یک نمونه از موانع بر سر راه اصلاحات ارضی: قتل رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد در آبان‌ 1341

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر، بوشهر، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر، بوشهر، ایران

3 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر، بوشهر، ایران

چکیده

هدف: گزارش قتل رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد فارس و پیامدهای آن.
روش/ رویکرد پژوهش: داده های این گزارش از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی و اسناد شخصی فرهاد عابدی فرزند مقتول گرداوری شده است. از منابع کتابخانه ای برای تهیه اطلاعات زمینه‌ای از رویداد نیز بهره برده‌ایم.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: قانون اصلاحات ارضی به عللی نظیر ثبات و توسعۀ اقتصادی-اجتماعی، تحکیم مشروعیتِ حکومت پادشاهی، مسدودکردن نفوذ تفکرات و آموزه‌های کمونیستی اجرایی شد. قتل ملک عابدی رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد در فارس (یکی از مهم‌ترین مراکز استقرار بزرگ‌مالکان و عناصر ایلی با نفوذ) عکس‌العمل مالکان برای مقاومت در برابر اصلاحات تلقی شد. بررسی اسناد عمدی بودن این قتل او را ثابت نکرد اما حکومت پهلوی، با کسانی که گمان می‌رفت محرک این واقعه باشند برخورد جدی کرد، و با تبلیغات گسترده کوشید فرصت را از مخالفان اصلاحات ارضی بگیرد. حکومت فرمان خلع سلاح عشایر جنوب را صادر کردن. این اقدام حکومت به شورش در فارس انجامید و زمینة بحران‌های سیاسی بعدی را فراهم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Barriers to Land Reform Based in Iran: The Case of the Murder of Government Official Malek Aabedi

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Golizadeh 1
  • Habibollah Saeedinia 2
  • Ali shahvand 3
1 Assistant Professor, Department of History, Persian Gulf University, Boshehr, I. R. Iran
2 Associate Professor, Department of History, Persian Gulf University, Boshehr, I. R. Iran
3 PhD Student, Department of History, Persian Gulf University, Boshehr, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: To discuss how the assassination of the government official in charge of implementing the land reform in the region led to a national crisis and had consequences for the government.
Method and Research Design: Data was obtained from archival records held at the National Archives of Iran and private documents owned by the son of the assassinated official. Library resources were consulted to collect background information.
Findings and Conclusion: Implementation of land reform in the early 1960s in Iran was a result of political stability and socio-economic development. It aimed at earning legitimacy for the Shah and preventing the influence of communism. The murder of Malek Aabedi, the official in charge of implementing the plan in the region of Firooz Aabaad in Fars province, was regarded by the government as resistance against the reform plan by grand landlords and tribal chiefs. Records examined for the present research did not prove that the death of the Malek Aabedi was a planned murder. However, the government dealt harshly with those it considered as intriguing in the killing. Also, it carried out a heavy propaganda campaign against the landlords and tribal chiefs and ordered disarmament of their tribes. The disarmament order, however, led to a bloody conflict for some years and further crises.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land reform
  • Iran
  • landlords
  • Malek Aabedi
  • Tribal chiefs
منابع
اسناد آرشیوی
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران (ساکما)، 2972/293/98، 12 برگ.
اسناد آرشیو فرهاد عابدی، شماره‌سندهای 4، 5، 8، و 9 در انتهای مقاله.
اسناد چاپشده
نامة ناصرخان قشقایی به روزنامة اطلاعات مورخة 24/8/1341.
 
کتاب
آبراهامیان، یرواند. (1389). تاریخ ایران مدرن. (چ2). (محمدابراهیم فتاحی، مترجم). تهران: نشر نی.
آبراهامیان، یرواند. (1383). ایران بین دو انقلاب.(چ4). (کاظم فیروزمند و دیگران، مترجمان). تهران: نشر مرکز.
آدمیت، فریدون. (1363). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران. (چ1). تهران: انتشارات پیام.
آفاری، ژانت. (1385). انقلاب مشروطة ایران 1906-1911 (1285-1290). (چ3). (رضا رضایی، مترجم). تهران: نشر بیستون.
آوری، پیتر. (1392). تاریخ ایران دورة پهلوی: از رضاشاه تا انقلاب اسلامی. (از مجموعه تاریخ کمبریج). (چ3). (مرتضی ثاقب‌فر، مترجم). تهران: انتشارات جامی.
ازکیا، مصطفی. (1370). جامعهشناسی توسعه و توسعهنیافتگی روستایی ایران. (چ1). تهران: انتشارت اطلاعات.
امینی، علی. (1390). خاطرات علی امینی.(چ3). (یعقوب توکلی، کوشش‌گر). تهران: شرکت انتشارات سورة مهر.
امینی، علی‌رضا. (1381). تحولات سیاسی اجتماعی ایران در دوران پهلوی.(چ1). تهران: انتشارات صدای معاصر.
بهمن‌بیگی، محمد. (1386). اگر قرهقاج نبود: (گوشههایی از خاطرات). (چ2). شیراز: انتشارات قشقایی.
بهنود، مسعود. (1370). از سیدضیاء تا بختیار. (چ6). بی‌جا: انتشارات جاویدان.
تابان‌سیرت، کاوس. (1380). دلاوران کوهستان بویراحمد دلیران تنگ تامرادی. (چ1). قم: مؤسسة فرهنگی طیبّین.
جامی. (1362). گذشته چراغ راه آینده است. (چ2). تهران: انتشارات نیلوفر.
شمیم، علی‌اصغر. (1346). ایران در دورة سلطنت اعلیحضرت محمدرضا پهلوی. بی‌جا: انتشارت کتابخانة ابن‌سینا.
صولت قشقایی، محمدناصر. (1371). سالهای بحران: خاطرات روزانة محمدناصر صولت قشقائی از فروردین 1329 تا آذر 1332. (چ2). تهران: انتشارات رسا.
صولت قشقایی، محمدحسین. (1385). یادماندهها خاطراتی از محمدحسین قشقایی. (چ1). تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
صولت قشقایی، ملک‌منصورخان. (1393). خاطرات ملکمنصورخان قشقایی. (چ1). (کاوه بیات و منصور نصیری طیبی، کوشش‌گران). تهران: نشر نامک.
فخرایی، ابراهیم. (1357). سردار جنگل. تهران: انتشارات جاوید.
فردوست، حسین. (1371). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی. (ج2). (چ8). تهران: انتشارات اطلاعات.
کوپاهی، مجید. (1367). اصول اقتصاد کشاورزی. (چ1). تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
مقصودی، مجتبی. (1382). قومیتها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی. (چ1). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نصیری طیبی، منصور. (1381). نهضت جنوب: فارس، قشقاییها و غائلة آذربایجان. (چ1). تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
نصیری طیبی، منصور. (1388). نقش قشقاییها در تاریخ و فرهنگ ایران. (چ1). تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
هوگلاند، اریک جیمز. (1381). زمین و انقلاب در ایران (1340-1360). (چ1). (فیروزه مهاجر، مترجم). تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
 
مقاله
رسولی، مرتضی. (1376). «اصلاحات ارضی، زمینه‌ها، ضرورت‌ها، نحوة اجرا و پیامدها (گفتگو با عباس سالور رئیس پیشین سازمان اصلاحات ارضی)». فصل‌نامة تاریخ معاصر ایران، سال 1، شمارة 4، (زمستان)، صص 243-276.
سیاه‌پور، کشواد. (1386). «ماجرای قتل ملک عابدی و پیامدهای آن در فارس». فصل‌نامة مطالعات تاریخی، شمارة 18، (پاییز)، صص 215-266.
«مسئلة اصلاحات ارضی». (1341). مسائل ایران، سال اول، شمارة 3.
 
روزنامه
اطلاعات: 10703، (20/10/1340)؛ 10704، (21/10/1340)؛ 10705، (23/10/1340)؛ 10706، (24/10/1340)؛ 10709، (27/10/1340)؛ 10710، (28/10/1340)؛ 10949، (23/8/1341)؛ 10950، (24/8/1341)؛ 10953، (28/8/1341)؛ 10954، (29/8/1341)؛ 10956، (1/9/1341)؛ 10959، (5/9/1341)؛ 10964، (11/9/1341)؛ 10970، (18/9/1341)؛ 10974، (24/9/1341)؛ 10980، (2/10/1341)؛ 10983، (5/10/1341)؛ 10984، (6/10/1341)؛ 11009، (7/11/1341)؛ 11012، (11/11/1341)؛ 11044، (21/12/1341).
 
مصاحبه
عابدی، فرهاد. (7/10/1394). تهران.