منابع
اسناد
آرشیو خصوصی شرکت اتحادیه (آر.ا.ت)
ش1: از بانک شاهنشاهی به حاج‌رحیم اتحادیه، 13ذی‌قعدۀ1336، پروندۀ مربوط به نامه‌های سال‌های 1331-1336ھ.ق.
ش2: صورت‌جلسه‌ای با رئیس بانک شاهنشاهی و وزیر مالیه، 16دی1307.
ش3: از حاج‌عبدالرضا اصفهانی به حاج‌رحیم اتحادیه، 26جمادی‌الاول1340، نامه‌های سال 1340ھ.ق.
ش4: نامۀ شرکت اتحادیه به کمپانی مسعودیه، 7جمادی‌الثانی1316، نمرۀ 24/16.
ش5: نامۀ شرکت اتحادیه به کمپانی محمودیه، 17ذی‌قعدۀ1317، نمرۀ 101/16.
ش6: نامۀ حاج‌ابراهیم انطیقه‌چی
[1] به حاج‌رحیم اتحادیه، استانبول، 4ذی‌حجۀ1339.
ش7: نامۀ میرزاعلی‌اکبر اسماعیل‌زاده، استانبول، 19ذی‌حجۀ1339.
ش8: محمدتقی افشار به حاج‌رحیم اتحادیه، بمبئی، 22رجب1345.
ش9: حاج‌محمد کازرونی به رحیم اتحادیه، بمبئی، 15رجب1350.
ش10: عبدالحسین کازرونی به رحیم و لطف‌علی اتحادیه، 31رمضان1339.
ش11: کازرونی به اتحادیه، بمبئی، 6رمضان1340.
ش12: کازرونی به اتحادیه، بمبئی، 5صفر1341.
ش13: حاج‌فتح‌الله فتحی به حاج‌رحیم و حاج‌لطف‌علی اتحادیه، بمبئی، 5ربیع‌الثانی1339.
ش14: عبدالحسین کازرونی به اتحادیه، بمبئی، 2جمادی‌الاول1340.
ش15: حاج‌محمدعلی به حاج‌رحیم اتحادیه، تهران، 12جمادی‌الاول1340.
ش16: عبدالحسین کازرونی به اتحادیه، بمبئی، 9ربیع‌الاول1340.
ش17: نامۀ سفارت ایتالیا به حاج‌رحیم‌آقا اتحادیه، 9ژانویۀ1913.
ش18: قرارداد مابین حاج‌رحیم اتحادیه و کمپانی لیمیتد چرچیل، 12صفر1332/10ژانویۀ1914.
ش19: سیدمحمدتقی امین‌التجار و پسر به حاج‌رحیم اتحادیه، 6ذی‌حجۀ1346.
ش20: سیدمحمدتقی امین‌التجار به حاج‌رحیم اتحادیه، 7ذی‌قعدۀ1346.
ش21: علی نمازی به حاج‌رحیم اتحادیه، اول رمضان 1346.
ش22: مجموعه‌نامه‌های امین‌التجار به حاج‌رحیم اتحادیه، 7ذی‌قعدۀ1346 و 6ذی‌حجۀ1346، (مجموعه‌نامه‌های سال 1346ق).
ش23: قرارداد مابین حاج‌رحیم اتحادیه، و آقامشهدی‌اکبر و آقامطلب (تاجران زنجانی)، 19شوال1338.
ش24: حاج‌یوسف قزوینی به حاج‌رحیم اتحادیه، نمرۀ 465، 23جمادی‌الاول1340.
ش25: حاج‌یوسف قزوینی به حاج‌رحیم اتحادیه، نمرۀ 476، 27جمادی‌الاول1340.
ش26: علی اتحادیه به حاج‌رحیم اتحادیه، 20نوامبر1926.
ش27: وزارت فواید عامه به حاج‌رحیم اتحادیه، 27بهمن1305.
ش28: علی‌اکبر صراف به حاج‌لطف‌علی صراف، نمرۀ 10، 24ربیع‌الاول1316.
ش29: نامه‌های امجدالسلطان درخصوص املاک حاج‌رحیم اتحادیه در ینگه‌امام، 22مرداد1310، 9مهر1310، 25مهر1310.
ش30: حکم دادگاه استیناف درخصوص دعاوی حاج‌رحیم اتحادیه و فرمانفرما، 19جمادی‌الاول1349.
ش31: نامۀ حاج‌رحیم به ادارۀ ثبت، 8رجب1344.
ش32: نامۀ علی‌اکبر صراف به حاج‌لطف‌علی صراف، 4جمادی‌الاول1316.
ش33: گزارش مباشر اتحادیه از عملکرد زارعان، اول شهریور 1311.
ش34: سواد حکم استیناف شکایت حاج‌رحیم‌آقا اتحادیه از میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالک درخصوص ادعای 4 دانگ قریۀ فرح‌زاد، 29مرداد1308.
ش35: از حاج‌آقا کوچصفهانی به حاج‌رحیم اتحادیه، 8ذی‌قعدۀ1347، (از مجموعه‌نامه‌های سال‌های 1345-1347ھ.ق).
ش36: احمد تفرشی به حاج‌رحیم اتحادیه، ربیع‌الثانی 1337.
ش37: وکالت‌نامۀ رسمی به سیدابوالفضل‌خان، 28تیر1313.
ش38: امتیاز انحصاری کارخانۀ چراغ‌برق، 11مهر1304.
ش39: مشارکت در بهره‌برداری از معادن زهرآباد و سماور، 12جدی1302.
ش40: گزارش حسین از معادت زیتورآباد، درخصوص شورش یاغیان و ادعای مالکیت معادن، 26ثور1303.
ش41: از معین‌التجار به حاج‌رحیم اتحادیه، 19جدی1298.
ش42: اجاره‌نامه بین وزارت مالیه و حاج‌رحیم اتحادیه، نمرۀ 905/32971، اول جدی 1297.
ش 43: حاج‌رحیم اتحادیه به ریاست وزرا، 22صفر1339.
ش44: حاج‌رحیم اتحادیه به ریاست وزرا، 28محرم1339.
ش45: اسامی تجار شرکت‌کننده در جشن تاج‌گذاری رضاشاه، [بی‌تا].
سازمان اسناد و کتاب‌خانۀ ملی ایران (ساکما)
اسناد نخست‌وزیری:
1: ریاست وزرا به حاج‌امین‌الضرب، 29فروردین1304، 44-784.
2: از شرکت اتحادیه به ریاست وزرا،10ذی‌قعدۀ1342، نمرۀ 50-9/4.
3: از ریاست وزرا به لیانازوف، بابت طلب تجارت‌خانه از دیویزیون قزاق، 8جمادی‌الآخر1339، نمرۀ 7840.
4: از فرماندهِ قشون گیلان به ریاست وزرا، 6نوامبر1920، نمرۀ 506.
5: از حاج‌رحیم به ریاست وزرا، 4صفر1340، نمرۀ 11749.
6: از وزارت فلاحت به ریاست وزرا، 17حوت1301، نمرۀ 8081.
7: از اتحادیه به ریاست وزرا، 10ذی‌قعدۀ1343، نمرۀ 38330.
8: از وزارت فواید عامه به ریاست وزرا، 24ثور1339، نمرۀ 5496.
9: از لیانازوف به ریاست وزرا، 16مارس1921، نمرۀ 12840.
10: از وزارت فواید عامه به معین‌التجار، 17عقرب1338.
کتاب
اتحادیه، منصوره؛ روحی، سعید. (1395). صرافی و صراف‌ها: منتخبی از اسناد حاج‌رحیم اتحادیه. تهران: تاریخ ایران.
تاریخچۀ سی‌سالۀ بانک ملی ایران (1337-1307). [بی‌تا]. تهران.
ترابی فارسانی، سهیلا. (1384). تجار، مشروطیت و دولت مدرن. تهران: تاریخ ایران.
جمال‌زاده محمدعلی. (1335). گنج شایگان: اوضاع اقتصادی ایران. برلین.
مجموعه‌مقاله
اتحادیه، منصوره. (1377الف). «فهرست سیاه ایران در جنگ جهانی اول (1914م-1918م)». چاپ‌شده در کتاب: اینجا طهران است...: مجموعه‌مقالاتی دربارۀ طهران 1344-1269ھ.ق. تهران: تاریخ ایران.
اتحادیه، منصوره. (1377ب). «ماجرای اجارۀ مالیات توتون و تنباکوی کردستان در 1333ھ.ق». چاپ‌شده در کتاب: اینجا طهران است...: مجموعه‌مقالاتی دربارۀ طهران 1344-1269ھ.ق. تهران: تاریخ ایران.
اتحادیه، منصوره. (1377ج). «مسائل صرافی از خلال سطور نامه‌های یک صراف». چاپ‌شده در کتاب: اینجا طهران است...: مجموعه‌مقالاتی دربارۀ طهران 1344-1269ھ.ق. تهران: تاریخ ایران.
روزنامه
حبل‌المتین، سال 22، ش21، ربیع‌الاول 1332.
منبع لاتین
Picot, H. (1897). Biographical Notices of Members of the Royal Family, Notables, Merchants and Clergy. London.
[1] - عتیقه‌چی: عتیقه‌خر. انتیقه (antika): عتیقه، کهنه و به‌دردنخور. فرهنگ سخن این واژه را از فرم ترکیِ واژۀ فرانسوی antique تلقی کرده‌است.
)