مناسبات مالک و مستاجر در اراضی و املاک وقفی آستان قدس رضوی در عصر صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه علوم انسانی

2 کارشناس پژوهش سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

3 کارشناس مسئول نمایه سازی مرکز اسناد آستان قدس رضوی

چکیده

هدف: مناسبات ارضی و ملک‌داری ایران در دورة صفویه به‌ویژه ازنظر رابطة بین مالک و مستأجر در قراردادهای اجاره درخور توجه است. هدف از این مقاله بررسی تعهدات و روابط مالک و مستأجر در املاک وقفی آستان قدس رضوی در دورة صفویه است. در این رابطه می‌توان به موضوع تعهدات مطرح در قراردادهای اجاره بین مالک و مستأجر اشاره کرد که تحلیل آن امکان تفسیر روابط اجتماعی و حقوقی دورة موردنظر را فراهم می‌آورد.
روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از اسناد و مدارک آرشیوی تنظیم شده است.
یافته‌ها و نتایج: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این شرایط اگرچه از اصول یکسانی پیروی نمی‌کرد؛ اما به‌طور عمده بر اساس «مورد اجاره» و همچنین «نیات واقفان» و البته بیشتر«توافق طرفین» منعقد می‌شد. علاوه بر این، تنوع در شرایط در همة سطوح از مدت اجاره تا پرداخت آن و نیز تعهدات طرفین نسبت به هم دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Landlord-Tenant Relationship in the Lands and Properties of the AstanQodsRazavi During the Safavid dynasty (1501 to 1736)

نویسندگان [English]

  • shahram Yousefifar 1
  • elahe mahboob 2
  • zahra Fatemi-Moghdam 3
چکیده [English]

Purpose: To study responsibilities and relationships between landlords and tenants in the mortmain of the Safavid era in order to understand social and legal conditions of the time.
Method/Research Design: Archival documents are examined to draw conclusions.
Findings: The terms and conditions included in leasing contracts did not conform to universal principles. They differed with regard to intentions and objectives of donors, but more importantly they were based on mutual agreements. Duration of lease, payments, and obligations of each party also varied considerably.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leasing contracts
  • landlord
  • tenants
  • mortmain
  • land endowment
  • Safavids
  • AstanGhodsRazavi
اسناد
سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی (ساکماق):
 23351؛ 30443؛ 31780؛ 31781؛ 31816؛ 31980؛ 31989؛ 32145؛ 32230؛ 32273؛ 32276؛ 32290؛ 32417؛ 32507؛ 32577؛ 32892؛ 33181؛ 33273؛ 33386؛ 33408؛ 33417؛ 33501؛ 33502؛ ؛ 33577؛34262؛ 34355؛ 34362؛ 34413؛ 34520؛ 34638؛ 34855؛ 34885؛34882؛ 34996؛ 35014؛ 35016؛ 35017؛ ؛ 35034؛ 35080؛ 35200؛ 35329؛ 35331؛ 35383؛ 42224؛ 42234؛ 42241؛ 42243؛ 42246؛ 42269؛ 42284؛ 42286؛ 42304؛ 44211؛ 44703؛ 44706؛ 44723؛ 44724؛ 44747؛ 44748؛ 44959؛ 44986؛ 44987؛ 45010؛ 45017؛ 53704؛ 62375.
 نسخة خطی
وقف‌نامه‌های آستان قدس رضوی. کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، ش 2987.
کتاب فارسی
آغاسی، عبدالوحید و صفی نژاد، جواد(1379).واژه نامه قنات. یزد:شرکت سهامی آب منطقه ای یزد.
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ. (1344). کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول. (کریم کشاورز، مترجم). تهران: موسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
جعفریان، رسول.(1393). وجیزة التحریر: در چگونگی تنظیم اسناد شرعی، ملی و حقوقی در دوره‌ی صفوی و قاجار.قم: مورخ.
جعفری لنگرودی،محمد جعفر(1383).ترمینولوژی حقوق(چ4). تهران:کتابخانه گنج دانش.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا.تهران: دانشگاه تهران.
رضایی، امید. (1387). درآمدی بر اسناد شرعی دورة قاجار. توکیو: موسسة مطالعات زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیا و آفریقا: دانشگاه مطالعات خارجی توکیو.
سلطانیان، ابوطالب. (1392). نظام زمین‌داری و کشاورزی در دورة صفوی. رشت: دانشگاه گیلان.
شاد،محمد پادشاه. (1363). آنندراج،فرهنگ جامع فارسی.زیر نظر محمد دبیر سیاقی.تهران: خیام.
شاردن، جان. (1372-1375).سفرنامة شاردن. (اقبال یغمایی، مترجم). تهران: توس.
صفی نژاد، جواد.(1368). بنه نظامهای زراعی سنتی در ایران.تهران: امیرکبیر.
عمید، حسن.(1359). فرهنگ عمید.(ج2). تهران: امیر کبیر.
کارری، جملی. (1348). سفرنامة کارری. (عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، مترجمان). تبریز: ادارة کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی.
کمپفر، انگلبرت. (1363). سفرنامة کمپفر.(چ3). (کیکاووس جهانداری، مترجم). تهران: خوارزمی.
لمتون، ا. ک. س. (1362). مالک و زارع در ایران. (چ3). (منوچهر امیری، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
محقق حلی، جعفر بن حسن. (1374). ترجمة فارسی شرایع‌الاسلام. (ج1). (ابوالقاسم بن احمد یزدی، مترجم). (محمدتقی دانش‌پژوه، کوششگر). تهران: دانشگاه تهران.
مدرسی طباطبایی، حسین. (1335). تربت پاکان. (ج1). قم: مهر.
 منشی قمی، احمد بن حسین. (1383). خلاصة التواریخ. (ج2). (چ3). (احسان اشراقی، مصحح). تهران: دانشگاه تهران.
مقالات
محمدی،امین  وثمره حسینی، مرضیه.(1393).« بررسی ساختار محتوایی اجاره‌نامه‌های دورۀ قاجار».گنجینه اسناد.دوره 24. شماره 4. زمستان.صص40-65.