بررسی موضوع، مضمون و ترکیب‌بندی تمبرهای دورۀ جمهوری اسلامی از مجموعۀ اهدایی محمود کاظمی محفوظ در کتابخانه و موزۀ ملی ملک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 کارشناس‌ارشد سینما، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

چکیده
تمبر پستی اثری هنری و سفیری کوچک است که حامل زیبایی و آفرینش انسانی است و وظیفۀ انتقال فرهنگ کشورها را به دورترین نقاط جهان برعهده دارد. ترکیب‌بندی مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری اثر تصویری است؛ چون با برقراری رابطۀ درست و منطقی بین عناصرِ اثر به بیان ذهنیات هنرمند می‌پردازد و فهم اثر را برای مخاطبان آسان می‌کند.
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر تدوین چارچوبی برای شناخت هرچه بهترِ تمبرهای دورۀ معاصر (با تکیه بر مجموعۀ اهدایی محمود کاظمی) ازنظر مفاهیم زیبایی‌شناسی و طبقه‌بندی آن‌ها ازنظر مباحثی چون موضوع، مضمون و ترکیب‌بندی است.
روش/ رویکرد پژوهش: روش این تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی (تحلیلی) و تاریخی است. شیوۀ گردآوری اطلاعاتْ میدانی و کتابخانه‌ای و جامعۀ آماری آن 93 تمبر دورۀ جمهوری اسلامی ایران از مجموعۀ اهدایی محمود کاظمی موجود در کتابخانه و موزۀ ملی ملک است. روش نمونه‌گیری غیرتصادفی (انتخابی) و روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعاتْ کیفی و کمی است.
یافته‌ها و نتایج پژوهش:تمبرهای دورۀ جمهوری اسلامی بر مباحث فکری خاصی توجه دارد و بیشتر براساس مناسبت‌های انقلابی و رویدادهای سیاسی چاپ شده‌اند. موضوع سیاسی با ترکیب‌بندی مثلثی در تمبرهای جمهوری اسلامی بیشتر استفاده شده‌است؛ زیرا مثلث رمز مراتب سه‌گانه‌ی معارف روحانی است؛ مراتبی که استقرار اسلام بر پایه‌ی آن‌هاست.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mahmoud Kazemi’s Collection of Stamps at Malek Museum: Subjects, Themes, and Design

نویسندگان [English]

  • Atieh Youzbashi 1
  • Vahid Rajabi 2
1 Young Researchers and Elite Club, Damavand Branch, Islamic Azad University,
2 Master of Cinema , Tehran University, College of Fine Arts
چکیده [English]

Purpose: To gain an insight into the political, social, and cultural development in Iran by identifying the themes and aesthetics of postal stamps issued since 1979.
Method and Research Design: 93 frames of stamps were analyzed from the point of view of subject, theme, and design.
Findings and Conclusion: Politics and religion are dominant subjects in all the 93 frames. The themes follow events in a chronological order. Triangle design seems to indicate the three stages of Islamic spirituality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Malek Museum
  • Postal Stamps
  • Iran
منابع
کتاب
ابراهیمی، نادر. (1367). مقدمه‌ای بر مصورسازی کتاب کودکان. تهران: انتشارات آگاه.
آلیاتوف، م. (1372). تاریخچۀ کمپوزیسیون نقاشی. (نازلی اصغرزاده، مترجم). تهران: انتشارات دنیای نو.
پاکباز، رویین. (1378). دائرة‌المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
پور، هنری رانکین. (1380). ترکیب‌بندی در نقاشی. (فرهاد گشایش، مترجم). تهران: انتشارات لوتوس.
حسینی راد. عبدالمجید. (1384). مبانی هنرهای تجسمی. تهران: انتشارات کتاب‌های درسی.
حلیمی، محمدحسین. (1386). اصول و مبانی هنرهای تجسمی: زبان، بیان، تمرین. تهران: انتشارات احیاء کتاب.
رادمنش، علی‌اکبر. (1364). تمبرشناسی. تهران: مؤلف.
سجادی، سیدجعفر. (1373). فرهنگ معارف اسلامی. (ج3). (چ3). تهران: کومش.
عمید، حسن. (1363). فرهنگ عمید. (چ5). تهران: انتشارات امیرکبیر.
غفاری نور، فوزی. (1383). نقش میراث فرهنگی بر روی تمبرهای ایران. تهران: ادارۀ آموزش انتشارات و تولیدات فرهنگی.
محسنی گرده کوهی، فاطمه. (1392). خلاقیت هنری؛جزوۀ درسیِ دانشگاه گسترش انفورماتیک ایران، گرایش طراحی صفحات وب. تهران: مرکز آموزش علمی-کاربردی.
محمدی، محمدرضا و دیگران. (1392). طراحی امور گرافیکی با رایانه. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
نوین فرح‌بخش، فریدون. (1345). راهنمای تمبرهای ایران: قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی. (چ13). تهران: مؤسسۀ نوین فرح‌بخش و پسران.
هاجری، ضیاءالدین. (1375). تمبر جامِ جهان‌نما. تهران: آوای نور.
مقاله
دادور، ابوالقاسم؛ ایروانی، آرزو. (1393). «بررسی تطبیقی وجوه تصویری نقوش سکه و تمبر در دورۀ قاجار». پژوهش هنر، ش8، صص 57-70.
رامی، مرجان. (1386). «تمبر شیر و خورشید مشروطه (نگاهی کوتاه به تأثیر حاکمیت نظام مشروطه بر چاپ تمبر و تصاویر آن)». فصل‌نامۀ تاریخ معاصر ایران، س11، ش44، صص 55-74.
رهیده، محمدرضا؛ رجبی، محمدعلی. (1392). «بررسی تأثیرات فرهنگی انقلاب بر طراحی تمبرهای سه دهۀ نخست انقلاب اسلامی در ایران». فصل‌نامۀ هنرهای تجسمی نقش‌مایه، س5، ش15، صص 55-62.
سمیعی، سیروس. (1375). «سرزمین تخیلی: معماری ایران از ورای تمبرهای پستی». گفتگو، ش13، صص 55-62.
شیدوش، حسین؛ ابراهیمی، حمیدرضا. (1390). «تاریخچۀ تمبر». مجلۀ موفقیت، ش212، ص48.
شیرازی، علی‌اصغر؛ گلرنگ، امیرکسری. (1392). «تمبرهای بلوک یادگاری در ایران از ابتدا تا دورۀ معاصر». جلوۀ هنر، دورۀ 5، ش2، صص 33-44.
شیردل، حسین. (1381). «تمبر، رسانه‌ای بدون مرز». رشد آموزش هنر، ش1، صص 17-18.
ماهان، ایلیا. (1388). «جایگاه ترکیب‌بندی در تصویرگری کتاب‌های کودک و نوجوان». کتاب ماه کودک و نوجوان، ش 138-139، صص 80-86.
متولی، عبدالله؛ حسین‌آبادی فراهانی، شبنم. (1397). «بررسی کارکردهای تمبر پستی در دوران قاجار و پهلوی اول». فصل‌نامۀ پژوهش‌های تاریخی، س10، ش1، پیاپی 37، صص 79-94.
مریچ هکن، آنا؛ صالحی، هاجر. (1386). «تمبر، منبعی اطلاعاتی در کتابخانۀ ملی ترکیه». فصل‌نامۀ گنجینۀ اسناد، ش68، صص 69-76.
مهروان، محمد. (1368). «تمبر، اهمیت و مشکلات آن در گفت‌وگو با محمد مهروان». کیهان فرهنگی، ش67، ص64.
پایان‌نامه
حکمت، مینا. (1387). «تمبر، میراث فرهنگی»، (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ ارتباط تصویری)، دانشگاه شاهد، دانشکدۀ هنر.
عادل، فاطمه. (1387). «بررسی مضمون و محتوا در تصویرسازی تمبرهای ایران با شروع انقلاب اسلامی»، (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تصویرسازی)، دانشگاه شاهد، دانشکدۀ هنر.
گلرنگ، امیرکسری. (1389). «مطالعۀ تطبیقی تمبرهای بلوک یادگاری در ایران و انگلستان». (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تصویرسازی)، دانشگاه شاهد، دانشکدۀ هنر.
منابع اینترنتی
تمبر دورۀ جمهوری اسلامی مجموعۀ اهدایی محمود کاظمی. موسسۀ و کتابخانۀ موزۀ ملی ملک، از
منابع لاتین
Gibbons, Stanley. (2006 Edition). Great Britain Concise Stamp Catalogue. Stanley Gibbons LTD, London Ringwood.