شکل‌گیری و عملکرد مدرسۀ آلیانس اسرائیلیت سنندج و واکنش‌ها به آن (1319-1328ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

2 استاد گروه تاریخ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

چکیده

هدف: بررسی روند شکل‌گیری و عملکرد مدرسۀ آلیانس سنندج و واکنش‌های جماعت یهودیان و دستگاه‌های قدرت محلی به این موضوع.
روش / رویکرد پژوهش: با روش توصیفی تحلیلی و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای انجام شده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: شعبۀ آلیانس اسرائیلیت سنندج درنتیجۀ عواملی چون ضعف نظام آموزش سنتی یهودیان، رقابت‌های فرهنگی یهودیان با مسیحیان، درخواست‌های مکرر یهودیان از آلیانس و درنهایت تلاش اتحاد جهانی یهود (آلیانس اسرائیلیت انیورسال) برای گسترش شعبه‌های ایالتی شکل گرفت. مدیریت آلیانس سنندج، علاوه‌بر آموزش، به مداخله در امور سیاسی یهودیان منطقه هم تمایل داشت؛ که این موضوع واکنش‌های متفاوتی را درپی داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Alliance School of Sanandaj (1901-1910): Foundation and Performance

نویسندگان [English]

  • Parasto Mozafari 1
  • Mohsen Rahmati 2
  • Jahanbakhsh Savagheb 2
1 Ph.D. of History, Lorestan University, Khoramabad, I. R. Iran
2 Professor of History, Lorestan University, Khoramabad, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: The purpose of this study is to investigate the process of formation of the Sanandaj Alliance School, how its administrators interfered in the affairs of the Jewish community of the city, and the responses they received from the Jewish congregation and local authorities.
Method and Research Design: Archival and library resources were examined for collecting and analysis.
Findings and conclusion: The school was founded upon repeated request of the Jewish community of Sanandaj the Universal Jewish Alliance (Alliance of Israel) as the community found traditional Jewish education weak in contion with the Christian community of the city. The school administrators, however, were keen, apart from education, to interfere in the political affairs of the Jewish community.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Kurdistan
  • Sanandaj
  • Jews
  • Education
  • Israeli Alliance
منابع
اسناد
ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امورخارجه (استادوخ)
1321ه.ق/ک28/پ5/46؛ 1321ه.ق/ک28/پ5/47؛ 1321ه.ق/ک28/پ5/48؛ 1324ه.ق/ک3/پ15/84؛ 1324ه.ق/ک3/پ15/141؛ 1324ه.ق/ک11/پ11/68؛ 1324ه.ق/ک11/پ13/7؛ 1324ه.ق/ک11/پ13/38؛ 1324ه.ق/ک11/پ13/68؛ 1324ه.ق/ک26/پ5/7؛ 1324ه.ق/ک26/پ5/15؛ 1324ه.ق/ک26/پ5/223؛ 1325ه.ق/ک12/پ1/17؛ 1325ه.ق/ک16/پ11/19؛ 1326ه.ق/ک5/پ14/3؛ 1327ه.ق/ک5/پ3/11؛ 1328ه.ق/ک5/پ5/64؛ 1328ه.ق/ک5/پ5/65؛ 1328ه.ق/ک5/پ5/66؛ 1328ه.ق/ک5/پ5/68؛ 1328ه.ق/ک24/پ25/4؛ 1331ه.ق/ک5/پ2/6؛ 1331ه.ق/ک25/پ38/9.
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما)
17238-297؛ 26905-297.
کتاب فارسی
احتشام‌السلطنه، میرزامحمود. (1367). خاطرات احتشام‌السلطنه. (چ2). (سیدمحمدمهدی موسوی، کوشش‌گر). تهران: زوار.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن. (1363). المآثروالآثار. (ج1). (ایرج افشار، کوشش‌گر). تهران: اساطیر.
امیر، منشه. (2014). یهود، ایران، اسرائیل (رشته‌گفت‌وگوهای رادیوئی با پروفسور آمنون نتصر دربارۀ سرگذشت ملت یهود و سرزمین اسرائیل، پیوند یهودیان با فرهنگ ایران‌زمین و اماکن مقدس یهودی ایران). اورشلیم: اندیشه.
اوبن، اوژن. (1362). ایران امروز 1906- 1907: ایران و بین‌النهرین. (علی‌اصغر سعیدی، مترجم). بی‌جا: کتاب‌فروشی زوار.
ایازی، برهان. (1371). آئینۀ سنندج. ناشر: مؤلف.
پولاک، ادوارد یاکوب. (1368). سفرنامۀ پولاک «ایران و ایرانیان». (کیکاوس جهانداری، مترجم). تهران: خوارزمی.
جکسن، ابراهم ولنتاین ویلیامز. (1357). سفرنامۀ جکسن (ایران در گذشته و حال). (چ2). (منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، مترجمان). تهران: انتشارات خوارزمی.
چریکوف، واسیلی ایوانوویچ. (1379). سیاحت‌نامۀ مسیو چریکوف. (آبکار مسیحی، مترجم؛ علی‌اصغر عمران، کوشش‌گر). تهران: امیرکبیر.
حیرت سجادی، سیدعبدالحمید. (1380). پیشینۀ آموزش‌وپرورش کردستان (1273- 1320ش). (ج1). تهران: عابد.
خاطرات خاخام یدیدیا شوفط. (2001). (منوچهر کوهن، کوشش‌گر). لوس‌آنجلس: بنیاد فرهنگی خاخام یدیدیا شوفط.
خلیلی، الیه. (2004). یادی از گذشته‌ها: زندگی و سرنوشت یهودیان کُرد ایران. لوس‌آنجلس: نشر کتاب.
دیولافوا، مادام ژان. (1371). ایران، کلده و شوش. (چ5). (علی‌محمد فره‌وشی (مترجم همایون)، مترجم؛ دکتر بهرام فره‌وشی، کوشش‌گر). تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، یاسنت لوئی. (1391). گزارشی از بازرگانی و اجتماع شهر و ایالت کرمانشاه در سدۀ نوزدهم میلادی. (محمدرضا (فریبرز) همزه‌ای، مترجم). کرمانشاه: دانشگاه رازی.
سال‌نامۀ معارف کردستان 1315-1316. وزارت فرهنگ. تهران: شرکت سهامی عام.
سرشار، هومن. (1387). فرزندان آستر (مجموعه‌مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران). (مهرناز نصیریه، مترجم). تهران: کارنگ.
سنندجی، میرزا شکرالله. (1375). تحفۀ ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان. (چ2). (حشمت‌الله طبیبی، مصحح). تهران: امیرکبیر.
غفاری، ابوالحسن. (1368). تاریخ روابط ایران و فرانسه: از ترور ناصرالدین‌شاه تا پایان جنگ جهانی اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قاسمی پویا، اقبال. (1377). مدارس جدید در دورۀ قاجاریه: بانیان و پیشروان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کهن، گوئل. (2010). بر بال خرد (گام‌به‌گام با حاخام یدیدیا شوفط به کاشان، تهران و لس‌آنجلس). لس‌آنجلس: بنیاد آموزشی خاخام یدیدیا شوفط.
کهن، یوسف. (1392). گزارش‌ها و خاطرات، فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی. لس‌آنجلس: نشر کتاب.
گروته، هوگو. (1369). سفرنامۀ گروته. (مجید جلیل‌وند، مترجم). تهران: نشر مرکز.
لوی، حبیب. (1339). تاریخ یهود ایران و قسمت‌هایی از تاریخ بعضی از ملل که وابسته به تاریخ یهود می‌باشند. (ج3). بی‌جا: کتاب‌فروشی یهودا بروخیم.
مردوخ کردستانی، شیخ‌محمد. (1379). تاریخ مردوخ. تهران: کارنگ.
مهریار، محمد و دیگران. (1378). اسناد تصویری شهرهای ایرانی: دورۀ قاجار. تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
ناطق، هما. (1375). کارنامۀ فرهنگی فرنگی در ایران. پاریس: خاوران.
نتصر، آمنون. (1996). پژوهش‌نامۀ یهود ایران (پادیاوند). (ج1، ج3). لس‌آنجلس: انتشارات مزدا.
همراه با فرهنگ: گوشه‌ای از تاریخ موسسه آلیانس در ایران، خاطرات الیاس اسحقیان مدیر و دبیر مدارس اتحاد در اصفهان، یزد، سنندج و تهران. (2008). (گوئل کوهن، پژوهش‌گر). لس‌آنجلس: بی‌نا.
کتاب کردی
ریچ، کلودیوس جیمس. (2002). گه‌شتی ریچ بۆ کوردستان 1820م. چاپی سییه م. وره گیرانی له عه‌ربییه‌وه، محه‌مه‌د حه‌مه‌باقی. هه ولیر: ئآراس.
مقاله
سادات بیدگلی، سیدمحمود. (1396). «تحلیل نحوۀ ایجاد و فعالیت مدرسۀ آلیانس کاشان». دیار (فصل‌نامۀ پژوهش‌های محلی و منطقه‌ای بنیاد محسنی)، شمارۀ 4، (تابستان).
سلطانیان، ابوطالب. (پاییز و زمستان 1389). «کارکرد نهادهای آموزشی فرانسه در ایران از اوایل دورۀ قاجار تا جنگ جهانی اول». پژوهش‌نامۀ تاریخ تمدن اسلامی، سال 43، شمارۀ 1، (تابستان)، صص 57-80.
نعمتی، نورالدین؛ ادوای، مظهر. (1392). «مدارس کلیمیان و نظام نوین آموزش ملی در ایران». پژوهش‌های علوم تاریخی دانشگاه تهران، دورۀ 5، شمارۀ 2، (پاییز و زمستان)، صص 153-172.
مصاحبه
احمدی آیین، جمال. (20/9/1397). سنندج.