تبلیغات در صنعت جهانگردی در دورۀ پهلوی دوم (۱۳۲۰-1357)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ ایران دورۀ اسلامی، گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: بررسی جایگاه تبلیغات سازمان جهانگردی در برنامه‌های عمرانی سوم تا ششم و شناسایی ابزارهای حکومت پهلوی برای تبلیغات جهانگردی.
روش/ رویکرد پژوهش: روش این پژوهش تحلیلِ تاریخی با رویکرد توصیفی و تحلیلی مبتنی‌بر اسناد و مدارک آرشیوی و گزارش‌های دولتی است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج حاصل‌از این پژوهش نشان می‌دهد که حکومت پهلوی تا اواسط دهۀ چهل شمسی، باوجود جاذبه‌های متنوع جهانگردی در ایران، خط‌مشی سیاسی حکومت، کمتر متوجه تبلیغات برای جلب جهانگرد بود؛ زیرا دولت‌ها معتقد بودند که پیش‌از هرگونه اقدامی، تأسیسات و امکانات پذیرایی از جهانگردان باید در کشور مهیا شود و همواره انتشارات و تبلیغات جهانگردی پس‌از تهیه و تنظیم و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های وسیع توسعۀ راه‌ها، تأسیسات و تسهیلات جهانگردی و آموزش خدمات جهانگردی اهمیت داشت.
چاپ و انتشار کتاب‌های راهنمای جهانگردان، بروشور به زبان‌های مختلف، نقشۀ راه‌ها و شاه‌راه‌های جهانگردی، پوسترها و کارت‌پستال‌های آثار تاریخی کشور، تهیۀ فیلم و عکس از قطب‌های جهانگردی کشور، شرکت در نمایشگاه‌ها و برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و دعوت از روزنامه‌نگاران و فرهنگیان کشورهای دیگر ازجمله ابزارهای تبلیغات جهانگردی در دورۀ پهلوی دوم بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Tourism Advertising in the Second Pahlavi Period (1941-1979)

نویسنده [English]

  • Somayeh Bakhtiari
PhD of History of Iran in Islamic Period, Department of History, University of Isfahan, Isfahan, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of this study is to investigate the position of tourism organization advertising in development plans (the third plan to the sixth one) and to identify the tools that the Pahlavi government employed to advertise  tourism.
Method and Research Design: Research method is historical analysis; so archival records and administrative correspondence were described and analyzed.
Findings and Conclusions: The results of this study show that, despite the various tourist attractions of Iran, the political policy of the Second Pahlavi government was less focused on advertising to attract tourists till the mid-1940s. This was because the government believed that before taking any action, facilities needed to welcome tourists must be provided in the country.  As a result, tourism publications and advertisements were taken into account after organizing and implementing development plans, roads expansion, tourism facilities, and training services. Tourist guidebooks, brochures in different languages, road and highways maps, posters and postcards of the country's historical monuments, together with videos and photos of the country's tourism hubs, as well as domestic and foreign exhibitions were all employed. Inviting journalists and cultural individuals from other countries added to the different ways and means of advertising the tourism industry in the Second Pahlavi period.

 
 
منابع فارسی
اسناد منتشرنشده
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما)
۵۳۸۲/۲۴۰؛ ۵۴۱۸۷/297.
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران، اسناد مرکز اصفهان (ساکمااصف)
3919-293.
کتاب‌خانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
مذاکرات مجلس سنا، دورۀ چهارم، ۲۵آبان۱۳۴۳.
ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (اسناد وزارت خارجه)
 سال
کارتن
پرونده
قسمت
۱۳۲۰ق
۲۵
۱۴
-
۱۳۲۰ق
۲۵
۱۴۶
-
۱۳۰۱
61
15
-
۱۳۰۳
۶۰
۱
-
۱۳۰۸
۳۱
۶۰
-
۱۳۰۹
۳۳
۶۰٫۳۹
-
۱۳۰۹
۳۳
۶۰٫۴۱
-
۱۳۰۹
۳۳
۶۰٫۴۳
-
۱۳۰۹
۳۳
۶۰٫۵
۱
۱۳۱۳
۱۷
۱
-
۱۳۱۳
۶۰
۲۵
-
۱۳۱۳
۶۰
۳۶
-
۱۳۱۳
۶۰
۴۱
-
1313
60
44
2
۱۳۱۳
۶۰
۴۷
-
۱۳۱۴
۶۰
۱۷
-
۱۳۱۴
۶۰
۳۴
-
۱۳۲۹
۲/۸
۴۷
-
۱۳۳۶
۱۳
۱۱
-
۱۳۳۶
۱۳
۱۲
-
۱۳۳۶
۱۵
۴۷
-
۱۳۴۱
۳
۱
۵
۱۳۴۱
۳
۴
۵
۱۳۴۱
۳
۲۲
۵
۱۳۴۱
۴۵
۴
۸
۱۳۴۲
۱۶۸
۲
۸
۱۳۴۳
۱۵۹
۱۷
-
۱۳۴۴
۷۹
۸/۲
-
۱۳۴۴
۱۲۳
۲
۲
۱۳۴۴
۱۲۸
۱۳٫۲
۲
۱۳۴۴
۱۲۸
۲۰
۱۳
۱۳۴۵
۷
۳۶
-
۱۳۴۵
۷
۳۸
-
۱۳۴۵
۴۹
۷
-
۱۳۴۵
۸۳
۸/۲
-
۱۳۴۵
۹۹
۳۵
۹
۱۳۴۵
۱۷۶
۱۳
۹
۱۳۴۵
۱۷۷
۳۵
۹
۱۳۴۵
۱۷۹
۱
۱۲
۱۳۴۵
۲۳۲
۱۵
۱
۱۳۴۵
۲۳۳
۵/۱۵
-
۱۳۴۶
۳۴
۳۱
-
۱۳۴۶
۱۱۲
۳
۱۴
۱۳۴۶
۱۳۰
۶٫۲
-
۱۳۴۶
۱۵۱
۱۷
-
۱۳۴۶
۱۶۲
۵
-
۱۳۴۶
۱۶۷
۷
-
۱۳۴۶
۱۸۹
۲/۴۸
-
۱۳۴۶
۱۹۷
۳
-
1346
197
5
 
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۴٫۱۳
۱
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۴٫۱۳
۲
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۴٫۱۳
۳
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۴٫۱۳
۳۰
۱۳۴۶
۱۹۷
۲۴٫۱۳
-
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۳/۱۹
-
۱۳۴۶
۱۹۷
۱۳/۴
-
۱۳۴۶
۱۹۸
۶
 
۱۳۵۶
۴۲
۹/۵۷۱
-
۱۳۵۶ تا ۱۳۵۸
۴۴
۵۷۱
۳۶
 
اسناد منتشرشده
اسنادی از صنعت جهانگردی در ایران (۱۳۰۱-1357ش). (۱۳۸۰). تهیه و تنظیم: معاونت خدمات مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور. (ایرج محمدی، کوشش‌گر). (ج۱، ج۲). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مجموعه‌قوانین بیست‌وسومین دورۀ قانونگذاری مجلس شورای ملی. (بی‌تا). گردآورنده اداره‌کل قوانین. (ج۱۲). تهران: چاپ‌خانۀ مجلس شورای ملی.
گزارش دولتی
«ارزشیابی برنامۀ چهارم جهانگردی». (دی‌ماه ۱۳۵۰). تهیه‌کننده: کمیتۀ مشترک برنامه‌ریزی بخش سیاحت و جهانگردی.
«جهانگردی ملی: اصول، مبانی، هدف‌های کلی برنامه‌های مشخص، خط‌مشی و سیاست‌ها، برنامۀ پنجم». (بهمن‌ماه ۱۳۵۰). مدیریت فرهنگ و هنر و جهانگردی (کمیتۀ مشترک برنامه‌ریزی بخش جهانگردی).
«خطوط کلّی هدف‌ها، سیاست‌ها، خط‌مشی‌های برنامۀ عمرانی ششم ۲۵37-۲۵41». (بی‌تا). سازمان برنامه‌وبودجه، معاونت برنامه‌ریزی.
«گزارش شناخت، عملکرد، ارزشیابی سیاحت و جهانگردی در برنامۀ چهارم». (دی‌ماه ۱۳۵۰). تهیه‌کننده: کمیتۀ مشترک برنامه‌ریزی بخش سیاحت و جهانگردی.
کتاب
روابط خارجی ایران در سال ۱۳۴۸. (۱۳۴۹). (وزارت امور خارجه، گردآورنده). بی‌جا: چاپ کیهان.
سال‌نامۀ آماری کشور سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی. (2537/1357). تهران: سازمان برنامه (مرکز آمار ایران).
فیض‌بخش، هوشنگ. (۲۵۳۵). صنعت جهانگردی در ایران و جهان. بی‌جا: مدرسۀ عالی خدمات جهانگردی و اطلاعات.
کاتلر، فیلیپ. (۱۳۷۶). اصول بازاریابی. (بهمن فروزنده، مترجم). تهران: آتروپات کتاب.
گولد، جولیس؛ کولب، ویلیام. (۱۳۷۶). فرهنگ علوم اجتماعی. (گروهی از مترجمان، مترجم). تهران: مازیار.
لمتون، آن کاترین سواین‌فورد. (۱۳۷۹). نظریۀ دولت در ایران. (چنگیز پهلوان، گردآورنده و مترجم و کوشش‌گر). تهران: گیو.
لومسدون، لس. (۱۳۸۰). بازار جهانگردی. (محمدابراهیم گوهریان، مترجم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مقاله
«اخبار و گزارش‌های مهم اقتصادی ایران». (۱۳۴۴). مجلۀ «بورس»، دورۀ اول، ش۲۲، صص ۲-۳.
پایان‌نامه
ابری، شفیقه. (۱۳۵۱). «تحقیقی پیرامون مدیریت مهمان‌سراهای سازمان جلب سیاحان». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر علیرضا بشارت، دانش‌گاه تهران، دانش‌کدۀ علوم اداری و مدیریت بازرگانی.
افشار طوس، جمشید. (۱۳۴۹). «تحقیقی پیرامون طرح‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان جلب سیاحان و تأثیر آن‌ها در توسعۀ سیاحت و جهانگردی و اقتصاد کشور». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر پرویز زارعی، دانش‌گاه تهران، دانش‌کدۀ علوم اداری و مدیریت بازرگانی، دی‌ماه ۱۳۴۹.
خاتمی، سیدصفرعلی. (۱۳۵۰). «مکانیسم توریسم و وضعیت ایران در امر جهانگردی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر جمشید بهنام، دانش‌گاه تهران: دانش‌کدۀ ادبیات و علوم انسانی، رشتۀ علوم اجتماعی.
مطبوعات
روزنامۀ حبل‌المتین کلکته، ش۳۳۰، ۲محرم۱۳۴۴.
منابع لاتین
مقاله
“NOTICIAS A TRAVÉS DEL MUNDO”. (1978). World Travel (Tourisme Mondial), International Union of Official Travel Organisations, 28(143), pp 71-72.
“Problems of Development of Travel and Tourist Facilities in Developing Countries”. (1967). World Travel (Tourisme Mondial), International Union of Official Travel Organisations, 17(77), pp 15-18.
“The activities of NationaI Tourist Organisations in the field of publicity”. (1963). World Travel (Tourisme Mondial), International Union of Official Travel Organisations, 13(61), pp 13-30.
“The IUOTO Travel Poster Competition”. (1967). World Travel (Tourisme Mondial), International Union of Official Travel Organisations, 17(81), P43.
“Tourism, Passport to Peace”. (1966). World Travel (Tourisme Mondial), International Union of Official Travel Organisations, 16(74), pp 4-5.
 
مطبوعات
The New York Times, 1930, 15 Oct.