سازمان و تشکیلات داخلی قشون دوره قاجار با تکیه بر مجموعه حسن زاده موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد ایرانشناسی اصول نسخه شناسی و مرمت نسخ خطی و نسخه آرایی دانشگاه بین المللی امام رضا

2 دکترای تاریخ محلی، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

چکیده

    هدف: این پژوهش به بررسی اسناد سازمان دهی وتشکیلات داخلی قشون قاجار اختصاص دارد. هدف از این تحقیق طرح مباحث جدید در حوزه ساختار شناسی اسناد نظامی دوره قاجار با استفاده از اسناد موجود در آستان قدس می باشد.
   رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع آرشیوی تحلیلی است و با بررسی مجموعه 10000برگی اسناد نظامی  که محدوده  1264 الی 1343 ق را در بر می گیرد سعی شده تا از طریق فیش برداری و بازنویسی اسناد، به سؤال پژوهش پاسخ داده شود.
یافته ها و نتایج: یافته های پژوهش نشان می دهد که اسناد نظامی دوره قاجاریه بر اساس اصول دیوانی بوده و از نظم خاص در نوشتار برخوردار هستند.این اسناد مرتبط با چهار بخش سواره نظام، پیاده نظام، توپخانه و قورخانه بوده که زیر مجموعه یک  ساختار هرمی بزرگتر قرار داشتند که متشکل ازخوانین قاجار، نیروی سواره غلام پیشخدمتان رکابی و ولایتی و در ردیف های بعد، رسته نظام مرکب از پیشکاران و پیشتازان، رسته سربازان مرکب از فوج های پیاده نظام و در انتها، رسته خارج نظام مرکب از دسته های کوچک سواره و پیاده نظام محلی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Organization and Form of Qajarid Army Records

نویسندگان [English]

  • Mahdi Khanizadeh 1
  • Abolfazl Hasanabadi 2
1 MA, Iranian Studies Codicology and Restoration of manuscripts, Imam Reza International University
2 PhD, Local History, The organization of Museums, Libraries and Document Centre of Astan Quds Razavi
چکیده [English]

Purpose: To report on the organization of military documents during the Qajarid era.
Methodology: Data gathered from a collection of 10,000 sheets of military documents generated from 1847 to 1924 held in the Astan Quds Razavi Archives.
Findings: Production of the documents follows bureaucratic rules and orders. The collection is divided into four sections of cavalry, infantry, artillery and armory, which were sub-sections of a larger pyramid. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajars
  • Army
  • Hassanzadeh collection
  • Library and Archive of Astan Quds Razavi
اسناد
سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی(ساکماق)، اسناد شماره 1/96722، 10/109672، 15/109672، 23/109673، 41/109672، 29/109672، 6/92851، 50/109672، 19/92851 ،1/109768، 1/92579، 1/109764، 1/109764، 1/92842، 21/92772، 1/92414، 175/ 109732، 1/92851 ، 1/109677 ،  9/ 92905 ،  1/92869 ،  1/110103 ، 1/ 92872 ، 1/92870 ، 1/92869
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی(کمام)، شماره های7600 ،7992 ، 8008 ،8019 ، 8026 ،  9330
کتاب ها و مقالات
خانی زاده، مهدی(1388). فوج پیاده نظام قاینات در سال 1282قمری.فصلنامه فرهنگ خراسان جنوبی، 3 (4 و5 )،24
خسرو بیگی، هوشنگ(1384). وزارت لشکر در دوره قاجاریه.مجله پیک نور، 3 (5)، 94
صدیق الممالک، ابراهیم بن اسدالله( 1366). منتخب التواریخ. تهران: محمد علی علمی.
صفی نژاد، جواد(1387). کوششی در آموزش خط سیاق.تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
طوسی، ر (1369). ارتش ایران 1286-1259ش مجموعه مقالات تاریخ معاصر ایران(حسین علی نوذری، مترجم).تهران: مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی
قاجار، ناصرالدین شاه (1369). روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان( محمد اسماعیل رضوانی و فاطمه قاضیها، کوششگر). تهران: سازمان اسناد ملی ایران، دفتر پژوهش و تحقیقات، رسا.
قائم مقامی، جهانگیر(1350). مقدمه ای بر شناخت اسناد تاریخی. تهران: انجمن آثار ملی
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­مدرسی،یحیی و دیگران(1380). فرهنگ اصطلاحات دوره قاجار قشون و نظمیه. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
مستوفی، عبدالله(1345). شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه. تهران: زوار.
مصدق، محمد(1365).خاطرات و تأملات دکتر محمد مصدق.( ایرج افشار، کوششگر). تهران: علمی.
ورهرام، غلامرضا(1367). نظام سیاسی و سازمان های اجتماعی ایران در عصر قاجار. تهران: معین.