شرحی بر مرمّت سنّتی آثار کاغذی در ایران

روحی عزیزی, مژده; وطن دوست, عبدالرسول; ملکیان, حمید

شرحی بر مرمّت سنّتی آثار کاغذی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد حفاظت و مرمّت آثار تاریخی، کارگاه مرمّت بنیاد امیرکبیر؛

² استادیار گروه حفاظت و مرمّت آثار تاریخی دانشگاه آزاد اسلامی؛

³ کارشناس ارشد حفاظت و مرمّت آثار تاریخی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی؛

چکیده

هدف: این مقاله با هدف بررسی ویژگی‌های مرمّت سنّتی و نوین انجام شده است، آنچه امروزه به عنوان مرمّت سنّتی آثار کاغذی مطرح می‌شود و آن را از مرمّت نوین متمایز می‌سازد استفاده از نوع چسب و روش مرمّتی است.
رویکرد مرمّتگران و صحافان سنّتی این است که به شایستگی قسمت‌های کمبود آثار را همان‌گونه که قبلاَ وجود داشته، دوباره سازی نمایند. به نظر می‌آید این رویکرد از منظر مبانی اجرایی در تکمیل عملیات مرمّتی نظیر ساخت و ساز یا چگونگی جبران کمبودهای اثر در تعارض با بینش‌های نوین مرمّتی قرار دارد.
روش پژوهش: روش پژوهش در این تحقیق‏‏، میدانی و شیوه دستیابی به اطلاعات منابع کتابخانه ای می باشد.
نتایج پژوهش: این بررسی ها نشان می‌دهد که چون روش متن و حاشیه به نوعی دخالت در اثر محسوب می‌شود، تا اندازه ای محدود شده و مرمّت نوین، جایگزین آن گردیده است؛ البته هنوز می‌توان چسب سریش را یکی از بهترین چسب‌های مورد استفاده در مرمّت آثار کاغذی دانست؛ زیرا بعد از گذشت سده‌ها همواره خاصیت خود را حفظ کرده است. با این حال مشکل این چسب، رنگ زرد آن است که بنا به گفتة استادان فن، به شرط آنکه خوب عمل آید، هنوز بهترین کاربرد را در این هنر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات آرشیوی

عنوان مقاله [English]

Traditional vs modern paper restoration in Iran

نویسندگان [English]

Mozhdeh Roohi Azizi ¹
Abdolrasoul Vatandoust ²
Hamid Malekian ³

¹ M.A in Conservation & Restoration Historical Objects, Amir Kabir Foundation

² Assistant Professor, Department Of Conservation & Restoration Historical Objects, Islamic Azad University

³ M.A in Conservation & Restoration Historical Objects, The Islamic Consultative Library

چکیده [English]

Purpose: Characteristics of traditional restoration of manuscripts are discussed and compared with modern techniques. It seems that differences come from the contrasting approaches, as well as the materials used by the two groups of restorers.
The most important challenge in paper document restoration is to choose systematic methods and use suitable and permanent materials for best result.
Methodology / research design: L library materials as well as direct observation were used to collect data
Results and conclusion: Differences of opinion continues between traditional and modern restorers. Applying traditional techniques requires a degree of manipulation of the document being restored. This is kept at the minimum level when modern techniques are used. According to the experts, Herbal glue is the best material for paper restoration because it has maintained its quality after centuries. However, its yellowish color is a problem. Combining the old and the new techniques brings the best results, provided there is experience and knowledge of both.

کلیدواژه‌ها [English]

Traditional restoration
binding
Paper

مراجع

1) افشار، ‌ایرج(1381). صحّافی و مجلدگری، نامة بهارستان، 3 (2)، 346.

2) بیات، مهناز(1385). آسیب‌شناسی و ارائة طرح حفاظتی جهت نگهداری اسناد تاریخی کاخ گلستان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده هنر و معماری.

3) برکشلی، ماندانا(1385).بررسی تاریخی و علمی‌ روی آهارهای مورد استفاده در نسخ خطی و مینیاتورهای ایرانی، آیینه میراث، 4 (35)، 308.

4) تهرانی، محمد(1388). نشان صحّاف (نکته‌ای دربارة جزوبندی و ترفند صحّاف، نامة بهارستان، 10 (15)، 132.

5) ثابت جازاری، علی‌اصغر(1377). بررسی و آسیب‌شناسی بزرگترین قرآن بایسنغری و ارائة طرح مرمّت آن، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان.

6) عبدالله‌خان گرجی، مهناز(1374). دورة آموزشی حفاظت آثار کاغذی مؤسسه ایکروم، موزه‌ها، (15)، 65.

7) عدنانی حسینی، صدیقه(1374). ارزیابی و اصلاح چسب گیاهی سریش (ارمروس استنوفیلوس) برای اهداف مرمّت اسناد و کتب فرهنگی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان.

8) عظیمی، حبیب‌الله(1389). اصول و مبانی نسخه‌شناسی در کتب خطی، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران.

9) قمی‌، قاضی میراحمد ابن شرف‌الدین حسین(1366). گلستان هنر، تهران: کتابخانة منوچهری.

10) متین رضا، حسینعلی(1373). تاریخچة صحّافی در ایران، صنعت چاپ، (142) 38.

11) محبوب فریمانی، الهه(1389). صحّافی از صفویه تا قاجاریه، نامة بهارستان، 11 (16)، 61.

12) میرفخرایی، وحیده(1386). بررسی سیر تحول، روند و ضرورت بازسازی اشیاء تاریخی و فرهنگی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران.

13) هراتی، محمدمهدی، عتیقی مقدم، مهدی(1382). بوم سنّتی در هنرهای ایرانی،تهران: کمال هنر.

14) هنر ترمیم(1387). فیلم آموزشی آستانه مقدسه حضرت معصومه (ع)، قم.

15) Pederson, D., & Mumford, J. (2011). Preservation Advisory Centre (Bookbindings). London: British Library.