جایگاه منشآت نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی در پژوهش‌های تاریخی دوره تیموری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تبریز

چکیده

منشآت ومکاتیب، از جمله منابع مهم و موثق هر دورة تاریخی محسوب می­شوند و در لابه‌لای فرمان‌ها و نامه‌های مندرج در آنها می­توان به نکات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، اقشار و طبقات، مناصب و مشاغل و به‌طورکلی، ساختار اداری یک حکومت یا دورة مشخص تاریخی پی برد. مجموعة منشآت نصرالله‌بن‌عبدالمؤمن منشی‌سمرقندی نیز یکی از منشآت دورة تیموری است که بین سال­های 814 تا 845 هجری قمری تألیف و تدوین شده است. 
هدف:هدف مقاله  ذکر  اهمیت مجموعة منشآت  نصرالله‌بن‌عبدالمؤمن منشی‌سمرقندی در شناخت اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی دورة تیموری است. 
روش/ رویکرد پژوهش: روش مورد استفاده در‌این تحقیق توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای می‌باشد. 
یافته‌ها و نتایج: منشآت منشی‌سمرقندی به‌عنوان یکی از منشآت دورة تیموری، اطلاعات مفیدی در زمینة اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، و دینی این دوره ارائه داده و همچنین دربارة تشکیلات دیوانی، نهاد قضایی و مذهبی آن دوره، در اختیار پژوهشگران و محققان تاریخ قرار می‌دهد. 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Value of Monsha''at Samarghandi for studies of the Timurid era

نویسندگان [English]

  • fateme orouji 1
  • ali manoochehri 2
1
2
چکیده [English]

Purpose: Monsha''at Samarghandi (compiled bet. 1412- 1441) is one such collection. This paper examines the work and highlights its value for studies of Timurid era. 
 Methodology/Approach: The method used in study is descriptive – analytic and based on library resoueces. 
  
Results: Monsha''at and Makaatib (Epistolaries) are important and reliable sources for historical studies of the period concerned. Materials included in them, e.g. decrees and letters, provide first hand understanding of political, social, economic, and administrative structures and processes of the era. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monsha'at
  • samarghandi
  • Timurids
  • Mozaffarids
  • Injoos
 
بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ(1336.)، الغ بیگ و زمان وی، امپراطوری مغول و دولت جغتائی( حسین احمدی پور،مترجم). تبریز: کتاب‌فروشی چهر.
بهار، محمدتقی(1386).‌ سبک‌شناسی (تاریخ تطور نثر فارسی).(ج3). تهران: انتشارات امیرکبیر.
تاریخ ایران کمبریج(1387).( ‌ج 6).(تیمور قادری،مترجم).‌ تهران: انتشارات مهتاب، ‌شهر کتاب.
خمینی، سید حسن(1389). فرهنگ جامع فرق اسلامی(ج1). تهران: انتشارات اطلاعات.
خوافی،احمدبن محمد(1339).مجمل فصیحی(ج3).(محمود فرخ،کوششگر).مشهد:باستان.
خواندمیر،غیاث‌الدین بن همام الدین(1380).تاریخ حبیب السیر( ج4). تهران: انتشارات خیام.
دانش‌پژوه، محمدتقی(1349). خرقۀ هزار میخی، مجموعه سخنرانی‌ها و مقاله درباره فلسفه و عرفان اسلامی(مهدی محقق و هرمان لندلت،کوششگران). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ دانشگاه مک گیل.
رجال کتاب حبیب السیر(1379). (عبدالحسین نوایی،گردآوری). بی­جا: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کتبی،محمود(1364). تاریخ آل مظفر(عبدالحسین نوایی،کوششگر). تهران: امیرکبیر.
کیانی (میرا)، محسن(1369). تاریخ خانقاه در‌ایران. تهران: کتابخانة طهوری.
منتجب الدّین بدیع، علی بن احمد(1384). عتبه الکتبه(مجموعه مراسلات دیوان سلطان سنجر).(محمد قزوینی،عباس اقبال آشتیانی،مصححان). تهران: انتشارات اساطیر.
میرجعفری، حسین(1381).‌ تاریخ تحولات سیاسی،‌ اجتماعی، ‌اقتصادی و فرهنگی ایران در دورة ‌تیموریان و ترکمنان.تهران  و اصفهان: ‌انتشارات سمت ودانشگاه اصفهان.
نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی،منشآت،کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره نسخه 218.
نفیسی، سعید(1344). تاریخ نظم و نثر در‌ایران(تا پایان قرن دهم ه.ق).(ج1 و 2).تهران:کتاب‌فروشی فروغی.
یزدی، شرف الدین علی(1336). ظفرنامه(محمد عباسی،کوششگر). تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی­اکبر(1377). لغت‌نامه دهخدا(زیر نظر محمد معین). تهران: سازمان لغت‌نامه، تهران: چاپخانه مجلس.
مصاحب، غلامحسین(). دایره المعارف فارسی.تهران:شرکت سهامی‌کتاب‌های جیبی.
سناد و مدارک آرشیوی
1.سازمان اسنادملی ایران (ساکما):293000697 ، 291003640، 291003584  ،  240020202   ،   29300069   ،  240012099   ،  290000577   ،    29003640   ،  291003672  ،   240024379  ،  291003491   ،  29003640 ،       240008686   ،291003358    ،  291002855  ،   240015976  ،   240011229   ،    293004535
2.مرکزاسنادریاست جمهوری(مارجا): 13975  ،   8515   ،   183باشماره بازیابی 1122 ،    8599
نشریات
اطلاعات ، (26 آذر 1308)    ،   (9 تیرماه1310) ،   ،(13 خرداد 1310) ، ،(4بهمن1311)   ،    (13 خرداد 1310)   ،   (9مرداد1309)   ،   ( 30 خرداد 1310 )   ،   (26آذر1308)  ،    (15مرداد1312)  ،  ( 24فروردین 1311)   ،   (29 مهر 1311)؛ایران (20 جمادی الثانی 1351 ق)باعنوان تحت قاپو شدن ایلات؛ حبل‌المتین سال سی وهشتم (31 اردیبهشت 1308) ،   (22مرداد1308)  ، (10دی 1308)  ،(9 بهمن 1308)  ،   (15بهمن1308).   ،  (29 بهمن 1308)؛
مجله قشون،سال ششم،1311؛ناهید،(سه شنبه 17 فروردین 1307)
کتاب های فارسی
 
اردلان،امان الله (1372).خاطرات حاج عزالممالک اردلان،زندگی دردوران شش پادشاه( باقرعاقلی،کوششگر).تهران:نامک.
اعظام قدسی(اعظام الوزراره)حسن(1379).خاطرات من باتاریخ صدساله ایران.تهران:کارنگ.
امیراحمدی،احمد(1373).خاطرات نخستین سپهبدایران احمدامیراحمدی (سعدوندیان،کوششگر) .تهران:موسسه مطالعات تاریخ معاصرایران.
بلوشر،ویپرت(1363).سفرنامه بلوشرگردش روزگاردرایران(کیکاووس جهانداری،مترجم).تهران:خوارزمی.
حکمت ،علی اصغر(1353).سی خاطره ازعصرفرخنده پهلوی.تهران:وحید.
دومورینی،ژ(1375 ).عشایرفارس(جلال الدین رفیع فر،مترجم).تهران : انتشارات دانشگاه تهران .
رزم آرا،حاجعلی(1382).خاطرات واسنادسپهبدحاجعلی رزم آرا( کامبیز رزم‌آرا وکاوه بیات،کوششگران).تهران:شیرازه.
سرداراسعد،جعفرقلی خان(1372).خاطرات سرداراسعدبختیاری(ایرج افشار،کوششگر).تهران:اساطیر.
کیهان ،مسعود(1311).جغرافیای مفصل ایران.تهران:مطبعه مجلس.
مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره هشتم قانونگذاری25دی1309تا25دی1311 (1326).تهران،چاپخانه مجلس.
مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره نهم تقنینیه از24فروردین1312تا24فروردین1314(1329).تهران:اداره مطبوعات واطلاعات مجلس شورای ملی.
مستوفی،عبدالله(1371).شرح زندگانی من یا تاریخ دوره قاجاریه(ج3 ).تهران:زوار.
میرزاصالح،غلامحسین(1372).رضاشاه،خاطرات سلیمان بهبودی،شمس پهلوی،علی ایزدی.تهران:طرح نو.
یکرنگیان،میرحسین(1384).سیری درتاریخ ارتش ایران ازآغازشهریور1320.تهران:خجسته.
تحقیقات
ابرلینگ،پیر(1383).کوچ نشینان قشقایی فارس( فرهادطیبی پور،مترجم).تهران :شیرازه.
بیات،کاوه(1365).شورش عشایری فارس.تهران:نقره.
پاپلی یزدی،محمدحسین (1381).نظریه های توسعه روستایی.تهران:سمت.
صفی‌نژاد،جواد(1357).عشایرمرکزی ایران.تهران:امیرکبیر.
غفاری، هیبت الله(1368).ساختار های اجتماعی عشایر بویر احمد.تهران: نی .
کیاوند. عزیز(1380).سیاست، حکومت و عشایر. تهران : صنم.
لمتون،آن(1377).مالک و زارع در ایران(منوچهرامیری،مترجم).تهران:شرکت علمی وفرهنگی .
مکی،حسین(1374).تاریخ بیست ساله ایران.تهران:علمی.
واعظ،نفیسه(1385).سیاست عشایری دولت پهلوی اول.تهران :نشرتاریخ ایران.
مقاله ها
افشار، محمود(1304،تیر).مسأله ملیت و وحدت ملی ایران « آغاز نامه آینده». آینده( مجله سیاسی و ملی ماهانه) ، شماره 1.
واعظ ،نفیسه ؛اکبری،محمدعلی(1388،زمستان).بازخوانی نظری ماهیت دولت پهلوی اول،فصلنامه علمی-پژوهشی نشرتاریخ ایران.
واعظ،نفیسه(1389).مبانی فکری دولت سازی،ملت سازی ومدرن سازی وبازتاب آن بر سیاست عشایری دولت پهلوی اول ،فصلنامه مطالعات میان فرهنگی،5(12).
منابع لاتین
 
 
Avrey,  peter(1991).The Cambridge History Of Iran(.vol7). Cambridge: Cambridge  university press.
Arfa,Hassan(1964).Under Five Shah .London:johan murray.