اردوی اتحاد اسلامیِ حسینْ رئوف‌بیگ و اشغال کرمانشاه در جنگ جهانی اول

نویسندگان

1 دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران، تهران، ایران

2 دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.30484/ganj.2023.3106

چکیده

بخشی از قضیۀ اشغال ایران درطول جنگ جهانی اول، در کرمانشاه روی داد؛ جایی که با آغاز جنگ جهانی اول محل نزاع آلمان، عثمانی، روسیه و بریتانیا شده بود. درست زمانی‌که بریتانیا موقعیتِ دو ولایت بصره و بغدادِ عثمانی را به‌خطر انداخت، دولت عثمانی هم با لغو مأموریت گروه اعزامی به افغانستان و تشکیل اردوی اتحاد اسلامی به فکر افتاد که کرمانشاه را با راهبرد جهاد تصرف کند.
هدف: مداقه دربارۀ پیامدهای اشغال کرمانشاه به‌دست قوای اردوی اتحاد اسلامیِ حسینْ رئوف‌بیگ در جنگ جهانی اول و علل ناکامی آن.
روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی‌بر اسناد و منابع کتاب‌خانه‌ای انجام شده‌است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: انورپاشا، وزیر جنگ عثمانی، و حسینْ رئوف‌بیگ، فرمانده اردوی اتحاد اسلامی، برخلاف نظر سفیر عثمانی در تهران، و هم‌چنین دولت آلمان -متحد عثمانی در جنگ جهانی- کرمانشاه را اشغال کردند که ازجمله پیامدهای مهم آن ظهور اختلاف در جبهۀ عثمانی و ضربه به راهبرد جهاد این آخرین امپراتوری اسلامی بود. سرانجام، به‌دلیل همین پیامدها، و مخالفت دولت ایران و مقاومت گستردۀ ایلات کرمانشاه به‌رهبری ایل سنجابی، اشغال کرمانشاه که از 26جمادی‌الاول1333ق/11آوریل1915م شروع شده بود در 14ذی‌القعدۀ1333/23سپتامبر1915م پایان یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Hussein Rauf Bey's Ittihad Islamic Army and the occupation of Kermanshah in the First World War

نویسندگان [English]

  • sabah khosravizadeh 1
  • Sabah Ghanbari 2
1 PhD in History of Iran after Islam, National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran
2 PhD in Islamic History, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: Part of the issue of Iran's occupation during World War I unfolded in Kermanshah, where clashes among Germany, the Ottoman Empire, Russia, and Britain took place. At a critical juncture when Britain threatened the regions of Basra and Baghdad in Iraq, the Ottoman government, by halting the mission of the expeditionary group to Afghanistan and establishing the Islamic Union Army, contemplated capturing Kermanshah through a Jihad strategy.
Thus, the purpose of the current research is not to delve into the group sent to Afghanistan and its disintegration, but to examine the shifts in Ottoman objectives for this group, the actions of the Islamic Union Army, and their consequences and outcomes.
Method and Research Design: The current research was conducted using a descriptive-analytical approach based on archival documents and library resources.
Findings and Conclusion: Anwar Pasha, the Ottoman Minister of War, and Hussein Raufbeyg, the commander of the Islamic Union Army, contrary to the Ottoman ambassador's stance in Tehran and the German government, an Ottoman ally in World War I, occupied Kermanshah. This event marked a significant repercussion in terms of discord within the Ottoman front and dealt a blow to the Jihad strategy of this last Islamic empire. Ultimately, due to these repercussions, alongside the opposition from the Iranian government and the extensive resistance of the people of Kermanshah under the leadership of the Sanjabi tribe, the occupation of Kermanshah, which commenced on 26 Jumada al-Awwal 1333 AH/11 April 1915 AD, concluded on 14 Dhu al-Qaidah 1333/23 September 1915.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Union Army
  • Hussein Raufbeyg
  • Ottoman
  • Germany
  • Kermanshah
  • Sanjabi Tribe

مراجع

منابع
اسناد
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران (ساکما): شناسۀ سند:
 939/280/91؛ 3069/232؛ ۳۰۷۸/240؛ 8247/240؛ 108535/240؛ 171-17/25/293؛ ۲۸۹۸/293؛ 3698/293؛ 3707/293؛ ۲۴۳۱۴/296؛ 47392/999؛
کتاب
ارباب، معصومه. (1383ش). روابط ایران و آلمان در جنگ جهانی اول ۱۹۱4-۱۹۱8م/۱۳۳2-۱۳۳6ق. تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر.
اردلان، امان‌الله. (1372ش). خاطرات حاج‌عزالممالک اردلان: زندگی در دوران شش پادشاه. (باقر عاقلی، تنظیم‌کننده و حاشیه‌نویس). تهران: نامک.
بهار، محمدتقی. (1399ش). تاریخچۀ سه‌سال‌ونیمۀ ما و جنگ (1914-1917) روس و انگلیس؛ آلمان، عثمانی و ایران. (کاوه بیات، کوشش‌گر). تهران: شیرازۀ کتاب ما.
بیات، کاوه. (1381ش). ایران و جنگ جهانی اول (اسناد وزارت خارجه). (چ2). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
دولت‌آبادی، یحیی. (1371ش). حیات یحیی. (ج3). تهران: عطار.
ساسانی، خان‌ملک. (1386ش). یادبودهای سفارت استانبول. تهران: اساطیر.
سپهر، احمدعلی (مورخ‌الدوله). (1336ش). ایران در جنگ بزرگ 1914-1918. تهران: چاپ‌خانۀ بانک ملی ایران.
سنجابی، علی‌اکبر. (1393ش). ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران: خاطرات علی‌اکبرخان سنجابی، سردارمقتدر. (کریم سنجابی، محرر و حاشیه‌نویس). (چ3). تهران: پردیس دانش.
شاو، استانفورد جی؛ شاو، ازل کورال. (1370ش). تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیۀ جدید. (ج2). (چ1). (محمود رمضان‌زاده، مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی.
کتاب سبز. (1363ش). مجموع اسناد تاریخ ایران. تهران: تاریخ ایران.
کحّال‌زاده، میرزاابوالقاسم‌خان. (1363). دیده‌ها و شنیده‌ها: خاطرات میرزاابوالقاسم‌خان کحّال‌زاده. (چ1). (مرتضی کامران، کوشش‌گر). تهران: فرهنگ.
کشاورز، اردشیر. (1382ش). کرمانشاهان در جنگ جهانی اول (تشکیل دولت ایران آزاد). کرمانشاه: طاق‌بستان.
گِرکه، اولریخ. (1377ش). پیش به‌سوی شرق: ایران در سیاست شرقی آلمان در جنگ جهانی اول. (ج1). (پرویز صدری، مترجم؛ کاوه بیات، ویراستار). تهران: کتاب سیامک.
گزیدۀ اسناد سیاسی ایران و عثمانی: دورۀ قاجاریه. (1372ش). (ج6). (واحد نشر اسناد [دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه]، [گردآورنده]). تهران: وزارت امور خارجه، موسسۀ چاپ و انتشارات.
مابرلی، فردریک جیمز. (1369ش). عملیات در ایران (جنگ جهانی اول 1914-1919). (کاوه بیات، مترجم). تهران: رسا.
نیدرمایر، اسکارفُن. (1363ش). زیر آفتاب سوزان ایران. (کیکاوس جهانداری، مترجم). تهران: تاریخ ایران.
مقاله
خزایی، شیرزاد. (1393ش). «حزب دموکرات و استیضاح فرمان‌فرما در مجلس سوم شورای ملی». مجلۀ پژوهش‌های علوم تاریخی، دورۀ 6، ش1، صص 71-84.
شریفی، عزت‌اله؛ کریمی، حجت‌اله. (1397ش). «بررسی اوضاع کرمانشاه در جنگ جهانی اول: از ورود نیروهای عثمانی تا تشکیل دولت موقت ملی». نشریۀ روزگاران، س13، ش13، صص 1-20.
پایان‌نامه
نظری، پیرحسین. (1392ش). «ایل سنجابی و نقش آن در تحولات غرب کشور طی سال‌های 1293-1345ق». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تاریخ، گرایش ایران دورۀ اسلامی، گروه تاریخ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان.
روزنامه
بامداد روشن: (دوشنبه 11جمادی‌الثانی1333، س1، ش33)؛ (چهارشنبه 13جمادی‌الثانی1333، س1، ش34)؛ (پنج‌شنبه 30جمادی‌الثانی1333، س1، ش34)؛ (دوشنبه 1شعبان1333ق، س1، ش53)؛ (شنبه 20شعبان1333، س1، ش61)؛ (چهارشنبه 18ذی‌القعدۀ1333، س1، ش95)؛ (شنبه 28ذی‌القعدۀ1333، س1، ش99).
رعد: (یکشنبه 17ذی‌القعدۀ1333، سال 7، ش3).
رستخیز: (سه‌شنبه 12ربیع‌الاول1334، س2، ش14)؛ (دوشنبه 18ربیع‌الاول1334، س2، ش16)؛ (شنبه 26رمضان1333، س1، ش1).
عصر جدید: (سه‌شنبه 17ذی‌القعدۀ1333، س2، ش6).
کاوه: (دوشنبه 6شوال1336، س3، ش 29-30).
نوبهار: (جمعه 22جمادی‌الثانی1333، س4، ش194)؛ (سه‌شنبه 9شعبان1333، س4، ش207)؛
(جمعه 19شعبان1333، س4، ش209)؛ (سه‌شنبه 23شعبان1333، س4، ش210).
لوح فشرده
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دورۀ ۳، جلسۀ ۲۸: صورت مشروح مجلس روز دوشنبه یازدهم شهر جمادی‌الثانیۀ ۱۳۳۳.
 
 
منابع لاتین
Adamec, Ludwig. (1967). Afghanistan: A Diplomatic History. Los Angeles: University of California Press.
Alkan, Mustafa. (2004). “Hüseyin Rauf Orbay’ın Hayatı (1880-1964)” ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 59, Cilt: XX.
Ayaydın, Rıdvan. (2016). “BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA OSMANLI DEVLETİ’NİN İRAN’DA CİHAD-I EKBER FAALİYETLERİ”. Tez Danışmanı: DOÇ.DR. İLYAS TOPSAKAL, İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı / İslam Tarihi Bilim Dalı.
Balcıoğlu, Mustafa. (2011). Teşkilat-ı Mahsusa'dan Cumhuriyete. Türkiye: Nobel Yayın Dağıtım.
Busch, Briton Cooper. (1976). Mudros to Lausanne: Britain's frontier in West Asia, 1918-1923. United States: State University of New York Press.
Cebesoy, Ali Fuat. (1957). Gl Ali Fuat Cebesoyʼun siyasî hâtiraları. Türkiye: "Vatan" Neșriyatı.
Çolak, Mustafa. (2008). Enver Paşa: Osmanlı-Alman ittifakı. Volume 77 of Yeditepe Yayınevi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
HAÇİN, İlhan. (2016). “Hüseyin Rauf Orbay ve I. TBMM'deki Faaliyetleri (1920-1923)”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12, no.23, pp 51– 85.
Kurtcephe, İsrafil & Balcıoğlu, Mustafa. (1992). “BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI BAŞLARINDA ROMANTİK BİR TÜRK-ALMAN PROJESİ -RAUF BEY MÜFREZESİ-”. Ankara Üniversitesi OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), 3(3).
LEVENT, Zeynel. (15 Kasım 2020). “Binbası Hüseyin Rauf (Orbay) Müfrezesi’nin Faaliyetlerinin Modern Gayrinizami Harp Teorisi Açısından Değerlendirilmesi”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 2020, Cilt 5, Sayı 2, https://doi.org/10.31454/usb.775710.
Orbay, Rauf. (1993). CEHENNEM DEĞİRMENİ: Siyasî Hatıralarim. Volume 1, İSTANBUL: Emre Yayınları.
YÜKSEL, Çağdaş. (2019). “BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TEŞKİLAT-I MAHSUSA during the First World War”. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Tarih Anabilim Dalı, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Programı.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 30 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 28 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار