بهینه‌سازی گِران‌رَوی (قوام، چسبناکی) چسب گیاهی سریش برای استفاده در مرمت کاغذ

کوه کش, نسیم; سامانیان, کورس; افشار پور, مریم

doi:10.22034/ganj.2019.2363

بهینه‌سازی گِران‌رَوی (قوام، چسبناکی) چسب گیاهی سریش برای استفاده در مرمت کاغذ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد مرمت اشیاء فرهنگی تاریخی دانشگاه هنر تهران

² دانشیار دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر تهران

³ دانشیار شیمی معدنی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، تهران، ایران

10.22034/ganj.2019.2363

چکیده

هدف: این پژوهش ضمن اشاره به معضلات استفاده از چسب‌های سنتزی در مرمت کاغذ و لزوم احیاء چسب‌های سنتی در این حوزه، به معرفی چسب سریش در صنایع‌دستی کهن ایران و مشکلات استفاده از این چسب پرداخته‌است؛ سپس برای افزایش گِران‌رَوی (قوام) این چسب راهکاری عرضه کرده‌است.
روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش تحلیلی-میدانی انجام شده و اطلاعات آن از منابع کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده‌است. برای بهبود کیفیت چسب، براساس روش‌های متداول در استخراج ترکیبات از گیاهان، بر روی ریشه‌های گیاه سریش و پودر سریش، عملیاتی انجام شد و آنگاه کیفیت چسب‌ها با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی بررسی شد. شیوه‌های به‌کاررفته شامل تثبیت آنزیم‌ها در اتانول 70% جوشان، و استخراج پلی‌ساکاریدهای چسبنده با استفاده از اتانول 96% بود که به‌طور جداگانه و هم‌زمان بر روی نمونه‌ها انجام شد؛ آنگاه پلی‌ساکاریدهای به‌دست‌آمده، با روش انجمادی خشک شدند و از آن‌ها محلول‌های 2% تهیه شد. سپس در زمان‌های مختلف، آزمون‌های گراوی‌متری، طیف‌سنجی مرئی-فرابنفش، و pHمتری روی آن‌ها انجام شد و نتایج حاصل‌از چسب‌های فراوری‌شده با داده‌های حاصل‌از چسب سنتی سریش مقایسه شد.
یافته‌ها و نتیجهگیری: این پژوهش مشخص کرد که تثبیت آنزیمی روشی مؤثر در افزایش قوام چسب سریش است؛ ولی روش استخراج با اتانول به‌تنهایی در افزایش این ویژگی تأثیرگذار نیست. هم‌چنین تثبیت آنزیم‌ها در ریشۀ گیاه و سپس استخراج با اتانول، نه‌تنها مؤثرترین روش برای بهبود ویژگی‌های قوام چسب سریش است، بلکه باعث کاهش اسیدیتۀ چسب و حذف رنگ از چسب سریش نیز می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات آرشیوی

عنوان مقاله [English]

Investigation of improvement of viscosity and viscidity of Eremurus ( Serish) herbal adhesive, for paper restoration aim

نویسندگان [English]

Nasim Kohkesh ¹
Koros Samanian ²
Maryam Afsharpour ³

¹ M.A, Department of conservation of historical and cultural object, Tehran University of Arts, Tehran,I. R. Iran

² Associate Professor, Restoration of Historical Artifacts, Tehran University of Art, Tehran, I.R.Iran

³ Associate Professor, Mineral Chemistry. Iranian Institute For Chemistry and Chemical Engineering, Tehran, I. R. Iran

چکیده [English]

Purpose - This study investigates the problems of using synthetic adhesives in paper restoration and pointing to the importance of resuscitation of traditional adhesives. In addition, it introduces Serish (eremurus) paste and its usage in Iranian ancient industries, besides the problems of applying it on paper. The study then provides methods to increase the viscosity and viscidity of Serish and make it applicable again.

Research method- First, the related literature were studied. Then conventional plant extraction methods include enzyme stabilization, and polysaccharide extraction was applied separately and simultaneously on the fresh Serish roots and serish powder. Then the quality of produced samples was examined using experimental methods. Boiling 70% Ethanol was applied to stabilized enzyme and sticky polysaccharides were extracted using 96% Ethanol. Extracted polysaccharides were dried using freeze drying method. Then, 2% solutions of these adhesives were prepared. Finally, the required examination of viscometry, UV-Vis spectroscopy and pH metery were experimented on the produced adhesives in different times and compared to the traditional serish paste.

Results- The results of experiments have indicated that the stabilized methods are effective in increasing the viscosity and viscidity of the extracted adhesives. However, the extraction process using just Ethanol is not effective enough. While the method which extracting polysaccharides was applied after stabilizing enzymes is the best approach. In this method, not only the viscidity and viscosity of the serish is at its highest level, but also the pH and brightness of adhesive are increased

مراجع

منابع فارسی

استاندارد

- استاندارد ملی ایران 5776. (1379). «چسب برپایۀ سیلیکات سدیم- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون». سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.

کتاب

- برهان، محمدحسین بن خلف تبریزی. (1376). برهان قاطع. (محمد معین، کوشش‌گر). تهران: امیرکبیر.

- بهادری، رؤیا. (1385). شیمی آلی مبانی و کاربرد در حفاظت و مرمت آثار تاریخی. تهران: پژوهشکدۀ حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی.

- پاویا، دونالد؛ لمپمن، گری؛ کریز، جورج. (1379). نگرشی بر طیف‌سنجی. (ویرایش 2). (بهمن موثق، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فنی.

- داعی‌الاسلام، سیدمحمدمهدی. (1363). فرهنگ نظام. (ج3). تهران: لیتوگرافی طراوت.

- دهخدا، علی‌اکبر. (1346). لغت‌نامۀ دهخدا. (ج25). تهران: امیرکبیر.

- صمصام شریعت، سیدهادی. (1386). عصاره‌گیری و استخراج مواد مؤثرۀ گیاهان دارویی و روش‌های شناسایی و ارزشیابی آن‌ها. (ویرایش 2). اصفهان: مانی.

- عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین بن محمدهادی. (1387). مخزن‌الادویه. تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران.

- قلیچ‌خانی، حمیدرضا. (1392). زرافشان: فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوش‌نویسی، کتاب‌آرایی و نسخه‌پردازی در شعر فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.

- مایل هروی، نجیب. (1372). کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی. آستان قدس رضوی.

- محمدلوی عباسی، شیرین. (1385). واژه‌نامۀ توصیفی صحافی سنتی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- معین، محمد. (1378). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.

- میرحیدر، حسین. (1383). معارف گیاهی: کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماری‌ها. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

- میناس، سالوادور. م. (1396). مبانی نظری حفاظت و مرمت در دوران معاصر. (کورس سامانیان، مترجم). تهران: سمت.

- نیک‌نام، مهرداد. (1365). آفت‌ها و آسیب‌های کتاب: روش‌های علمی و عملی پیشگیری و ترمیم. تهران: مرکز اسناد و مدارک علمی.

- هروی، محمدبن‌یوسف. (1387). بحرالجواهر معجم الطب الطبیعی. قم: انتشارات جلال‌الدین.

- هوتون، پیتر ج؛ رامان، آمالا. (1389). روش‌های جداسازی مواد مؤثرۀ عصاره‌های طبیعی. (مهرداد ایران‌شاهی و امیرحسین صاحب‌کار، مترجمان). مشهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد.

مقاله

- پورفرزاد، امیر؛ حبیبی نجفی، محمدباقر؛ حداد خداپرست، محمدحسین؛ حسن‌زادۀ خیاط، محمد. (1394). «بهینه‌سازی شرایط استخراج آبی فروکتان از غدۀ سریش با استفاده از طرح باکس بنکن». نشریۀ پژوهش‌های علوم و صنایع غذایی ایران، 11(5)، صص 535-545.

- ثابت جازاری، علی‌اصغر. (1378). «صحافی سنتی». کتاب ماه هنر، (2)8، صص 22-25.

- حسینی، علی. (1372). «رسالۀ مرکب‌سازی و جلدسازی». چاپ‌شده در کتاب کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی (نجیب مایل هروی). (صص 553-568). آستان قدس.

- خراسانی، محمدمهدی؛ یوسفی، علی‌اکبر؛ لنگرودی، امیرارشاد. (1384). «ریولوژی ژل پایه‌آبی سریش». سیستان و بلوچستان، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران، صص 101-106.

- دشتی، مجید؛ ظریف کتابی، حامد؛ پاریاب، اصغر؛ توکلی، حسین. (1384). «مطالعۀ نیازهای بوم‌شناختی گیاه سریش (Eremurus spectabilis M. B.) در استان خراسان». فصل‌نامۀپژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 12(2)، صص 153-165.

- مرادخانی، زهره؛ عبدالله‌خان گرجی، مهناز؛ وحیدزاده، رضا؛ روحی، صدیقه؛ محمودی، رقیه. (1390). «بررسی میزان تأثیر چسب‌های مرمتی در جذب و رشد عوامل بیولوژیک در حوزۀ اسناد آرشیوی ایران». گنجینۀ اسناد، 21(2). صص 62-79.

پایان‌نامه

- عدنانی حسینی، صدیقه. (1374). «ارزیابی و اصلاح چسب گیاهی سریش (ارموروس استنوفیلوس) برای اهداف مرمت اسناد و کتب فرهنگی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ مرمت. دانشگاه هنر اصفهان.

- کوه‌کش، نسیم. (1397). «بررسی امکان حذف ترکیبات رنگی از چسب سریش جهت استفاده در مرمت کاغذ و نسخ خطی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ حفاظت و مرمت. دانشگاه هنر تهران.

- گلبن، راحله. (1392). «استفاده از نانوفنّاوری در ارتقاء چسب گیاهی سریش برای حفاظت و مرمت نسخ خطی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ حفاظت و مرمت. دانشگاه هنر تهران.

منابع اینترنتی

- گنجور، وب‌گاه. آثار سخن‌سرایان پارسی‌گوی. (http://www.ganjoor.net). تاریخ دسترسی (01/05/1397).

منابع لاتین

کتاب

- Kathpalia, Yash Pal. (1973). Conservation and Restoration of Archive material. paris: UNESCO.

- Prajapati, Chhedi Lal. (2005). Conservation of Documents: Problems and solutions. New Delhi: Mittal Publication.

- Shields, J. (1975). Adhesive Bonding (2nd ed.). Oxford University.

مقاله

- Batterham, I; Rai, R. (2008). “A comparison of artificial ageing with 27 years of natural ageing”. Paper and Photographic Materials Symposium, pp 82-88. AICCM.

- Berdikeev, A; Rakhimov, D; Plekhanova, N; Kondratenko, E. (1982). “Glucomanan of the tuberous roots of Eremurus Cristatus”. Khimiya a PrirodnykhSoedinenii, pp 246-247.

- Gaggeri, Raffaella; Rossi, Daniela; Mahmood, Karzan; Gozzini, Davide; Mannucci, Barbara; Corana, Federica; et al. (2015). “Towards elucidating Eremurus root remedy: Chemical profiling and preliminary biological investigations of Eremurus persicus and Eremurus spectabilis root ethanolic extracts”. Journal of Medicinal Plants Research, pp 1038-1048.

- Gudyushkina, O; Rakhimov, D; Z. F, Ismailov. (1976). “A study of the polysaccharides of Eremurus robustus”. Chemistry of Natural Compounds, p582.

- Jahanbin, Kambiz; Beigi, Masoumeh. (2015). “Characterization of new glucomannan from eremurus spectabilis roots”. Proceedings of the RES 5th International Conference, Barcelona, Spain 2015.

- Ku, Y; Jansen, O; Oles, C. J; Lazar, E. Z; Reader, J. I. (2003). “Precipitation of inulins and oligoglucoses by ethanol and other solvents”. Food Chemistry, pp 125-132.

- Pourfarzad, Amir; Habibi Najafi, Mohammad; Haddad Khodaparast, Mohammad; Hassanzadeh Khayyat, Mohammad. (2015^a). “Characterization of fructan extracted from Eremurus spectabilis tubers: a comparative study on different technical conditions”. Journal of food science and technology, pp 2657-2667.

- Pourfarzad, Amir; Habibi Najafi, Mohammad; Haddad Khodaparast, Mohammad; Hassanzadeh Khayyat, Mohammad. (2015^b). “Physicochemical properties of serish root (Eremurus spectabilis) fructan as affected by drying methods”. Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, (In press).

- Samanian, K. (2011). “Traditional or modern conservation materials and techniques?”. Care and Conservation of Manuscripts 13: Proceedings of the Thirteenth International Seminar Held at the University of Copenhagen 13th-15th April 2011. (pp 341-349). Copenhagen: University of Copenhagen.

- Smirnova, N; Mestechkina, N; Shcherbukin, V. (2001). “The Structure and Characteristics of Glucomannans from Eremurus iae and E.zangezuricus:Assignment of Acetyl Group Localization in Macromolecules”. Applied Biochemistry and Microbiology, 37(3), pp 287-291.

- Taghizadeh Tousi, Ehsan; et al. (2014). “Measurement of mass attenuation coefficients of Eremurus-Rhizophora spp. particleboards for X-ray in the 16.63-25.30 KeV energy range”. Radiation Physics and Chemistry, Volume 103, pp 119-125.

- Xiao, Haifang; Wang, Yutang; Xiang, Qisen; Xiao, Chunxia; Yuan, Li; Liu, Zhigang; Xuebo, Liu. (2012). “Novel physiological properties of ethanol extracts from Eremurus chinensis Fedtsch. root: in vitro antioxidant and anticancer activities”. Food & Function, 3(12), pp 1310-1318.

- Yuldasheva, N; Rakhimov, D. (1990). “Polysaccharides of Eremurus. XXIV. Pectin substances of Eremurus and dynamics of the accumulation of pectin in Eremurus lactiflorus”. Chemistry of Natural Compounds, Volume 26, Issue 1, pp 88–89.

- Zhu, Yun; Xu, Changhua; Huang, Jian; Li, Guo-yu; Zhou, Qun; Liu, Xin-Hu; Sun, Su-qin; Wang, Jin-hui. (2014). “Rapid discrimination of three Uighur medicine of Eremurus by FT-IR combined with 2DCOS-IR”. Journal of Molecular Structure, 1069(1), pp 96-102.