شناسایی مواد و رنگدانه های به کار رفته در تابلوی رنگ روغن دوره قاجار (منسوب به ابوالقاسم اصفهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مطالعات موزه و مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

چکیده

 
هدف: بررسی رنگ و مواد تابلوی رنگ‌روغن، اثرِ ابوالقاسم اصفهانی، و پاسخ به این دو پرسش 1. تکنیک و مواد به‌کاررفته در تکیه‌گاه، بستر، رنگ، بست، و لایۀ محافظ این تابلو چیست؟ و 2. آیا مواد شناسایی‌شده در این نقاشی، با مواد به‌کاررفته در سایر نقاشی‌های سه‌پایه‌ای دورۀ قاجار مطابقت دارد؟

روش: روش پژوهش توصیفی است. با استفاده از روش‌های مکمل، مواد و رنگ‌دانه‌های آلی و معدنیِ به‌کاررفته در تابلو شناسایی شد. از دستگاه[1]FTIR مدل Tensor 27 ساخت شرکت Bruker آلمان با عدد موجی Cm-14000 _400 در محدودۀ Mid IR، دستگاه[2]XRF پرتابل مدل S1 TRACER ساخت شرکت Bruker آلمان، دستگاه[3]SEM–EDS مدل MIRA3 TESCAN ساخت جمهوری چک و دستگاه PLM[4] مدل BK-POL ساخت شرکت jenuse ژاپن استفاده شد.

یافته‌ها و نتیجه‌گیری: این اثر دارای چهار لایۀ تکیه‌گاه، بستر، رنگ، و ورنی است. الیاف تکیه‌گاه پنبه است و لایۀ بستر، ترکیبی از گچ و رنگ‌دانه‌های حاوی سرب (سرنج و سفیدسرب) است. مواد و رنگ‌های به کار رفته مشابه همان موادی است که مطالعات پیشین نشان داده در سایر تابلوهای قاجار استفاده شده است. از کربنات کلسیم و اخرا برای ترمیم تابلو استفاده شده است. در تمامی طیف‌ها گچ مشاهده ‌شد. ضعف تکنیکی در بسترسازی مشهود است. اغلب هنرمندان سبک قهوه‌خانه‌ای خودآموخته بودند‌؛ درنتیجه از مواد سازگار برای ساخت بستر مناسب، اطلاع چندانی نداشتند و همین عامل باعث تخریب بستر این نوع آثار در گذر زمان شده‌است.



[1]. Fourier Transform Infrared Spectroscopy


[2]. X-Ray Fluorescence Spectroscopy


[3]. Scanning Electron Microscopy coupled with Energy-Dispersive X-Ray


[4]. Polarized Light Microscope

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ingredients and techniques of an Qajarid oil painting

نویسندگان [English]

  • afsaneh firooznia 1
  • Koros Samanian 2
1 MA, Preservation of Cultural Artefacts,Art University of Tehran,Tehran, I.R. Iran
2 Assistant Professor, Faculty for Preservation & Restoration, Art University of Tehran, Tehran, I.R. Iran
چکیده [English]

Purpose: Traditional coffeehouse paintings are usually kept in public venues; therefore, they are exposed to all kinds of damage. To ensure appropriate repair in case of damage, knowledge of the ingredients and techniques used in them is essential. This paper reports on the examination of a single such painting created by Abolghasem Isfahani, a Qajarid artist.
Method and Research Design: Some samples were taken of different parts of the painting and were studied by Spectroscopies (FTIR, XRF, SEM–EDS, PLM).
Findings and Conclusion: This painting contained of 4 layers: support, ground, color and  varnish layer. Chalk is found in all spectrums. Most of the coffeehouse painters were self-trained; and so did not know the professional tricks for making a resistant ground for their paintings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil Paintings
  • Abolghsem Isfahani
  • Coffee House Paintings
  • Repair
  • Colors
  • Iranian Painting
کتاب
افشار مهاجر، کامران. (1391). هنرمند ایرانی و مدرنیسم. (چ2). تهران: دانشگاه هنر.
جتتنز، رادرفورد جان؛ استات، جورج ال. (۱۳۷۸). فرهنگ فشردۀ رنگ‌دانه‌های هنری. (چ1). (حمید فرهمند بروجنی و حمیدرضا بخشنده‌فرد، مترجمان). اصفهان.
کریم‌زادۀ تبریزی، محمدعلی. (۱۳۷۶). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی. (چ1). تهران: مستوفی.
گودرزی (دیباج)، مرتضی. (1384). تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر. تهران: سمت.
مقاله
سامانیان، کوروس؛ عباسیان، حمیده؛ عباسی، زهرا. (1396). «مطالعۀ فن‌شناسی پالت رنگ آثار نقاشی سه‌پایه‌ای جعفر چهره‌نگار در موزۀ مجلس شورای اسلامی». نشریۀ علوم و فناوری رنگ، فصلنامۀ دارای رتبۀ علمی–پژوهشی (فنی مهندسی)، سال یازدهم، شمارۀ 2 (پیاپی 40)، تابستان 1396، صص 121-136.
کریمی، امیرحسین؛ هلاکویی، پرویز. (۱۳۹۳). «کاربرد طیف‌بینی میکرورامان در شناسایی غیرتخریبی بست‌های نقاشی ایرانی». مرمت و معماری ایران: مرمت آثار و بافت‌های تاریخی‌فرهنگی، پاییز و زمستان 1393، دورۀ 4، شمارۀ ۸، صص ۱۹-۴۶.
مجموعه‌مقاله
بهادری، رؤیا. (۱۳۸3). «بررسی شوره‌زنی یک تابلوی نقاشی به روش طیف‌سنجی FTIR». ارائه‌شده در مجموعه‌مقالات سومین و چهارمین همایش بین‌المللی سالانۀ حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی-فرهنگی و تزیینات وابسته به معماری. سازمان میراث فرهنگی. صص 186تا 194.
حقی‌مقدم، زینب. (۱۳۹۲). «معرفی اثری ناشناخته از نقاش قهوه‌خانه‌ای؛ حسین قوللرآقاسی (تابلوی بارگاه حضرت سلیمان (ع) از مجموعۀ موزۀ مقدم)». ارائه‌شده در همایش ملی باستان‌شناسی ایران: دستاوردها، فرصت‌ها، آسیب‌ها. دانشکدۀ هنر دانشگاه بیرجند.
پایان‌نامه
عباسی، زهرا. (1391). «مطالعۀ فن‌شناسی نقاشی سه‌پایه‌ای دورۀ قاجار (1925–1794) برای ارائۀ طرح حفاظتی ...»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر تهران.
 
منابع لاتین
کتاب
Boersma. F; Brokerhof, A; Van Den Berg, S; Tegelaers, J. (2007). Unravelling Textiles “A Handbook For The Preservation Of Textile Collections”, Archetype publications for the Netherlands textile committee, prins.
Derrick, M. R; Stulik, D; Landry, J. M. (1999). Infrared Spectroscopy In Conservation Science, Scientific Tools For Conservation. The Getty conservation Institute.
Floor, W. M. (2005). Wall paintings And Other Figurative Mural Art In Qajar Iran. mazda E. pakravan, Teheran de jadis, geneve, edition Nagel, publishers, Inc.
Stuart, Barbara H. (2007). Analytical Techniques In Materials Conservation. B. Wiley, j. and sons, Ltd.
مقاله و مجموعه‌مقاله
Calza. C, J Anjos. M, M F Mendonca de souza. SH, Barancaglion Junior. A and Tadeu lopez. R. (2005). “X-Ray Micro fluorescence Analysis Of Pigments In Decorative Paintings From Sarcophagus Cartonage Of An Egyptian Mummy”. Internationl Nuclear Atlantic conference – INAC, Santos, SP, Brazil, August 28 to September 2, ASSOCIACAO BRASILERGIA NUCLEAR – ABEN. 01 – 5.
Domenech-carbo, M. T; M.J. Casas-Catalan; A. Domenech Carbo et al. (2001). “Analytical Study Of Convas Painting Collection From The Basilica De La Vigen De Los Desamparados Using SEM/EDX, FT-IR, GC And Electrochemical Techniques”. Fresenius journal of analytical chemistry.
Erhardt, D. (1998). “Paints Based On Drying – Oil Media”. In painted wood: history and conservation (eds. V. Dorge and F. C. Howlett), Getty conservation institute, Los Angeles, pp 17–32.
Ferretti, M. (2000). “X–Ray Fluorescence Applications For The Study And Conservation Of Cultural Heritage”. In radiation in art and archaeometry (eds D. C. creagh and D. A. Bradley), Elsevier, Amesterdam, PP 285–296.
Jose-yacaman, M; Ascencio, J. A. (2000). “Electron Microscopy And Its Application To The Study Of Archaeological Materials And Art Preservation”. in modern analytical methods in art and archaeology (eds E. Ciliberto and G. Spoto), john wiley & sons Inc., new York, pp 405-444.
Keune, K; Van Loon, A; J. Boon, J. (2011).“SEM Backscattered-Electron Images Of Paint Cross Sections As Information Source For The Presence Of The Lead White Pigment And Lead-Related Degradation And Migration Phenomena In Oil Paintings”. © MICROSCOPY SOCIETY OF AMERICA, Microsc. Microanal, pp 1-6.
Mc.Bride, C. (2002). “A Pigment Particle & Fiber Atlas for Paper Conservators”. Graphics Conservation Laboratory, Getty Trust Postgraduate Fellow 2002. Pp 1-86.
McCrone. W. C. (1994). “Polarized Light Microscopy In Conservation: A Personal Perspective”. Journal of American institute for conservation, volume 33, Issue 2, pp 101–114.
Pakzad. Z. (2017). “Color structure in the Persian painting”, Review of European studies, vo1. 9, No.1, published by Canadian center of science and education. pp 1–17.
Samanian, K; Abbasi, Z; Ismailzadeh kaldareh, A. (2013). “Archaeometrical study of used materials in Qajar easel painting using XRD, XRF, PLM and FTIR techniques; a case study of “Egyptian girl” tablout”. Mediterranean archaeology and Archaeometry, vol. 13, no. 2, pp 159-179.
Van der weerd, Jaap; Marieke. K, Van veen; Ron. M. A, Heeren; Japp. J, Boon. (2003).“Identification of Paintings In Paint Cross Sections By Reflection Visible Light Imaging Micro Spectroscopy”. analytical chemistry, 75, pp 716–722.