نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه پیام نور
چکیده
هدف: این نوشتار، به بررسی برخی مشکلات حمل جنازة شیعیان مقیم هند به ایران به منظور دفن در اماکن مقدسه شیعیان به‌خصوص مشهد طی سالهای 1323تا 1328ق می‌پردازد.
روش/ رویکرد: این مقاله، با تکیه بر محتویات تعدادی از اسناد وزارت امورخارجه ایران و مندرجات بعضی منابع اصلی و تحقیقات معتبر و با رویکردی توصیفی- تحلیلی تنظیم شده است. مقاله، این پرسش اساسی را مورد توجه قرار می‌دهد که حمل جنازة شیعیان هند به ایران به منظور دفن در اماکن مقدسه شیعیان به‌خصوص مشهد با چه موانعی مواجه می‌شد؟ و علاقه‌مندان به انجام این مقوله، از چه شیوه‌ها و ابزارهایی برای برطرف ساختن این مشکلات استفاده می‌کردند؟
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: یافته‌های این تحقیق، نشان می‌دهد که باوجود برخی ضوابط و سختگیری‌های بهداشتی در ایران در اواخر دورة قاجار که بعضاً به امنیت تجارت هند بریتانیا ارتباط داشت، شیعیان هند با استفاده از راهکارهایی چون توسل به افراد بانفوذ، تلاش می‌کردند تا مشکلات و موانع حمل و دفن مردگان خود در اماکن مقدس شیعیان به‌خصوص در مشهد را کاهش داده و هدف خویش را جامه عمل بپوشانند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Barriers in transferring the body remains of Shiite Moslems from India to Mashhad for burial in later years of the Qajarid rule
نویسندگان [English]
- Jamshid Norozi 1
- Fatemeh Moezzi 2
2 researcher
چکیده [English]
Purpose: This paper investigates difficulties of transferring body remains of Shiite Moslems for burial from India to Shiite sacred sites, in particular to Mashhad between 1906 and 1911. The paper also tells about the ways used to bypass such difficulties
Method/Research Design: Archival documents from the Department of Foreign Affairs of Iran, as well as library resources were consulted to prepare this report.
Findings: Soliciting influential Iranian figures was the solution sought to bypass tough health regulations, to protect trade between Iran and the sub-continent.
کلیدواژه‌ها [English]
- Indian Shiite
- Burial
- Body Remains
- India
- Shiite Sacred sites
- Mashhad
اسناد
- سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران ( ساکما): 21558-296
- سازمان اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجۀ ایران (استادوخ):
- استادوخ، س1324، کارتن 6، پوشه 8، صص51-53.
- س1325، کارتن 6، پوشۀ 7،ص 71.
- س1325، کارتن 6، پوشۀ 7،ص 76.
- س1325، کارتن 13، پوشۀ 2، ص79.
- س1325، کارتن 6، پوشۀ 7، ص61 .
- س1325، کارتن 6، پوشۀ 7، ص 63.
- س1327، کارتن 36، پوشۀ 21، ص2.
- س 1327، کارتن 36، پوشه 21، ص4
- س1328، کارتن 36، پوشۀ 13، ص2.
- موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران (مُتما): سند شمارۀ 970-686-12م.
کتاب فارسی
- اسنادی از روابط ایران و هند در دورۀ مظفرالدین‌شاه قاجار. (1376). (احمد جلالی فراهانی، کوششگر). تهران: ادارۀ انتشار اسناد وزارت امور خارجه.
- بداؤنی، عبدالقادر بن ملوک‌شاه. (1379). منتخب‌التواریخ. (ج2و3). (مولوی احمدعلی‌صاحب، محقق؛ توفیق هاشم‌پور سبحانی، مقدمه‌نویس). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). سفرنامۀ پولاک «ایران و ایرانیان». (کیکاووس جهانداری، مترجم). تهران: خوارزمی.
- حکومت بوشهر: اسناد و مکاتبات رضاقلی‌خان سالارمعظم نظام‌السلطنۀ مافی. (ج1). (1391). (خدیجه نظام مافی، کوششگر). تهران: نشر تاریخ ایران.
- دالمانی، هانری رنه دو. (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. (علیمحمد فره‌وشی، مترجم). تهران: ابن‌سینا و امیرکبیر.
- دو سفرنامه از جنوب ایران در سالهای 1256 و 1307ق. (1368). (علی آلِ داود، کوششگر). انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- دیولافوا، ژان. (1371). سفرنامۀ مادام دیولافوا: ایران و کلده. ترجمه و نگارش: علیمحمد فره‌وشی (مترجم همایون). (بهرام فره‌وشی، کوششگر). تهران: دانشگاه تهران.
- رضوی، اطهر عباس. (1376). شیعه در هند. (ج1). (واحد ترجمۀ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، مترجم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
- ریاض‌الاسلام، تاریخ روابط ایران و هند در دورۀ صفویه و افشاریه. (1373). (محمدباقر آرام و عباسقلی غفاری‌فرد، مترجمان). تهران: امیرکبیر.
- ساروی، محمدبن محمدتقی. (1371). تاریخ محمدی: «احسن‌التواریخ». (1371). (غلامرضا مجد طباطبایی، مصحح). تهران: امیرکبیر.
- سرنا، کارلا.(1362). مردم و دیدینهای ایران. (غلامرضا سمیعی، مترجم). تهران: نشر نو.
- سفرنامۀ مادام دیولافوا: ایران و کلده. (1390). (علیمحمد فره‌وشی، مترجم). تهران: دنیای کتاب.
- شهریار جاده‌ها: سفرنامۀ ناصرالدین‌شاه به عتبات. (1372). (محمدرضا عباسی و پرویز بدیعی، کوششگران). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
- شیل، مری. (1362). خاطرات لیدی شیل. (حسین ابوترابیان، مترجم). تهران: نشر نو.
- شیمل، آنه ماری. (1386). در قلمرو خانان مغول. (فرامرز نجد سمیعی، مترجم). تهران: امیرکبیر.
- صنعتی‌زادۀ کرمانی.(1346). روزگاری که گذشت. بی‌جا: ابن‌سینا.
- طباطبایی مجد، غلامرضا. (1373). معاهدات و قراردادهای تاریخی در دورۀ قاجار.تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
- عین‌السلطنۀ سالور، قهرمان‌میرزا. (1377). روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه. (ج3). (ایرج افشار و مسعود سالور، کوششگران). تهران: اساطیر.
- غفاری، ابوالحسن.(1382). جایگاه فرانسه در تاریخ روابط خارجی ایران. تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی، وزارت امور خارجۀ ایران.
- فووریه(1366). سه سال در دربار ایران : خاطرات دکتر فووریه پزشک ویژه ناصرالدین شاه قاجار ( عباس اقبال آشتیانی، مترجم) تهران: دنیای کتاب.
- کرزن، جورج ناتاییل. (1362). ایران و قضیۀ ایران. (غلامعلی وحید مازندرانی، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- گلچین معانی، احمد. (1369)( ج2). کاروان هند. مشهد: آستان قدس رضوی.
- گوبینو، ژوزف آرتور.(1367). سفرنامۀ کنت دو گوبینو: سه سال در آسیا (1855-1858). (عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی، مترجم). تهران: کتابسرا.
- الگود، سیریل. (1352). تاریخ پزشکی ایران. (محسن جاویدان، مترجم). تهران: اقبال.
- مجموعه‌اسناد و مدارک فرخ‌خان امین‌الدوله. (1346). (ج3). (کریم اصفهانیان و قدرت‌الله روشنی، کوششگران). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- مشروطیت جنوب ایران به گزارش بالیوز بریتانیا در بوشهر در سالهای 1323-1333. (1386). (حسن زنگنه، مترجم). تهران: موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- ناطق، هما. (1389). از ماست که بر ماست. تهران: نگارستان کتاب.
مقالۀ فارسی
- آتش، صبری. (2011). «نعش‌کشی به عتبات: رقابت‌های ایران و عثمانی در عراق سدۀ 19میلادی». (نازلی کامواری، مترجم). فصلنامۀایران‌نامه. س26. ش 1و2.
- رحمانیان، داریوش. شهسواری، ثریا. (1391). «جایگاه عتبات عالیات در مناسبات ایران و عثمانی عصر قاجار. مطالعۀ موردی: زوار و حمل جنائز».فصلنامۀ مطالعات تاریخ فرهنگی (پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ). س4، ش13.
- کثیری، مسعود و دهقان‌نژاد، مرتضی. (1390). «قرنطینه‌های ایران در اواخر دورۀ قاجار و اوایل دورۀ پهلوی». مجلۀاخلاق پزشکی. دورۀ چهارم، ش6.
- نوروزی، جمشید و ربیعی، منیژه. (1394). «نقش سادات بیهقی در تاریخ سیاسی کشمیر». پژوهشنامۀ تاریخ‌های محلی ایران. سال سوم، شمارۀ 6.
روزنامه
- روزنامۀ ملتی. نمرۀ 21. نهم جمادی‌الاولی 1285.
کتاب لاتین
- Jones, Norman Howard. (1975). The scientific background of International Sanitary Conferences 1851-1938. GENEVA: WORLD HEALTH ORGANIZATION.
- Loftus, William Kennett. (1857). CHALDAEA AND SUSIANA IN 1849-52. NEW YORK: ROBERT CARTER &BROTHERS.
