موانع اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در دورۀ رضاشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه ولایت ایرانشهر

2 گروه تاریخ / دانشگاه خوارزمی /تهران

چکیده

هدف: نحوة اجرا، چالش‌ها و پیامدهای اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در این مقاله توضیح داده شده است.
روش/ رویکرد پژوهش:  داده ها از منابع آرشیوی و کتابخانه ای و مصاحبه با آگاهان گرداوری و تحلیل شده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: برنامۀ سجل احوال در بلوچستان در دو مرحله داوطلبانه  و اجباری اجرا شد. مرحلۀ دوم     با پشتیبانی   ارتش و زاندارمری   آغاز شد.  بیشتر مردم   از گرفتن شناسنامه خودداری کردند و برای گریز از آن   بسیاری به هندوستان، زنگبار و عمان مهاجرت کردند و بخشی از مردم هم به مناطق کوهستانی و صعب‌العبور گریختند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Barriers facing the implementation of the law of national identity card in Balochistan

نویسندگان [English]

  • Abdulvadood sepahi 1
  • Mohammad Hasan Raznahan 2
1 Assistant Professor of History, University of Iranshahr Province
2 Associate Professor, History, Kharazmi University, Tehran, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: This paper reports the Baluch population of Iran resistance to the law of national identity card in the 1930s
Method and Research Design: Data for this research eas collected from archival and library resources as well as an interview with informants.
Findings and Conclusion: Implementation took place in two stages.  In the first stages, some parts of the population accepted their national ID cards voluntarily. The second stage was carried out in a compulsory fashion backed by the army and security forces. As a result, a great number of people refused to obtain ID cards. Many migrated to India, Zanzibar, and Oman, and some fled to the mountains and remote areas in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balochistan
  • First Party
  • Opposition
  • Obstacles
منابع
اسناد
ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ):
اسناد سال 1323ق. کارتن 15، پوشۀ 14، صفحۀ 43؛
اسناد سال 1302ش، کارتن 50، پوشۀ 1، ص9؛
اسناد سال 1302ش، کارتن 50، پوشۀ 1، ص16.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان):
سند شمارۀ 00339101؛ 00339102؛ 00339103؛ 00339104؛ 00339105؛ 00339108؛ 00339109.
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما):
سند شمارۀ: 0021-009104-230؛ سند شمارۀ: 1247/240، شناسۀ بازیابی 31/1/07421.
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمام):
سند شمارۀ 1000115588؛ سند شمارۀ 23-11202-00003؛ سند شمارۀ 6444562035؛ سند شمارۀ 6444562038.
مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی:
اسناد سال 1301، پوشۀ 10، بدون شمارۀ صفحه؛ اسناد سال 1302، پوشۀ 16، بدون شمارۀ صفحه؛ اسناد سال 1302، پوشۀ 18، ص39؛ اسناد سال 1302، پوشۀ 18، ص40؛ اسناد سال 1302، پوشۀ 18، ص41؛ اسناد سال 1302، پوشۀ 18، ص49.
اداره‌کل ثبت‌احوال سیستان و بلوچستان، بایگانی و گزارش داخلی.
ادارۀ ثبت‌احوال سراوان. (اسفند 95). گزارش داخلی و مراجعۀ نگارنده به بایگانی ثبت‌احوال.
ادارۀ ثبت‌احوال ایران‌شهر. (دی‌ماه 95). گزارش داخلی و مراجعۀ نگارنده به بایگانی ثبت‌احوال.
کتاب
اداره‌کل آمار و ثبت‌احوال. (1329). جغرافیا و اسامی دهات کشور. از نشریات ادارۀ آمار و سرشماری. تهران: چاپخانۀ مجلس.
اکبری، محمدعلی. (1384). تبارشناسی هویت جدید ایرانی. تهران: انتشارات علمی‌وفرهنگی.
برقعی، محمد. (1354). نظری به بلوچستان. تهران: انتشارات مازیار.
برقعی، محمد. (2536). سازمان سیاسی حکومت محلی بنت. تهران: انتشارات مازیار.
بنی‌احمد، احمد. (2536). تاریخ شاهنشاهی پهلوی اعلیحضرت رضاشاه کبیر. تهران: بی‌نا.
جهانبانی، امان‌الله. (1336). عملیات قشون در بلوچستان. تهران: چاپخانۀ ارتش.
حجازی، محمد. (1338). میهن ما. تهران: اداره‌کل نگارش وزارت فرهنگ.
رحمانیان، داریوش. (1391). ایران بین دو کودتا. تهران: انتشارات سمت.
زاهدی‌نیا، علی. (1381). آشنایی با هیأت‌های حل اختلاف در ادارات ثبت‌احوال. مشهد: انتشارات بارثاوا.
زند مقدم، محمود. (1388). حکایت بلوچ. (ج5). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
زند مقدم، محمود. (1393). حکایت بلوچ. (ج6). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
سالار بهزادی، عبدالرضا. (1372). بلوچستان در سال‌های 1307 تا 1317 قمری. تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار یزدی.
سپاهی، عبدالودود. (1385). بلوچستان در عصر قاجار. قم: گلستان معرفت.
غراب، کمال‌الدین. (1364). بلوچستان یادگار مطرود قرون. تهران: کیهان.
فراهانی، حسن. (1385). روزشمار تاریخ معاصر ایران. (جلد اول تا سوم). تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
ماحوزی، علی‌رضا. (1379). مجموعه‌قوانین و مقررات ثبت‌احوال و قوانین مرتبط با آن. تهران: انتشارات سازمان ثبت‌احوال.
مالکی زابلی، حاجی‌خان. (1387). خاطرات سی سال زندگی و کار در بلوچستان. زاهدان: تفتان.
مجموعه‌ای از قوانین، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و رویه‌های سجلی. (1369). تهران: وزارت کشور، دفتر امور حقوقی حوزۀ معاونت حقوقی و سجلی.
مجموعه‌قوانین موضوعه و مصوبات دورۀ پنجم قانون‌گذاری از 22 دلو تا 21 بهمن 1304. (1350). تهران: اداره‌کل قوانین مجلس شورای ملی.
محمدی، امیر. (1395). تاریخ سجل و ثبت‌احوال در ایران. تهران: نگارستان اندیشه و هنر.
ملک، حسین. (1357). سفری در بلوچستان. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
روزنامه
روزنامۀ اطلاعات: شمارۀ 114، (28تیر1307)؛ شمارۀ 538، (21مرداد1308/ 6ربیع‌الاول1348/ 12اوت1929)، صص 1و 2؛ شمارۀ 2438، سال نهم (پنج‌شنبه 23اسفند1313).
روزنامۀ ایران، شمارۀ 1839، سال نهم (تیر 1304)، ص2.
روزنامۀ حبل‌المتین: شمارۀ 42، (5جمادی‌الثانی1325/ 7ژوئن1907)، کلکته؛ سال سی‌ودوم، شمارۀ 7، (جمعه 13ذی‌قعدۀ1343/ 5ژوئن1925).
مصاحبه
الهیاری، دوست‌محمد، فرزند پیرداد، 105 ساله، ساکن سینوکان در بخش جالق شهرستان سراوان. تاریخ مصاحبه: 4/1/1388.
ایران‌دوست، عبدالوهاب، معروف به آریا بلوچ، ساکن مینان شهرستان سرباز. تاریخ مصاحبه: 20/12/1395.
بازدار، شگری، معروف به مهندس، ساکن چابهار. تاریخ مصاحبه: 21/12/1395.
بزرگ‌زاده، سیاوش، ساکن دِزَک سراوان. تاریخ مصاحبه: 29/12/1395.
حسین‌بُر، دکتر محمدعثمان، ساکن زاهدان. تاریخ مصاحبه: 29/4/1396.
رضائیان، میرزا، ساکن نیک‌شهر. تاریخ مصاحبه: 20/12/1395.
روحی‌زهی، منصور، ساکن چابهار. تاریخ مصاحبه: 21/12/1395.
رئیسی، حاجی‌محمدحسین، ساکن چابهار. تاریخ مصاحبه: 21/12/95.
سپاهی، حاجی امید، ساکن سراوان. تاریخ مصاحبه: 10/6/1395.
صالحی، عثمان، ساکن سِب و سوران. تاریخ مصاحبه: 18/4/1396.
محمودی، حاجی محمدزمان، ساکن سِب و سوران. تاریخ مصاحبه: 29/4/1396.