منشآت‌های دورۀ تیموری (بر اساس تحلیل منشأالانشاء)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ محلی، مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، مشهد، ایران

چکیده

هدف: تشریح ارزش‌های سندی نسخه‌ای تازه‌یاب از کتاب منشأالانشایِ باخرزی از آثار دورۀ سلطان‌حسین بایقرا (842-911ق.).
روش/ رویکرد پژوهش: نسخه‌ تازه‌یاب معرفی و با سه نسخۀ از همین اثر متعلق به همین دوره مقایسه شده است.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نسخۀ تازه‌یاب منشأالانشاء کامل‌تر است و می‌تواند قابلیت آن را دارد که پژوهش‌های تازه‌ را در مورد اسنادِ دورۀ تیموری بر اساس آن انجام داد .

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Timurid Monsha’ats: a newly found manuscript of Mansha ol-Ensha

نویسنده [English]

  • Abolfazl Hassanabadi
PhD in Local history. Astan Qods Razavi, Mashhad, I. R. Iran
چکیده [English]

Purpose: To analyze the content of four important monsha’ats [منشآت] (collections of writings, in particular official letters) of the time of Sultan Hussein Bāyqarā (1438-1506), the Timurid prince. A newly found manuscript of Mansha ol-Enshaá is examined against three other copies of the work.
 Method and Research Design: Contents of the four manuscripts were compared in order to explore authenticity of each.
Findings and Conclusions: Mansha ol-Enshaá is an important Timurid source for the literary and historical research. The newly found manuscript is the most complete.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mansha ol-Enshaá
  • Timurids
  • Khorasan
  • Bakharzi
  • diplomatic records
  • Sultan Hussein Bāyqarā
منابع
نسخۀ خطی
زمجی اسفزاری هروی، معین‌الدین محمدبن‌عبدالله متخلص به نامی. منشآت زمجی اسفزاری. نسخة خطی شمارة 13718. کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
شرف هروی، افضل‌الدّین. منشآت شرف. قرن نهم. نسخة خطی شمارة 10585. سازمان کتابخانة موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
کاشفی سبزواری، کمال‌الدین حسین‌بن‌علی. (910ق). مخزن‌الانشاء. نسخة خطی 7932. قم: کتابخانة مرعشی.
مروارید، شهاب‌الدین‌عبدالله. منشآت خواجه‌عبدالله مروارید. نسخة خطی شمارة 1649. کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
نسفی، نصرالله‌بن‌علاءالبناء. (1292ق). لطایف‌الانشاء. نسخة خطی شمارة 9883. قم: کتابخانة مرعشی.
نظامی باخرزی، عبدالواسع. (938ق). منشأالانشاء. نسخة خطی شمارة 7774. کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
نظامی باخرزی، عبدالواسع. منشأالانشاء. نسخة خطی شمارة 13615. کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
 
 
کتاب
بیانی، مهدی. (1363). احوال و آثار خوشنویسان. تهران: انتشارات علمی.
جامی، نورالدین عبدالرحمان‌بن‌احمد. (1378). نامهها و منشآت جامی. (عصام‌الدّین اورون بایف و اسرار رحمانوف، مقدمه‌نویسان و مصححان). تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
جمال‌الاسلام، محمدبن‌علی. (1356). همایوننامه. (رکن‌الدین همایون فرخ، کوشش‌گر). تهران: دانشگاه ملی ایران.
خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن‌همام‌الدین. (1317). دستورالوزراء. (سعید نفیسی، مصحح). تهران.
خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن‌همام‌الدین. (1353). تاریخ حبیبالسیر فی اخبار افراد بشر. (ج4). (محمد دبیر سیاقی، کوشش‌گر). تهران: کتاب‌فروشی خیام.
زمجی اسفزاری هروی، معین‌الدین محمدبن‌عبدالله متخلص به نامی. (1338). روضاتالجنات فی اوصاف مدینههرات.(2جلدی). (محمدکاظم امام، محقق). تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامة دهخدا. (محمد معین و سیدجعفر شهیدی، ناظران). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شریک امین، شمیس. (1357). فرهنگ اصطلاحات دیوانی دورة مغول.تهران: فرهنگستان ادب و هنر ایران.
صفا، ذبیح‌الله. (1383). تاریخ ادبیات در ایران. (ج4). تهران: فردوس.
عمید، حسن. (1390). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
فرهانی منفرد، مهدی. (1382). پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان. تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی.
فضایلی، حبیب‌الله. (1362). اطلس خط. اصفهان: انتشارات مشعل.
گاوان، عمادالدین محمود. (1948). ریاضالانشاء. حیدرآباد: انتشارات سرکار عالی.
گلچین معانی، احمد. (1363). تاریخ تذکرههای فارسی. (ج2). تهران: کتابخانة سنایی.
مروارید، خواجه‌عبدالله. (1951). شرفنامه. (هانس روبرت رومر، مترجم و مفسر). ویسبادن: هیئت مستشرقین فرهنگستان ماینس.
میبدی، قاضی حسین‌بن‌معین‌الدّین. (1376). منشآت میبدی. (نصرت‌الله فروهر، کوشش‌گر). تهران: نشر نقطه؛ دفتر نشر میراث مکتوب.
میرخواند، محمدبن‌خاوندشاه. (1339). تاریخ روضه الصفا. تهران: خیام.
نظامی باخرزی، عبدالواسع. (1357). منشأالانشاء. (رکن‌الدین همایون فرخ، کوشش‌گر). تهران: دانشگاه تهران.
نظامی باخرزی، عبدالواسع. (1371). مقامات جامی، گوشههایی از تاریخ فرهنگی و اجتماعی خراسان در عصر تیموریان. (نجیب مایل هروی، مقدمه‌نویس، مصحح، تعلیقه‌نویس). تهران: نشر نی.
نفیسی، سعید. (1363). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری. تهران: فروغی.
نوایی، امیرعلی‌شیر. (1363). تذکرة مجالسالنفایس. (علی‌اصغر حکمت، مقدمه‌نویس و مصحح). تهران: منوچهری.
واصفی، زین‌الدین محمود. (1349). بدایعالوقایع. (الکساندر بولدیرف، مصحح). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
یوسف اهل، جلال‌الدین. (1358). فرائد غیاثی. (حشمت مؤید، کوشش‌گر). (2ج). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
 
مقاله
جهادی، سیدامیر. (1393). «ترسّل در عصر تیموری». کهننامة ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شمارة دوم (تابستان)، صص 75-98.
زکی ولیدی طوغان، احمد. (1377). «امیرعلی‌شیر نوایی بزرگ‌ترین شخصیت ادبی ترک». (مریمِ ناطق شریف، مترجم). نامة پارسی، سال سوم، شمارة 3، صص 39-57.
صالحی، نصرالله. (1380). «کتاب‌شناسی توصیفی منشآت، مکاتبات، و نامه‌ها». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 51 و 52، صص 55-152.
مایل هروی، نجیب. (1370). «جایگاه آثار باخرزی در خراسان‌شناسی». مشکوه، شمارة 31، تابستان، صص 168-182.
مدبری، محمود؛ صرفی، محمدرضا؛ بصیری، محمدصادق؛ جهادی، سیدامیر. (1391). «بررسی محتوا و ساختار ترسّل اسفزاری». متنشناسی ادب فارسی، دورة 4، شمارة 3، پاییز، صص 1-24.
منوچهری، علی؛ اورجی، فاطمه. (1393). «جایگاه منشآت نصرالله‌بن‌عبدالمؤمن منشی سمرقندی در پژوهش‌های تاریخی دورة تیموری». گنجینة اسناد، سال بیست‌وچهارم، دفتر دوم (تابستان)، صص 60-81.
همایون‌فرّخ، رکن‌الدین. (1348). «هنر دورة تیموری و معرفی هنرمندی والامقام و یک اثر ناشناخته از آن ایام». وحید، شمارة 71 (آبان)، صص 994-1011.
 
پایان‌نامه
منوچهری، علی. (1390). «کتاب‌شناسی منشآت دورة تیموری و نقش آن در پژوهش‌های تاریخی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة اسناد و مدارک تاریخی، گروه تاریخ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
 
منابع لاتین
Laufer, Berthold. (1917). “Loan-Words in Tibetan”. Sino-Iranica, vol.1.