فرجام اقبال‌السلطنۀ ماکوئی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه اصفهان

چکیده

اقبال السلطنه ماکوئی، بعد از مرگ پدرش حکومت ماکو را دراختیار گرفت (1277ش./ 1316ق.). او با سود جستن از ضعف دولت مرکزی، به تحکیم قدرت خویش در این ناحیه پرداخت و با این اقتدار، خود را از زیر نظارت دولت مرکزی کنار کشید و برخلاف خواست دولت، با روسیه و عثمانی روابطی برقرار کرد. با وقوع کودتای 1299، اقبال‌السلطنۀ ماکوئی در ادامه سیاست‌های سابق خویش، باز هم به طور کامل از دولت مرکزی اطاعت نکرد و به پیوندهای خود با شوروی و ترکیه ادامه داد که نقطۀ عطف این امر، امضای قرارداد تجاری با شوروی به مثابۀ یک حاکم مستقل بود. این سیاست‌های گریز از مرکز وی، در تعارض آشکار با سیاست سردار سپه بود که می‌کوشید اقتدار خوانین محلی و ایلات را از میان بردارد و نفوذ دولت مرکزی را در گوشه و کنار ایران بگستراند. اگرچه در این زمان اقتدار نظامی سردار ماکو از دست رفته بود و تنها عنوان بدون محتوای «سرداری» - که یادگار فعالیت‌های نظامی خاندانش بود - را یدک می‌کشید، اما وجود ایلات و عشایر مقتدر در منطقه و تحریکات سردار در میان آن‌ها، همسایگی ماکو با شوروی و ترکیه، لزوم جلوگیری از هرگونه فتنه در این ناحیۀ مرزی و ثروت سرشار خان ماکو - که اقتدار فراوانی به وی می‌بخشید - و از سوئی نا آگاهی او از تحولات شگرف در اقتدار دولت مرکزی، و ادامۀ سیاست گریز از تمکین در برابر آن، لزوم توجه فوری دولت مرکزی را به جانب وی ضروری ساخت. شرایط سیاسی نوین حاکم بر کشور، حساسیت‌های ناحیۀ یاد شده و خودسری‌های اقبال‌السلطنه از یک سو، و از طرفی سابقۀ بد نامبرده در ستیزه با مردم منطقه در جریان مشروطیت و نداشتن وجهۀ ملی و طمع در ثروت هنگفت او، مایۀ انگیزش سردار سپه برای دستگیری و قتل او شد. با قتل وی، نفوذ کامل دولت مرکزی بعد از دهه‌های طولانی در این منطقه برقرار شد و ایلات ناحیه، تحت نظارت و تابعیت دولت درآمدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Destination of Eqbal-o-Saltane Makuei

نویسنده [English]

  • Jafar Agazadeh
چکیده [English]

Eqbal-o-Saltaneh Makuei became the ruler of Maku after his father died in 1898. Taking advantage of the powerlessness of Iran’s central government, Eqbal-o-Saltaneh consolidated his authority in the region. He then used his authority to evade the supervision of the central government and establish relations with Russia and the Ottomans against the government’s will. After the 1920 coup d’état, Eqbal-o-Saltaneh Makuei continued his previous policy of not completely obeying the central government and pursued relations with the Soviet Union and turkey. The critical point in these relations was when he signed a commercial contract with the Soviet Union as an independent ruler. The conduct of Eqbal-o-Saltaneh was in open opposition to the policy of Reza Shah who tried to break the power of local rulers and tribes and reinforce the dominance of the central government all around Iran. The new political conditions of Iran, the significance of the region and the stubbornness of Eqbal-o-Saltaneh Makuei on the one hand and his bad reputation for quarreling with people of the region during the Constitutional Revolution and having no national credibility on the other hand, motivated Reza Shah to arrest and kill him. After killing Eqbal-o-Saltaneh, the dominance of the central government was established in the region after several decades and the tribes of the region were placed under the government’s supervision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eqbal-o-Saltaneh
  • ?-1923
  • Government
  • Centralism
  • Local governments
  • Political power
  • Pahlavi
  • Reza
  • Shah of Iran
  • 1878-1944
  • Local rulers
  • Ethnic groups and nomads
  • Political disobedience
  • Maku
  • Azerbaijan