواد در مرمت و حفاظت آثار تاریخی. (مسعود باقرزادۀ کثیری، مترجم).تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-پاویا، دونالد؛ لمپمن، گری؛ کریز، جورج. (1366). نگرشی بر طیف‌سنجی. (برهمن موثق، مترجم).تهران: انتشارات علمی و فنی.
مجموعه‌مقاله
-قدرتی، فاطمه؛ محمودی، رقیه. (1391).«انواع لکه‌ها و الحاقات غیرِاصولی موجود در اسناد آرشیوی و نسخ خطی و راهکارهای شناسایی و روش‌های آسیب‌زدایی آن‌ها».در مجموعه‌مقاله‌های چهارمین همایش ملی آرشیوی حفاظت و نگهداری اسناد و میراث مستند.تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی.
پایان‌نامه
- کاویانی، نوشین. (1388). «کاربرد لیزر Nd:YAG با طول‌موج nm532 برای پاک‌سازی لکه‌های موجود بر کاغذهای تاریخی»، کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکدۀ حفاظت و مرمت.
- دلیر، حسن.(1387). «کاربرد لیزر در لکه‌زدایی آثار کاغذی»، کارشناسی ارشد، مرمت آثار، دانشگاه تهران، دانشکدۀ هنر.
صامتی، مریم. (1377).«اسیدزدایی و لکه‌برداری در بافته‌های قدیمی و بررسی مقاومت‌های فیزیکی»، کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکدۀ حفاظت و مرمت.
منابع اینترنتی
-{تاریخچۀ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی در تاریخ ۲۰ مرداد}۹۵بازیابی 10مرداد1395 از
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid
استانداردها
-   استاندارد شمارۀ 106، «شرایط محیطی استاندارد مشروط‌کردن ...».
 بازیابی 10مرداد1395 از: www. isiri. org
-  استاندارد شمارۀ 133،«استاندارد روش نمونه‌برداری از کاغذ و مقوا».
 بازیابی 10مرداد1395 از www. isiri. org
- استاندارد شمارۀ 1417، «تعیین ترکیب فیبری کاغذ، کاغذ و مقوا«
 بازیابی 10مرداد1395 از: www. isiri. org
- استاندارد شمارۀ 1-3568،«کاغذ، مقوا و خمیر کاغذ – روش تعیین pH محلول استخراجی، قسمت 1 استخراج با آب سرد». سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،
 بازیابی 10مرداد1395 از :www. isiri. org
- استاندارد شمارۀ 4706، «روش تسریع در کهنه‌شدن کاغذ و مقوا در دمای 80 درجۀ سلسیوس و رطوبت 65 درصد». سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،
 بازیابی 10مرداد1395 از: www. isiri. org
-  استاندارد شمارۀ 8273، «کاغذ و مقوا - اندازه‌گیری ویژگی‌های کششی»
 بازیابی 10مرداد1395 از :www. isiri. org
منابع لاتین
مقاله
- Mallika, M. (2012). “Cleaning Methid of Paper Manuscripts”. Global Reseach Metodology Journal, 4th issue Feb-Mar-Apr, 2012
-  Merrily, A; Smith, S; Norvell M. M; Susan, L. (1988). “Pressure-Sensitive Tape and Techniques for its Removal From Paper”. The Book and Paper Grupe Annual, Volume 23, Number 2, PP101-113.
-    Nilghaz, A; Zhang, L; Shen, W. (2015). “Cofee Stains On Paper”. Chemical Engineering Science,129, PP34-41.
-   Sarantopoulou, E; Samardzija, Z; Kobe, S; Kollia, Z; Cefalas, A. C. (2003). “Removing Foxing Stains from Old Paper at 157 nm”. Appled Surface Science,208-209, pp 311-316.
منابع اینترنتی
-     “Adhesive Structure”. (Retrieved Jul 27،2016) From http://chemicalfu.com
-     “Blue Ink Structure”. (Retrieved Jul 22, 2016) From https://www.google.com/imgres?imgurl=http
“Fat Structure”. (Retrieved Jul 20،2016) From http://www.lop.parl.gc.ca/content/lop/researchpublications/prb.521-e.htm