تحلیلی بر عملکرد «کمیتۀ تشخیص و تفکیک» اسرای عراقی (1361-1369)

علاماتی, غلامرضا; محمدی, امین; شاه حسینی, مجید

doi:10.30484/ganj.2023.3079

تحلیلی بر عملکرد «کمیتۀ تشخیص و تفکیک» اسرای عراقی (1361-1369)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه مشترک و مرکب، دانشگاه جامع امام حسین، تهران، ایران

² دکترای تاریخ، پژوهشگر پژوهشکدۀ اسناد سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران، تهران، ایران

³ کارشناس، سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس، تهران، ایران

10.30484/ganj.2023.3079

چکیده

با افزایش شمار اسرای عراقی از سال دوم و سوم جنگ تحمیلی، ضرورت تشکیل سازمانی منسجم برای نگهداری و حفاظت از اسرا بیش‌ازپیش احساس شد. در فروردین‌ماه سال 1361 کمیسیون ادارۀ اسرای عراقی مشتمل بر یک دبیرخانه، شش کمیتۀ «فرهنگی»، «کار و بوفه»، «بهداشت»، «تبادل اسرا»، «تبلیغات و روابط‌عمومی» و «تشخیص و تفکیک» و یک دادگاه ویژۀ اسرا با هدف نگهداری از اسرای عراقی کار خود را آغاز کرد.
هدف: شناخت «کمیتۀ تشخیص و تفکیک» اسرای عراقی و تحلیل نقش و عملکرد این کمیته در نگهداری اسرای عراقی در دوران دفاع مقدس.
روش٫ رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و براساس اسناد و مدارک آرشیوی سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس زیرمجموعۀ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انجام شده‌است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، «کمیتۀ تشخیص و تفکیک» اسرای عراقی با تشکیل شبکۀ منسجم اطلاعاتی در اردوگاه‌ها و شناسایی و تفکیک اسرای بعثی، توّاب و بی‌طرف، و انجام وظایفی که کمیسیون ادارۀ اسرای عراقی تعیین کرده بود توانست نقش مهمی در موفقیت اسیرداری ایران ایفا کند. عملکرد این کمیته در جلوگیری از وقوع شورش و فرار اسرا، با نقل‌وانتقال آن‌ها بین اردوگاه‌ها؛ همکاری در شناسایی اسرای معلول، مجروح و بیمار و تأیید صلاحیت اطلاعاتی و امنیتی آن‌ها برای بازگشت به عراق؛ بررسی و تأیید درخواست پناهندگی اسرا و درخواست اعزام آن‌ها به جبهه برای جنگ با رژیم بعث عراق؛ همکاری اطلاعاتی در مبادلۀ اسرای عراقی؛ و همکاری با کمیتۀ تبلیغات و روابط‌عمومی با هدف خنثی‌سازی ادعاهای غیرواقعی رژیم بعث عراق علیه اسیرداری ایران بسیار مهم و حائز اهمیت بود و به‌طورکلی این کمیته درطول دوران دفاع مقدس در نگهداری و حفاظت از اسرای عراقی عملکردی بسیار مثبت داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تحقیقات تاریخی مبتنی بر اسناد

عنوان مقاله [English]

Investigating the function of the recognition and separation committee in keeping Iraqi pridoners (1982-1990)

نویسندگان [English]

GholamReza Alamati ¹
Amin Mohammadi ²
Majid Shahhosseini ³

¹ Assistant Professor, Department of Joint and composite, Imam Hossein Comprehensive University, Tehran, Iran

² PhD of History, Researcher of the Document Research Institute of the Organization of Records and the National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran

³ Expert, Organization of Holy Defense Documents, Tehran, Iran

چکیده [English]

Purpose : With the increase in the number of Iraqi pridoners since the second and third year of the Iraq-Iran war, the necessity of forming a coherent organization in order to keep the pridoners was felt.
In April 1982 Komision-e edareie osaraie araghi (Commission for the Administration of Iraqi pridoners), started working with the purpose of keeping Iraqi pridoners.
Objective: To the recognition and separation committee and to analyze the role and performance of this committee in keeping Iraqi pridoners during the war between Iraq and Iran.
Method and Research Design: This research was carried out with a descriptive-analytical method and based on archival documents of the Organization of Holy Defense Documents and Documents.
Findings and conclusion: Based on the findings of this research, the recognition and separation committee Iraqi pridoners was able to play an important role in the success of Iran's captivity. The performance of this committee in preventing riots and the escape of pridoners by transferring them between camps, cooperating in identifying disabled, injured and sick pridoners and verifying their intelligence and security qualifications to return to Iraq, examining and confirming the asylum requests of pridoners and their deportation requests. To the front for the war with the Iraqi Baath regime, intelligence cooperation in the exchange of Iraqi pridoners and cooperation with the propaganda and public relations committee in order to neutralize the unrealistic claims of the Iraqi Baath regime against Iran's captivity were very important.

کلیدواژه‌ها [English]

Iraqi pridoners
Holy Defense
Commission for the Administration of Iraqi pridoners
the recognition and separation committee

مراجع

منابع

اسناد تاریخی

سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس (سامدم)
- زونکن 498، جلد 1، ص136؛
- زونکن 498، جلد 2، صفحات: 33-34؛
- زونکن 524، جلد 1، صفحات: 1-266؛
- زونکن 591، جلد 1، صفحات: 6 و 10؛
- زونکن 591، جلد 2، صفحات: 24، 446-448، 586؛
- زونکن 591، جلد 3، صفحۀ 250؛
- زونکن 592، جلد 5، صفحات: 108 و 426؛
- زونکن 593، جلد 6، صفحات: 6، 37، 58، 198؛
- زونکن 594، جلد 8، صفحات: 90، 140، 245-246؛
- زونکن 596، جلد 1، صفحات: 8، 58، 94؛
- زونکن 596، جلد 2، صفحات: 46، 64، 122، 130؛
- زونکن 597، جلد 4، صفحات: 10، 18، 34، 306، 326؛
- زونکن 597، جلد 5، صفحۀ 66؛
- زونکن 597، جلد 7، صفحۀ 100؛
- زونکن 598، جلد 8، صفحات: 22، 330، 424؛
- زونکن 599، جلد 10، صفحۀ 258؛
- زونکن 599، جلد 11، صفحۀ 62؛
- زونکن 600، جلد 1، صفحۀ 14؛
- زونکن 605، جلد 1، صفحات: 146، 163 و 164؛
- زونکن 609، جلد 1، صفحات: 8، 16؛
- زونکن 610، جلد 1، صفحات: 30، 142، 268؛
- زونکن 610، جلد 2، صفحۀ 14؛
- زونکن 611، جلد 1، صفحات: 2-6، 8، 22؛
- زونکن 613، جلد 1، صفحات: 6، 8، 18؛
- زونکن 615، جلد 1، صفحات: 46، 64؛
- زونکن 616، جلد 1، صفحۀ 12؛
- زونکن 616، جلد 2، صفحات: 10-16، 34، 122؛
- زونکن 618، جلد 1، صفحات: 70، 134؛
- زونکن 619، جلد 1، صفحۀ 6؛
- زونکن 627، جلد 6، صفحۀ 24؛
- زونکن 1329، جلد 1، صفحات 80، 90، 130؛
کتاب

پروان، بیژن. (1398). حقوق بین‌المللی اسرای عراقی در اردوگاه‌های ایران ازمنظر اسناد؛ با تکیه بر اسناد اردوگاه عراقی در بجنورد. تهران: بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

خرمی، محمدعلی. (1387). جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل. (ج4). تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد دفاع مقدس.

نگاهبان، نسرین. (1397). تاریخ شفاهی اسیرداری: میهمانان ناخوانده. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

نوروزی فرسنگی، احمد. (1385). اسیرداری: اسیرداری خودی و دشمن در جنگ تحمیلی. تهران: ایران سبز.

مقاله

چاشمی نبوی، سیدرضی؛ فیض، داوود؛ رستگار، عباس‌علی. (1397). «طراحی و تبیین مدل مدیریت استراتژیک منابع انسانی اسرای جنگی ایران در اردوگاه‌های عراق». مطالعات راهبردی بسیج، شمارۀ 80، صص 31-57.

طرح پژوهشی

خسروی‌زاده، صباح. (1398). «نحوۀ نگهداری اسرای عراقی در اردوگاه‌های ایران». تهران: بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس.