مسائل زنان در دهۀ نخست عصر رضاشاه برپایۀ مقالات دو نشریۀ زنان

خدری زاده, علی اکبر

doi:10.22034/ganj.2019.2341

مسائل زنان در دهۀ نخست عصر رضاشاه برپایۀ مقالات دو نشریۀ زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

علی اکبر خدری زاده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری

10.22034/ganj.2019.2341

چکیده

هدف: شناسایی مسائل زنان در دهۀ 1300-1310 به‌صورتی که در دو نشریۀ متعلق به زنان منعکس شده‌است.
روش/ رویکرد پژوهش: داده‌ها از محتوای دو مجله به نام‌های زبان زنان و عالم نسوان گرداوری شد. از اسناد موجود در آرشیو ملی ایران برای گرداوری داده‌های پشتیبان استفاده شد.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: زبان زنان را صدیقه دولت‌آبادی (1261-1340) از پیشروان حقوق زنان در ایران، ابتدا در سال 1299 در اصفهان به‌صورت روزنامه، و پس‌از توقیف به‌دلیل پرداختن به موضوع‌های سیاسی در سال بعد، تا سال 1302 در تهران به‌صورت مجله‌ای ویژۀ مسائل زنان منتشر کرد. عالم نسوان به صاحب‌امتیازی نوابه صفوی به‌مدت سیزده سال (1299-1312) به‌صورت منظم منتشر شد. هر دو مجله به دفاع از حقوق زنان، مبارزه با جهل و بی‌سوادی زنان، رسیدگی به معضلات بهداشتی-درمانی زنان، موضوع حجاب، قوانین ازدواج‌وطلاق، مبارزه با ازدواج زودهنگام دختران و تعدد همسر می‌پرداختند. هدف این مجلات انتقاد از وضع جامعۀ ایران و ترویج نوسازی ساختار اجتماعی-فرهنگی بود؛ ولی به‌سبب نگرانی از توقیف، غیرسیاسی بودند و برنامه‌های نوسازی دولت‌محور را دنبال می‌کردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تحقیقات تاریخی مبتنی بر اسناد

عنوان مقاله [English]

Iranian Women Problems in the First Decade of Reza Shah Government (1920-1929) as Reflected in Two Women’s Magazines of the Time

نویسنده [English]

ali akbar khedrizadeh

Assistant professor of history department, yadegar Emam khomeyni(rh) Shahr e-Rey Islamic Azad University.

چکیده [English]

Purpose: Problems of Iranian women in the 1920s, as discussed in two women’s magazines published by prominent Iranian women, are identified.
Method and Research Design: Apart from the data collected from the contents of the magazine, records of the National Archives of Iran was consulted for supporting data.
Findings and Conclusion: Zabaan-e Zanaan [approx.: Women’s Voice] was owned by a pioneer of women’s rights, Sedigheh Dowlat-Aabaadi (1882-1961), and published first as a newspaper in her home town of Isfahan (1920). After publication was suspended because she attacked the government’s foreign policies, she published it for two years as an exclusively women’s magazine in Tehran. Aalam-e Nesvaan [Women’s World], owned by Navvaabeh Safavi, was published by the graduates of the American School for Girls in the Presbyterian missionary compound in Tehran for 13 years (circa. 1920-1933). Both magazines defended and continuously called for equal rights and public education for women, women’s health issues, campaigned against the Hijab and polygamy, asked for radical reform of marriage law and campaigned against child marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

Women
Iran
Women magazines
Dowlat-Abadi
Sedigheh (1882-1961)
Safavi
Navvaabeh
Zabaan-eh Zanaan (magazine)
Aalam-eh Nesvaan (magazine)

مراجع

منابع

اسناد

سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما): (297036081/743 ل 5 آ پ/1)؛ (293005763/431 ف 5 ب الف/1).

کتاب فارسی

آبراهامیان، یرواند. (1382). ایران بین دو انقلاب. (چ8). (احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، مترجمان). تهران: نشر نی.

آژند، یعقوب. (1363). ادبیات نوین ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی. (چ1). تهران: امیرکبیر.

ببران، صدیقه. (1381). نشریات ویژه زنان: سیر تاریخی نشریات زنان در ایران معاصر. (چ1). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

بیات، کاوه؛ کوهستانی‌نژاد، مسعود. (کوشش‌گران). (1372). اسناد مطبوعات 1286-1320ش. (ج1). (چ1). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.

خانیکی، هادی. (1381). قدرت، جامعۀ مدنی و مطبوعات. (چ1). تهران: طرح نو.

ساناساریان، الیز. (1384). جنبش حقوق زنان در ایران طغیان، افول و سرکوب از 1280 تا انقلاب 1357. (چ1). (نوشین احمدی خراسانی، مترجم). تهران: اختران.

شکوفه به‌انضمام دانش: نخستین نشریه‌های زنان ایران. (چ1). (۱۳۷۷). تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.

صدر هاشمی، محمد. (1363). تاریخ جراید و مجلات ایران. (ج3). (چ2). اصفهان: کمال.

کهن، گوئل. (1362). تاریخ سانسور در مطبوعات ایران. (ج2). (چ1). تهران: آگاه.

محیط طباطبایی، محمد. (1366). تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران. (چ1). تهران: بعثت.

مقاله

خانیکی، هادی. (1378). «ساختار مشروطه و نسبت آن با ساخت مطبوعات». فصل‌نامۀ تاریخ معاصر ایران. سال سوم، شمارۀ 10، صص 65-98.

خانیکی، هادی. (۱۳86). «مدلی برای مطالعۀ تاریخی نسبت میان ساختار قدرت و مطبوعات در ایران». مجلۀ علمی-پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دورۀ ۵۸، شمارۀ ۱۸۲.

رستم‌کلایی، یاسمین. (1387). «برنامۀ گسترده برای زنان ایران نو». چاپ‌شده در مجموعه‌مقالات رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین. (چ2). (استفانی کرونین، کوشش‌گر). (مرتضی ثاقب‌فر، مترجم). تهران: جامی.

سعیدی، حوریه. (۱۳۸۳). «نگاه زن به سیاست و حکومت در اولین نشریات زنان در ایران». پیام تاریخ: ویژه‌نامۀ سمینار بین‌المللی زن در تاریخ ایران معاصر، شمارۀ 1. صص 8-19.

نشریه

ایران آزاد: (سال 1، شمارۀ 26، 5ثور1301، ص2)؛ (سال 1، شمارۀ 36، 25ثور1301، ص2)؛ (سال 1، شمارۀ 59، 29جوزا1301، ص3).

زبان زنان: (سال 4، شمارۀ 1، فروردین 1301، ص20)؛ (سال 4، شمارۀ 3، خرداد 1301، صص 21، 23-25)؛ (سال 4، شمارۀ 4، تیر 1301، صص 21 و 22).

ستارۀ ایران: (سال 8، شمارۀ 215، 7سرطان1302، ص2).

شکوفه: (سال 1، شمارۀ 3، ص4)؛ (سال 2، شمارۀ ۲۴، ص3).

عالم نسوان: (سال 1، شمارۀ 1، مهر 1299، ص2)؛ (سال 3، شمارۀ 6، تیر 1302، صص 5-7)؛ (سال 4، شمارۀ 2، آبان 1302، صص 34-35)؛ (سال 5، شمارۀ 1، مهر 1303، ص4)؛ (سال 5، شمارۀ 3، شهریور 1304، صص 25-27)؛ (سال 7، شمارۀ 6، آبان 1305، صص 1-5)؛ (سال 7، شمارۀ 5، تیر 1306، ص2)؛ (سال 9، شمارۀ 2، آذر 1307، ص3)؛ (سال 10، شمارۀ 2، اسفند 1308، ص4)؛ (سال 12، شمارۀ 5، شهریور 1311، صص 193-194، 220).

عصر نهضت: (سال 2، شمارۀ 4، 22سرطان1303، ص3).

قرن بیستم: (سال 1، شمارۀ 3، 31ثور1300، ص2)؛ (سال 1، شمارۀ 5، 23جوزا1300، ص1).

نامۀ جوانان: (سال 1، شمارۀ 1، 26سنبلۀ1302، ص2).

ناهید: (سال 3، شمارۀ 9، 11جوزا1303، ص3).

منابع اینترنتی

سایت مجموعۀ شخصی صدیقه دولت‌آبادی

https://socialhistory.org/fa/collections/sedighe-dolatabadi-collection.