خلعِ‌سلاح ایل جاف جوان‌رود(1320-1334ش)

میرزائی, کیومرث; دهقان نژاد, مرتضی; نورائی, مرتضی

doi:10.30484/ganj.2023.3095

خلعِ‌سلاح ایل جاف جوان‌رود(1320-1334ش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² استاد، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³ استاد، گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.30484/ganj.2023.3095

چکیده

چکیده
هدف: بررسی مسلح‌شدن دوبارۀ ایل جاف جوان‌رود در سال 1320ش/1941م، نپذیرفتن خلعِ‌سلاح در دورۀ محمدرضاشاه و دلایل خلعِ‌سلاح آن به‌دست حکومت مرکزی در سال 1334ش/1955م.
روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش، به‌شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع اولیه، همچون اسناد انتشارنیافته، مصاحبه و منابع کتاب‌خانه‌ای انجام شده‌است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: ایل جاف جوان‌رود به‌دلیل مسلح‌بودن ایلات ایرانی و عراقی هم‌جوارش و بیم از تجاوز و غارت قلمروش توسط آن ایلات حاضر نبود خلعِ‌سلاح را بپذیرد. حکومت مرکزی نیز چون سران این ایل مجدداً املاک مزروعی و چراگاه‌های سابق این ایل را تصرف کرده بودند و از واردات و صادرات کالاها در مناطق مرزی قلمرو ایلیاتی‌شان با عراق حقوق گمرکی می‌گرفتند که درنهایت به خودمختاری‌شان منجر شده بود تصمیم گرفت این ایل را خلعِ‌سلاح کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تحقیقات تاریخی مبتنی بر اسناد

عنوان مقاله [English]

Analyzing and investigating the disarmament of Javanrud'sJaf tribes (1955-1941)

نویسندگان [English]

Kayomarth Mirzaei ¹
Morteza Dehghannejad ²
Mortaza Nouraei ³

¹ Ph.D. Student, Islamic History, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² Professor, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

³ Professor, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Abstract
Purpose: Examining the rearmament of the Jaf Javanrud's Jaf tribes in 1320 SH/1941 AD, their refusal to disarm during the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi, and the reasons for their disarmament by the central government in 1334 SH/1955 AD.
Method and Research Design: This research was conducted in a descriptive-analytical manner, relying on primary sources such as published documents, interviews, and library resources.
Findings and Conclusion: The findings of this research show that the Javanrud'sJaf tribes, due to the armed nature of Iranian and Iraqi tribes in proximity and fear of encroachment and looting of their territories by these tribes, was unwilling to accept disarmament. The central government, as the leaders of this tribe had repossessed their agricultural fields and former grazing lands, and were levying customs duties on imports and exports of goods in their border regions with Iraq, ultimately leading to their autonomy, decided to disarm this tribe.

[1]. Ph.D. Student, Islamic History, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
kayomarth1353@gmail.com
[2]. Professor, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran, (Corresponding author)
mdehqannejad@yahoo.com

[3] . Professor, Department of History, Faculty of Literature & Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
m.nouraei@ltr.ui.ac.ir
Copyright © 2024, NLAI (National Library & Archives of I. R. Iran). This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and adapt the material for any purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

Javanrud'sJaf tribe
disarming
Pahlavi II
tribal autonomy

مراجع

منابع

اسناد منتشرنشده
- ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ): 6-49-1305؛ 13-22-1310.
- سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما): 230/2226/293/91؛ 311/2226/293/91؛ 342/2226/293/91؛ 353/2226/293/91؛ 510/2226/293/91؛ 524/2226/293/91؛ 602/2226/293/91؛ 645/2226/293/91؛ 6 و 5/6935/290؛ 28 و 7/6935/290؛ 24/6935/290؛ 8 و 7/7183/290؛ 20/7183/290؛ 1/7191/290؛ 7/1799/293؛ 10/1799/293؛ 14/1799/293؛ 15/1799/293؛ 18/1799/293؛ 20/1799/293؛ 24/1799/293؛ 26/1799/293؛ 31/1799/293؛ 34/1799/293؛ 35/1799/293؛ 38/1799/293؛ 42/1799/293؛ 43/1799/293؛ 45/1799/293؛ 51/1799/293؛ 52/1799/293؛ 54/1799/293؛ 56/1799/293؛ 64/1799/293؛ 65/1799/293؛ 66/1799/293؛ 71/1799/293؛ 77 و 76/1799/293؛ 79 و 78/1799/293؛ 81 و 80/1799/293؛ 86/1799/293؛ 88 و 89/1799/293؛ 90/1799/293؛ 98 و 97/1799/293؛ 100/1799/293؛ 101/1799/293؛ 103/1799/293؛ 4/1802/293؛ 5/1802/293؛ 7/1802/293؛ 9/1802/293؛ 11/1802/293؛ 4/2194/293؛ 5/2194/293؛ 12/2194/293؛ 208 و 207/551/294؛ 48/258/296؛ 15/23610/297؛ 17/23610/297؛ 19/23610/297؛ 21/23610/297.
- کتاب‌خانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمام): 35/5/146/2؛ 4/25/156/2؛ 2/25/156/2؛ 201ی1ج6-28د7؛ م2، ک146، ج15/2، د35.
- کتاب فارسی
- آبراهامیان، یرواند. (1377). ایران بین دو انقلاب. (احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، مترجم). تهران: نشر نی.
- امان‌اللهی بهاروند، سکندر. (1368). کوچ‌نشینی در ایران. تهران: آگاه.
- بارل، رابرت مایکل. (1393). یادداشت‌های سیاسی ایران 1344-1260. (ج9). (افشار امیری، مترجم). تهران: مؤسسۀ فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- بدلیسی، امیرشرف‌خان. (1373). شرف‌نامه؛ تاریخ مفصل کردستان. تهران: حدیث.
- برویینسن، مارتین وان. (1393). جامعه‌شناسی مردم کرد (آغا، شیخ و دولت). ساختارهای اجتماعی و سیاسی کردستان. (ابراهیم یونسی، مترجم). تهران: پانیذ.
- رزم‌آرا، حاج‌علی. (1382). خاطرات و اسناد. (کامبیز رزم‌آرا و کاوه بیات، کوشش‌گران). تهران: شیرازه.
- رزم‌آرا، حاج‌علی. (1395). عملیات اورامان (پاییز و زمستان 1310 شمسی). (کامبیز رزم‌آرا و کاوه بیات، کوشش‌گران). تهران: شیرازه.
- سلطانی، محمدعلی. (1372). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان. (ج2). تهران: سها.
- سنجابی، علی‌اکبر. (1380). ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران؛ خاطرات علی‌اکبرخان سنجابی. تهران: شیرازه.
- سنندجی، میرزاشکرالله. (1375). تحفۀ ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان. (حشمت‌الله طبیبی، مصحح و حاشیه‌نویس). تهران: امیرکبیر.
- صالحی، محیی‌الدین. (1397). جاف جوان‌رود. سنندج: امام ربانی.
- صفی‌زاده (بوره‌که‌ای)، صدیق. (1378). تاریخ کرد و کردستان. تهران: آتیه.
- عبدالوحید. (1378). کردها و سرزمینشان. (صلاح‌الدین عباسی، مترجم). تهران: احسان.
- فوران، جان. (1382). مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس‌از انقلاب اسلامی. (احمد تدین، مترجم). تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
- کاتم، ریچارد. (1371). ناسیونالیسم در ایران. (احمد تدین، مترجم). تهران: کویر.
- کدی، نیکی. آر. (1385). ریشه‌های انقلاب در ایران. (عبدالرحیم گواهی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- کیانی هفت‌لنگ، کیانوش. (1379). ایران در بحران (مهرماه 1320-شهریور 1326). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
- کیانی هفت‌لنگ، کیانوش. (1382). «حکومت پهلوی و عشایر». چاپ‌شده در کتاب: سقوط: مجموعه‌مقالات نخستین همایش بررسی علل فروپاشی سلطنت پهلوی. صص 786-800. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- کینان، درک. (1376). کردها و کردستان. (ابراهیم یونسی، مترجم). تهران: نگاه.
- گروه جامی. (1371). گذشته چراغ راه آینده است. تهران: نیلوفر.
- لمبتون، ا.ک.س. (1345). مالک و زارع در ایران. (منوچهر امیری، مترجم). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- لنچافسکی، ژرژ. (1351). غرب و شوروی در ایران: سی سال رقابت 1918-1948. (حورا یاوری، مترجم). تهران: ابن‌سینا.
- مذاکرات مجلس، دورۀ شانزدهم، نشست 60، 26شهریور1329.
- مردوخ روحانی، بابا. (1371). تاریخ مشاهیر کرد. (ج3). تهران: سروش.
- مک‌داول، دیوید. (1383). تاریخ معاصر کرد. (ابراهیم یونسی، مترجم). تهران: پانیذ.
- مؤمنی، حمید. (1358). دربارۀ مبارزات کردستان. تهران: شباهنگ.
- میراحمدی، فریدون. (1389). جوان‌رود در گذر تاریخ. سنندج: گوران.
- مینورسکی، ولادیمیر فئودوروویچ. (1371). کرد. (حبیب‌الله تابانی، مترجم). تهران: گستره.
- نیکیتین، واسیلی. (1378). کرد و کردستان. (محمد قاضی، مترجم). تهران: کانون فرهنگی انتشاراتی درایت.
- وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر. (1381). حدیقۀ ناصریه و مرآت‌الظفر در جغرافیا و تاریخ کردستان، تهران: توکلی.
کتاب کردی
- جاف، خوسره‌و. (2013). میژووی هوزی جاف. هه‌ولیر: به‌درخان.
- صالح، حه‌کیم. (2004). هه‌له‌بجه له ئامیزی میژوودا. هه‌له‌بجه: مه‌ناره.
- هاشمی، سه‌یید باقر؛ هه‌ورامانی، محه‌مه‌د ئه‌مین. (1378). دیوانی ئاغا عینایه‌ت. تهران: مؤسسۀ انتشاراتی فرهنگی اباصالح.
روزنامه
- روزنامۀ اطلاعات: شمارۀ 7218، 13شهریور1329؛ شمارۀ 8938، 7/12/1324.
مصاحبه
- رستمی، اسفندیاربیگ (فرزند محمدبیگ وکیل جوان‌رود)، مصاحبه 8/3/1398.
- رستمی، فتحی‌بیگ (فرزند محمدبیگ وکیل جوان‌رود)، مصاحبه، 10/3/1398.
- غفوری، احمدبیگ (از سران ایل جوان‌رود)، مصاحبه، 18/10/1397.
- موحد، رئوف (فرزند علامه ملامجید موحد)، مصاحبه، 9/3/1398.
منابع انگلیسی
- Beck, Lois. (1986). The Qashqa'I of Iran. New Haven: Yale University Press.
- Douglas, William. (1951). Strange lands and friendly people. New York: Harper & Brothers.
- Garthwaite, Gene R. (1983). Khans and Shahs: A Documentary Analysis of the Bakhtiyari in Iran. Cambridge: Cambridge University Press.
- Tapper, Richard. (1983). The conflict of Tribe and State in Iran and Afghanistan. London: Croom Helm.