بررسی مساله کمبود پول خرد در تاریخ معاصر ایران مبتنی بر اسناد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

چکیده

هدف: این پژوهش به‌منظور بررسی مقایسه‌ای اسناد کمبود پول خرد در گذشته و حال انجام‌یافته است تا با شناخت هر چه بیشتر معضل پول خرد و علل، عوارض و راه‌حل‌های آن در سه دوره تاریخی پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی بتوان راه‌های مناسب گذر از این مشکل را پیش‌بینی کرد.
روش/ رویکرد پژوهش: این تحقیق بر اساس مطالعه کتابخانه‌ای و با بررسی توصیفی اسناد و اطلاعات موجود در سه دوره تاریخ سیاسی- اجتماعی اخیر ایران انجام‌شده است.
یافته‌های پژوهش: بررسی اسناد ملی ایران نشان می‌دهد که در نود سال اخیر چندین بار معضل کمبود پول خرد در ایران رخ داده است و مشکلات مشابهی پدید آورده، علل مشترکی داشته و راه‌های مشابهی از سوی مردم، کسبه و دولتمردان برای حل آن به‌کاررفته است. وقفه در معاملات، نارضایتی مردم از ارائه شدن کالاهای مختلف به‌جای پول از مشکلات این پدیده است. کاهش ارزش اسمی سکه و اسکناس خرد و به‌صرفه نبودن ضرب سکه و چاپ اسکناس، جمع‌آوری مسکوکات توسط سودجویان و نیاز به ورود مُطَلّس از خارج، از علل مشترک در گذشته و حال است. روی آوردن مردم به بلیط و کاغذهایی با اعتبار محلی به‌جای پول خرد، ضرب سکه و چاپ اسکناس ازجمله راهکارها به‌شمار می‌رفت. امروزه گرد شدن قیمت‌ها در کنار ابزارهای نوین پرداخت مانند کارت‌پول به حل این مشکل کمک می‌کند. از نتایج این تحقیق نقش قابل‌توجه بررسی اسناد در حل مشکلات جامعه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Chronic Shortage of Change Money in Iran

نویسنده [English]

  • Seyyead Ali Kasaei
چکیده [English]

Purpose: This article investigates why over the past 90 years, Iranians have had a problem with the shortage of change money in the market.
Method/Research Design: Library and archives resources were studied to prepare this paper.
Findings: Shortage of change money sometimes interrupted business in Iran and evoked customer dissatisfaction.
The reason was that people were offered goods instead of money. Also, change collecting by some to sell in the market turned into a business. Some customers, too, offered bus tickets or local credit papers instead of change to the business. Increase in the quantity of coins issued by the Central Bank, rounding prices, and using bank cards were suggested as solutions to the problem. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Change money- Change shortage- Iran
اسناد:
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما): اسناد شماره 12079-293-97؛ 14300-293؛ 1573-293-98؛ 17523-240؛ 350-117؛ 70236-240؛ 71173-293 و سند شماره 11026-240 که در بعضی از برگ‌های آن بریده جراید الصاق شده است؛ شامل: برگ9: بریده روزنامه اطلاعات، شماره7989، 10دی1331؛ برگ10: بریده روزنامه سپه، شماره54، 10دی1331؛ برگ12: بریده روزنامه واهمه، شماره44، 10دی1331؛ برگ22: بریده روزنامه کیهان، شماره2925، 22بهمن1331؛ برگ34: بریده روزنامه اطلاعات، شماره 8010، 5بهمن1331؛ برگ36: بریده روزنامه کیهان، شماره2930، 29بهمن1331 و برگ38: بریده روزنامه اطلاعات، شماره8030، 29بهمن1331. (شماره برگ‌های فوق‌الذکر همان شماره اسکن این برگ‌هاست).
مقاله
آقایی، حسن. (13و14شهریور1392). «نگاهی به علل کمبود سکه‌های رایج و اسکناس‌های ریز؛ کمیاب شدن پول خردهای مشکل‌گشا و بازنگری در نرخ‌گذاری برای تنظیم پول خرد». کیهان، شماره20582و20583.
اسلامی منوچهری، حمیدرضا. (15آذر1394). «کیف پول الکترونیکی جایگزین پول نقد می‌شود؟». دنیای اقتصاد، شماره 3646.
«بازداشت اعضای شبکه قاچاق پول خرد». (26دی1385).ایران، شمارة3549.
پورخاکی، غزاله. (30فروردین1394). «کرایه اضافه‌ای که تاکسی‌ها می‌گیرند؛140میلیارد تومان». ابتکار، شمارة3124.
«جوابیه روابط عمومی سازمان تاکسیرانی». (8اسفند1389). مردم‌سالاری، الو مردم‌سالاری. شمارة2582.
خاموشی، صادق. (23خرداد1384). «بانک مرکزی نیاز جامعه را تأمین کند- نگاهی به وضعیت کمبود پول خرد در جامعه». صدای عدالت، شمارة1099.
رضایان، احد. (10تیر1391). «واکاوی مدرن‌ترین مدل گدایی!». مناقصه مزایده، شمارة791.
شمشیری، محسن. (26آذر1393). «اسکناس‌های درشت پیشقراول حذف صفرها».تعادل (روزنامه اقتصادی)، شماره154.
موسوی، میثم. (7اردیبهشت1393). «200هزار تومان؛فاصله اخلاق تا بی‌اخلاقی». نشریه اجتماعی، علمی و فرهنگی سررشته (دوهفته‌نامه دانشگاه بوعلی سینا)، شمارة7.
نیک‌عهد، مجید. (10اسفند1388). «شهروند کارت جایگزین پول خرد می‌شود». دنیای اقتصاد، شماره ۲۰۲۸، استان‌ها.
«همه‌چیز درباره کیف پول الکترونیک و دنیای بدون اسکناس». (10مهر1393). شهروند، شمارة395.
منابع اینترنتی
پایگاه‌های خبری:
ایسنا(خبرگزاری دانشجویان ایران)، 13مرداد1394، 1:58. «حل مشکل کمبود پول خرد تاکسی‌ها». بازیابی (3شهریور1395) از: http://www.isna.ir/news/94051307060
ایسنا(خبرگزاری دانشجویان ایران)، منطقة آذربایجان غربی، 26آذر1393، 10:44. «برای جلوگیری از خریدوفروش مسکوکات فقط به ارگان‌های رسمی پول خرد میدهیم».بازیابی( 3شهریور1395) از:
http://orumiyeh.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=16787
تابناک،4تیر1392، 17:20، به نقل از نکات پرس. «پول خرد شغل من است». بازیابی (3شهریور1395) از:
http://www.tabnak.ir/fa/news/328072
جام جم آنلاین، 20اسفند1387، 12:16. «ضرب 400 میلیون قطعه سکه 25، 50 و 100 تومانی». بازیابی (3شهریور1395) از:
http://jamejamonline.ir/online/670255142081183593
خبرگزاری تسنیم، 19آبان1394، 16:19. «کارت شهروندی در اراک جایگزین پول خرد می‌شود». بازیابی (3شهریور1395) از:
http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/08/19/912723
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، 26آبان1392، 11:50. «کمبود پول خرد پای چسب زخم و آدامس را به تاکسی‌های ورامین کشاند». بازیابی(3شهریور1395) از:
http://www8.irna.ir/fa/News/80907121
خبرگزاری فارس، 31شهریور1389، 16:21. «رواج استفاده از بلیط اتوبوس به‌جای پول خرد در مشهد». بازیابی (3شهریور1395) از:
خبرگزاری مهر، 2خرداد1394، 9:58.«درگیری ناتمام بر سر کرایه تاکسی». بازیابی (3شهریور1395) از:
http://www.mehrnews.com/news/2756792
خبرگزاری مهر، 20فروردین1394، 12:09. «داستان دنباله‌دار درگیری بر سر پول خرد و نرخ کرایه تاکسی در کرج».بازیابی (3شهریور1395) از:
http://www.mehrnews.com/news/2529136