بررسی تحولات بهداشتی شهر دزفول در دورۀ پهلوی ( 1304 - 1357 ش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان

2 استاد تاریخ دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف: این تحقیق بمنظور بررسی تحولات بهداشتی شهر دزفول در دورة پهلوی (1357-1304‌) انجام شده است.
 روش تحقیق: در این تحقیق از روش پژوهش‌های تاریخی با ترکیبی از روش‌های توصیفی، روایی و تحلیلی با تأکید بر روش تحقیق در تاریخ محلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، اسنادی، مطالعات میدانی، تاریخ شفاهی و گزارش‌های محلی استفاده شده است.
یافته‌هاونتیجه‌گیری: تحقیق حاضر بیان می‌کند که با روی‌کارآمدن پهلوی اول و آغاز برنامة نوسازی، دولت برنامة اصلاحات و رسیدگی به وضعیت بهداشتی-درمانی شهرها را در دستور کار خود قرار داد؛ اما این اقدامات به دلیل مشکلات زیاد دزفول – به‌خصوص وضعیت نامناسب دفع فاضلاب منازل- به نتیجه نرسید. با شروع سلطنت پهلوی دوم، با مشارکت مردم و رجال شهر با دولت و تشکیل موسسه‌های مردم‌نهاد در اجرای برنامه‌های اصلاح و بهبود وضعیت بهداشت، اقدامات مؤثری انجام شد که تا آن زمان در دزفول بی‌سابقه بود و باعث ریشه‌کنی بیماری‌های واگیردار ازجمله تراخم شد. در سال‌های بعد این روند با اجرای برنامة چهارم توسعه و احداث بیمارستان، درمانگاه، داروخانه و افزایش پزشکان عمومی و متخصص تداوم پیدا کرد؛ هرچند که تمام اهداف و برنامه‌های پهلوی دوم محقق نشد و به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی نرسید اما گام‌های مؤثری در جهت ارتقای بهداشت شهر دزفول برداشته شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Health Reforms in Dezful throughout the Pahlavis (1926-1979)

نویسندگان [English]

  • gholamreza darkatanian 1
  • Morteza Nouraei 2
  • morteza dehghannejad 3
1
2 Professor, Department of History, Isfahan University, Isfahan, I.R.Iran
3
چکیده [English]

Purpose: This paper reviews health reforms carried out the city of Dezful (North of Khuzestan Province, Iran), a city with endemic health problems.
Method/Research Design: Data was collected from a combination of archival and library materials as well as using oral history techniques.
Findings: Reconstruction plans were drafted and sanitary and medical services were on the agenda in the 1920s and 1930s. However, none were implemented due to serious shortcomings. Later, with the contribution of the people and the authorities, some NGO's in the region succeeded in introducing number of health and medical initiatives, including the eradication of trachoma. During the 4th National Development Plan (1968-1972), hospitals, clinics and pharmacies were established, and general practitioners and specialists were recruited. Such achievements did not satisfy World Health Organization standards; nevertheless, they led to significant health improvement in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Developments
  • Reform
  • Health
  • Pahlavi
  • Dezful
اسناد
 
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران (ساکما): اسناد شمارة 111003282؛ 7-83-43-293؛ 1-53-46-293؛ 11-43-83-293.
 
مرکز اسناد و کتابخانة مجلس شورای اسلامی (کمام): اسناد شمارة 85/35/146/5؛ 48/1/38/24/13؛ 277/1/38/29/13؛ 326/1/39/98/14؛
402/1/39/100/14؛ 432/14/270/16؛10/13/16/100/15
موسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی (موسسه...): سند شمارة س1305، پ1، صص464، 465 و466.
 
کتاب فارسی
-      آبراهامیان، یرواند. (1392). تاریخ ایران مدرن. (ویرایش9). تهران: نشر نی.
-      انصاری ،عبدالرضا وحسن شهمیرزادی و احمدعلی احمدی(1994)،عمران خوزستان،لوس آنجلس:بنیادمطالعات ایران
-      بلادی موسوی، صدرالدین.(1371). شاخص های اجتماعی واقتصادی خوزستان1355 و 1370، اهواز: سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان.
-      حلم‌سرشت، پریوش؛ دل‌پیشه، اسماعیل. (1383). بهداشت عمومی. (چ2). تهران: چهر.
-      خیاط‌زاده، فرزانه.(1369). بررسی شاخص‌های بهداشت و درمان در استان خوزستان 1367-1357. اهواز:سازمان برنامه و بودجه              استان خوزستان.    
-      رادفر، محمدرضا؛ عظیم زاده، محمود. (1381). دزفول در ملی‌شدن صنعت نفت (سال حزبی). دزفول: افهام.
-      سازمان برنامه‌وبودجة استان خوزستان. (1375). شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی خوزستان 1355 و 1370. اهواز.(این کتاب با عنوان بلادی موسوی        آمده است)
-      سازمان برنامه‌وبودجة استان خوزستان. (1369). بررسی شاخص‌های بهداشت و درمان در استان خوزستان 1367-1357. اهواز.( این کتاب با        نام نویسنده در بالا آمده است)
-      سازمان برنامه‌وبودجة استان خوزستان. (1354). مرحلة اول مطالعات راه‌های فرعی استان خوزستان. اهواز.
-       سازمان برنامه‌وبودجة استان خوزستان. (1352). شناسنامة اجتماعی، اقتصادی و کشاورزی استان خوزستان. اهواز.
-       سالنامه فرهنگ دزفول. (1329). انجمن سالنامه فرهنگ شهرستان دزفول، تهران:اقبال
-      صادقی حسن‌آبادی، علی. (1392).کلیات بهداشت عمومی. (چ6). تهران: گپ.
-      عالمی، علی‌اکبر. (1357). اصول و کلیات خدمات بهداشتی. بی‌جا: بی‌نا.
-      غفاری، سید غفار. (1384).یادگار من. دزفول: افهام.
-       طرح مرمت، جامع و تفصیلی شهر دزفول.(1362). اهواز: ایران آمایش     
گزارش مشروح مبارزه با بیماری تراخم در دزفول. (1331). سازمان خدمات اجتماعی. تهران: چاپخانة بانک ملی ایران.(این کتاب از گزارشات
سازمان خدمات شاهنشاهی می باشد که پس از پایان اقدامات آن سازمان در دزفول، توسط آن سازمان تهیه و چاپ شده است و ضمناً جز اسناد هم نیست)
- لطیف‌پور، احمد. (1390). تاریخ دزفول. (چ3). تهران: فرهنگ مکتوب.
-ملک‌زاده، رضا. (1372).کارنامة وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طی برنامة پنج‌سالة اول توسعه (1371-1367). تهران:وزارت
بهداشت و درمان و آموزش پزشکی.
مقاله
رحمانیان، داریوش؛ توکلی، آفرین. (1389). «بهداشت و سیاست در دورة رضاشاه (مطالعة موردی قرنطینة جنوب)». مجلة مطالعات تاریخ فرهنگی، 6(2)، صص61-76.
طیرانی، بهروز.(1378). «تأثیر جنگ جهانی دوم بر وضعیت بهداشتی مردم» ، گنجینه اسناد، 33و34، صص92-107
مجموعه‌مقالات
طاهراحمدی، محمود. (1375). «تشکل‌های مذهبی (تجربة نهضت جوانان دزفول و اتحاد اسلامی کاشان)» در مجموعة مقالات اولین همایش بررسی اسناد تاریخی.
تهران: موسسة مطالعات تاریخ معاصر. صص235-245.
 
روزنامه‌
روزنامة اقدام، 15اسفند1305، ص2.
مجلة آیین اسلام، شمارة178، 17مهر1326، ص10.
 
پایان‌نامه
مسعودی‌نژاد، رضا. (1375). «شالوده‌های فرهنگی دزفول»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. دانشکده هنرهای زیبا، رشته معماری
 
مصاحبه‌
آلِ ‌یاسین، احمد. (1384). مصاحبه، جلسة سوم و چهارم، ساکما: شمارة بازیابی 1200112-405.
عرب، محمدحسن. (1393). مصاحبه.
قادرپناه، علیرضا. (1395). مصاحبه
قطب، سید رضا. (1393). مصاحبه.
مریدِعلی(همین صحیح است)، جواد. (1382). مصاحبه.
نبوی، سید حمید. (1393). مصاحبه.
منابع لاتین
 
کتاب
Burrell, R. M. & Robert. L. Jarman. (1997). Iran Political Diaries (1881-1965). (Vol.13). (1946-1951). Oxford: Archive Edditions.
کل مجموعه ایران پلیتیکال دایری شامل 17 جلد اخبار مربوط به تاریخ 1881تا1965می باشد که جلد 13آن اخبار مربوط به سال های 1946تا1951را دربر می گیرد.
Stromberg,Kyra(1954),Der Grosse Durst Reise Durch Iran,Hamburg:Claassen Verlag
سایت اینترنتی
Amar.org.irتاریخ بازدید20/2/1395،