سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328A Study on the structure of Iranian Diplomatic instructions of the Qajarid era (1798-1925)دستورالعملهای دیپلماتیک در ایران دورۀ قاجار632226710.22034/ganj.2018.2267FAصباحخسروی زادهدانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوینٰ ایران0000-0002-8769-9701نصراللهپورمحمدی املشیدانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوینحجتفلاح توتکاراستادیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوینمحسنبهشتی سرشتدانشیار تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینیJournal Article20180630<strong>Purpose:</strong> The instructions issued for diplomatic missionaries differed in content and appearance and this independent research considers the types and components of these documents. This paper explores the varying characteristics of the Qajar Foreign Affairs Ministry Instructions. <br /><strong>Method and Research Design</strong><strong>: </strong>Archival and library materials were examined to collect data. <br /><strong>Findings </strong><strong>and</strong><strong> Conclusion</strong><strong>: </strong>Foreign Affairs Ministry's manuals were divided according to the subject. Four types of instructions were identified: instructions regarding formalities; directions for ambassadors and other diplomatic staff; occult instructions; and guidelines for political institutions. <br /> <strong>هدف: </strong>بررسی ساختارشناسی دستورالعملهای دیپلماتیک و نیز سیر تحول صدور این اسناد در دورۀ قاجار.<br /> <br /> <strong>روش: </strong>در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی اسناد دستورالعملهای دیپلماتیک مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسی شده است.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری: </strong>ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تکوین و تحول وزارت امور خارجه تغییر کرده است. دستورالعملهای وزارت امور خارجه بهلحاظ ساختاری موضوعمحورند و بهلحاظ شکلی در دستورالعملهای مفصل بهصورت توضیحی و در دستورالعملهای مختصر بهصورت دفعه مشخص میشوند. محتوای این نوع دستورالعملها عمدتاً کاربردی و برای مأمور دریافتکنندۀ آن لازمالاجرا بود. دستورالعملهای دیپلماتیک در دورة قاجار، چارچوب رفتاری ماموران را مشخص میکند و نیز حاوی قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجرای تشریفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و دیگر مأمورین دیپلماتیک برای انجام امور سیاسی و بینالدولی؛ 3. دستورالعملهای خفیه؛ 4. دستورالعملهای راهنما برای نهادها و ارگانهای سیاسی.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328Water resources management of the city of Qom during the Qajarid era (1798-1925)ساماندهی منابع و ذخایر آب شهر قم در دورۀ قاجار (با تکیه بر اسناد کاخ گلستان)3455226810.22034/ganj.2018.2268FAحسیناحمدی رهبریاندانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایراننیرهخدادادشهریدانشجوی دکتری مدیریت اطلاعات و دانششناسی دانشگاه تهران، تهران، ایرانحسنزندیهاستادیار دانشگاه تهرانJournal Article20161201<strong>Purpose:</strong> Aims to investigate water resource management in the City of Qom during the Qajarid Period (1798-1925). After the invasion of Afghans which led to the fall of Safavids, Qom was hit hard. The city faced destruction and loss of population. After that, until the rise of the Qajarids, the city suffered many civil conflicts. With the establishment of the new rulers, tax incomes were required to preserve law and order. One important source of tax revenues was controlling the distribution of scarce water resources, including the Qom River and the man-made subterranean water canals called Kanats. This paper looks into the measures taken by governors and other social groups to organize and manage the water resources of the city. <br /><strong>Method and Research Design:</strong> Library and archival resources were examined to collect data. <br /><strong>Findings </strong><strong>and</strong><strong> Conclusion: </strong>Government bureaucrats, tribal chiefs, and the clergy played key roles in the construction and repair of Kanats. Merchants were instrumental in undertaking cistern construction and maintenance. Bureaucrats made more efforts to construct traditional ice holes and public baths. Most of the undertakings to build and revive water resources continued until the time of Naser al-Din Shah (r. 1846-1896). <br /> <strong>هدف:</strong> بررسی میزان رونق منابع و ذخایر آب شهر قم در دورۀ حکومت قاجار و همچنین واکاوی نقش حکومت و طبقات مردمی در احداث و احیا و کنترل منابع و ذخایر آب شهر قم است.<br /> <br /> <strong>روش: </strong>مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانهای تنظیم شده است.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری: </strong>شهر قم در ابتدا آب فراوانی داشت؛ ولی مشکل اهالی آن، روش درست استفاده از این آب برای آشامیدن و آبیاری بود. پس از حملة افغانها، شهر قم و همچنین ذخایر آبی آن آسیب جدی دید و تا سالها به همین وضع باقی ماند. حکومت قاجار با همکاری مردم برای ساماندهی ذخایر آبی قم دست به کار شد. 80 درصد از آبانبارهای شناسایی شده، 67 درصد از یخچالها، و 54 درصد از حمامها در دوره قاجار ساخته شدهاند. در ایجاد و احیای قنات بهترتیب سه طبقۀ دیوانسالاری، اعیان و اشراف طوایف، و روحانیون نقش مؤثرتری داشتند و درزمینۀ آبانبار، طبقۀ تجار نقش پررنگتری ایفا کردند و در ساخت یخچال و حمام نیز طبقۀ دیوانسالاران بیشترین اهتمام را داشتند.سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328Russia's policies for securing economic dominance on trade in north and northwestern regions of Iranسیاستهای روسیه در تسلط اقتصادی بر مسیرهای تجاری شمال و شمال غرب ایران از طریق ساخت راه (با تأکید بر اسناد امتیازنامههای راه تبریز به قزوین در دورۀ قاجار)5686226910.22034/ganj.2018.2269FAحسیناسماعیلی نصرآبادیدانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه اصفهانعلی اکبرکجبافاستاد تاریخ دانشگاه اصفهانمرتضینورائیاستاد تاریخ دانشگاه اصفهانJournal Article20160424<strong>Purpose:</strong> To secure their political and economic interests, Russians sought to build roads leading into the North and northwest parts of Iran. This paper looks in historical records to see where these plans led to. <br /><strong>Method and Research Design</strong>: Archival records and library materials were examined to collect data. <br /><strong>Findings and </strong><strong>Conclusion</strong>: Russian military policy towards Iran changed in the 19<sup>th</sup> century. Similar to other imperialist powers, Russians regarded control of trade of target countries as important for political and military influence. One strategy they adopted was to build and maintain roads in parts of Iran where they had a military presence. To neutralize this, the Iranian government resisted the Russians' road building projects. But governments' revenues diminished seriously. Domestic small businesses were not able compete with Russian trade power. So the Iranian government agreed to the road construction by Russians in North and North West of Iran. This allowed the Russians to acquire economic and military dominance on this region. <br /> <strong>هدف:</strong> بررسی اهداف اقتصادی و تجاریِ روسها از راهسازی در شمال و شمال غرب ایران.<br /> <br /> <strong>روش:</strong> مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، و بهرهگیری از اسناد موجود در وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایرانموضوع راهسازی در شمال و شمال غرب ایران در دوره قاجار، بررسی شده است.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتایج</strong>: روسهاکه از دورۀ صفویه تا اواسط دورۀ قاجار، سیاستهای تصرف اراضی را در شمال و شمال غرب ایران دنبال میکردند، در دورۀ ناصرالدین شاه، رویکرد خود را به سمتِ تسلطِ اقتصادی تغییر دادند. حکومت قاجار برای جلوگیری از این تسلط، سالها در مقابل پیشنهادِ روسها مبنیبر راهسازی در این مناطق مقاومت کرد. اما در نهایت به دلیلی مشکلات اقتصادی و عدم رشد تجاری،تسلیم روسها شد و امتیازنامۀ ساخت راه شوسۀ تبریز به تهران را به روسها واگذار کرد. راهسازی در ایران منافع اقتصادی و نظامی زیادی برای روسیه داشت؛ هم راه ورود کالاهای روسیه به ایران را باز کرد و هم شرایط را برای تسلطِ نظامی روسها به شمال غرب ایران فراهم کرد.سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328The reaction of the Iranian Ulama in Atabaat to the Iranian merchants taking sanction in theBritish consulate in Karbala (1905)نحوه برخورد علمای ایرانی ساکن عتبات با واقعه بستنشینی تجار ایرانی ساکن کربلا در مجاورت کنسولگری انگلیس (1324ق)88106227010.22034/ganj.2018.2270FAعلی اکبرخدری زادهاستادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی شهرریJournal Article20161119<strong>Purpose:</strong> To investigate the event of taking sanctuary in the British Consulate by Iranian merchants; and the actions taken by Iranian Ulama residing in (Karbala and Najaf) to support them. <br /><strong>Method and Research Design:</strong> Data gathered from library materials and archival records kept in the Iranian Foreign Affairs Ministry. <br /><strong>Findings </strong><strong>and</strong><strong> Conclusion:</strong> Iranian merchants and trades people residing in Karbala protested against extra taxes but Ottoman authorities in Baghdad reacted violently and killed a number of them. Different groups containing Iranian Ulama in Atabat and Parliamentary representatives complained about this. These reactions led to the displacement of the Baghdad governor and to removing extra taxes. Slow and insufficient reaction by the Iranian diplomatic staff led to merchants' taking sanctuary from violence. <br /> <strong>هدف: </strong>بررسی ماجرای بستنشینی تجار ایرانی ساکن کربلا در مجاورت کنسولگری انگلیس در سال1324ق. موضوع این مقاله است. این ماجرا در پیِ مطالبه مالیاتی دولت عثمانی با عنوان "شهریه" از تجار و کسبة ایرانی صورت گرفت و به کشتار و مجروح کردنِ بستنشینان منجر شد.<br /> <br /> <strong>روش:</strong> این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد وزارت امور خارجه ایران تنظیم شده است.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری: </strong>تجار و کسبه ایرانی، از طریق مقاماتِ ایرانی به مطالبه مالیاتی دولت عثمانی اعتراض کردند، که به آن رسیدگی نشد. در نهایت، رفتار خشونتآمیز والی بغداد منجر به کشتارِ بستنشینانِ معترض شد. در پی ماجرای کشتارِ بستنشینان، وزارت امور خارجه ایران زیر فشارهای سیاسی علمای ایرانی ساکن عتبات، اعتراضات مردمی، مطبوعات و نمایندگان مجلس شورای ملی قرار گرفت. متعاقب آن، وزیر امور خارجه برای رسیدگی به این موضوع مکاتبات زیادی با سفیر ایران در عثمانی و نیز کارپرداز اول ایران در بغداد انجام داد. برکناری والی بغداد و برداشتن رسم مالیات از تُجّار و کسبۀ ایرانی ساکن کربلا از دستاوردهای دیپلماتیک وزارت امورخارجی بعد از این ماجرا بود. سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328The National Archives of Iran: A Performance Appraisalتحلیل عملکرد آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران براساس مدل SWOT108131227110.22034/ganj.2018.2271FAزهراسلیمانیدانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا ، تهران، ایرانامیرغائبیدانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایرانفریبرزخسرویدانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، ایرانJournal Article20161023<strong> </strong> <br /><strong>Purpose</strong>: To conduct an SWOT analysis for the National Archives of Iran, evaluate its strategic position, and to provide suggestions for further improvements. <br /><strong>Method and Research Design</strong>: A questionnaire was designed to evaluate strengths, weaknesses, opportunities and threats. The validity of the questionnaire was assessed by seven archive experts. The questionnaire was answered by 20 employees in the National Archives. The strategic position of the organization was studied using Internal and External Factors Evaluation Matrix. <br /><strong>Findings </strong><strong>and</strong><strong> Conclusion</strong>: The strengths of the organization are more than its weaknesses. The organization can control threats and improve weaknesses. Besides, it can make new decisions and improve its services. <br />Some of the provided suggestions are: developing digital services and accessibility, updating regulations regarding coding of different kinds of documents, closer coordination with other organizations, employing new specialists, more training courses for the staff, launching a web database, defining procedures and codes for collecting archival records.<strong>هدف:</strong> اجرای تحلیل SWOT و ارزیابی نقاط ضعف و قوت آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران و تهدیدهای و فرصتهای پیش روی آن، تببین موقعیت راهبردی این سازمان، و عرضة رهنمودهای مناسب برای آن.<br /> <br /> <strong>روش:</strong> پرسشنامهای برای تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای آرشیو ملی جمهوری اسلامی طراحی و برای تعیین روایی در اختیار 7 نفر از متخصصانِ حوزۀ آرشیو قرار گرفت. پرسشنامه به بیست نفر از افراد شاغل در این سازمان ارائه شد. موقعیت راهبردی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران، با ماتریس ارزیابی عوامل درونی و ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی بررسی شد.<br /> <br /> <strong>یافتههاو</strong><strong> نتیجهگیری: </strong>نتایج پژوهش نشان داد قوتهای پیش روی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران بر ضعفهای آن و فرصتهای پیش رو بر تهدیدها غلبه دارد. سازمان میتواند با تکیه بر نقاط قوت و بهرهبرداری از فرصتهای موجود نقاط ضعف را کمرنگ و تهدیدهای محیطی را کنترل کند؛ همچنین با اتخاذ راهبردهای مؤثر هم وضع موجود را بهبود ببخشد و هم با اقدامات جدید، خدماتش را ارتقا دهد. مهمترین راهبردهای عرضهشدۀ پژوهش عبارتاند از: بهینهسازی خدمات رقومی و دسترسپذیری آن، اصلاح قانون برای ایجاد تنوع محتوایی در اسناد در اشکال مختلف آن؛ تعامل و مشارکتِ محتوایی-خدماتی آرشیوی با مراکز اطلاعرسانی دیگر؛ جذب نیروی انسانی جوان و متخصص، تشکیل دورههای آموزشی برای نیروهای موجود، راهاندازی سامانة آرشیوی تحت وب؛ تعیین خطمشی و قوانین مناسب برای گردآوری اطلاعات و منابع.سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328Sewing types used in binding manuscripts of 16th to 19th centuries
(Safavid to Qajarid eras)شناخت انواع دوخت بهکاررفته در صحافی نسخههای خطی متعلق به دوره صفویه تا قاجار موجود در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس132150227210.22034/ganj.2018.2272FAمهرنازآزادی بویاغچیاستادیار دانشکدة مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایرانمحمدحدادیدانشجوی دکتری مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی/دانشگاه هنر اصفهانراضیهسرپوشکارشناس ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهانJournal Article20170509<strong>Purpose</strong>: Reports types of sewing of manuscripts for the purpose of preserving originality of the manuscripts when repair is needed.<br /> <strong>Method and Research Design</strong>: Among the Six hundred manuscripts kept in the collections of the Document Center and National Library of Fars, the ones which had a date on them were picked. They were examined with a Canon Power Shot SX40 HS camera. Then the IBM SPSS Statistics software was used to determine the percentage of sewing types in each period. Experts were interviewed to identify and naming of the types of sewing.<br /> <strong>Findings </strong><strong>and Conclusion</strong>: A number of forms of spines and types of binding. The most frequently identified sewing types were eight leaf sewing and double stiches. Most of the spines were flat. <br /> <strong>هدف</strong>: شناسائی انواع دوخت عطف بهکاررفته در صحافی کتب خطی دوره صفویه تا قاجار موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس، به منظور حفظ دوام و اصالتشان به هنگام مرمت.<br /> <br /> <strong>روش</strong>: روش پژوهش، کتابخانهای و میدانی است. کتب خطی مربوط به دوره صفویه تا قاجار موجود در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس که دارای تاریخ صحافی بودند انتخاب شدند. با دوربین Canon Power Shot SX40 HS از آنها عکسبرداری و مشخصاتِ صحافیشان یادداشت شد. با استفاده از نرمافزار SPSS مشخصاتِ صحافی در دورههای مختلف (صفویه، افشار، زند و قاجار) شناسائی شد.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری: </strong>انواع دوخت، انواع شیرازه، فرمهای عطف، انواع جزوه، در منابع موجود در مرکز سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس شناسایی شد. در هر سه دوره (صفوی، افشار و زند، قاجار) بیشترین نوع دوخت بهکاررفته دوسوزنه و بیشترین نوع جزوه هشتبرگی است. هنگام مرمت و صحافی کتب خطی برای حفظ دوام و اصالت آثار باید از همان روش دوخت قبلی اثر استفاده کرد و در صورتی که روش دوخت قبلی قابل تشخیص نبود، مناسبترین دوخت برای کتاب را انتخاب کرد.سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328Ingredients and techniques of an Qajarid oil paintingشناسایی مواد و رنگدانه های به کار رفته در تابلوی رنگ روغن دوره قاجار (منسوب به ابوالقاسم اصفهانی152174227310.22034/ganj.2018.2273FAافسانهفیروزنیاکارشناسی ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایرانکورسسامانیاناستادیار گروه مطالعات موزه و مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایرانJournal Article20180224<strong>Purpose</strong>: Traditional coffeehouse paintings are usually kept in public venues; therefore, they are exposed to all kinds of damage. To ensure appropriate repair in case of damage, knowledge of the ingredients and techniques used in them is essential. This paper reports on the examination of a single such painting created by Abolghasem Isfahani, a Qajarid artist. <br /><strong>Method and Research Design</strong>: Some samples were taken of different parts of the painting and were studied by Spectroscopies (FTIR, XRF, SEM–EDS, PLM).<br /> <strong>Findings </strong><strong>and </strong><strong>Conclusion</strong>: This painting contained of 4 layers: support, ground, color and varnish layer. Chalk is found in all spectrums. Most of the coffeehouse painters were self-trained; and so did not know the professional tricks for making a resistant ground for their paintings. <br /> <strong>هدف:</strong> بررسی رنگ و مواد تابلوی رنگروغن، اثرِ ابوالقاسم اصفهانی، و پاسخ به این دو پرسش 1. تکنیک و مواد بهکاررفته در تکیهگاه، بستر، رنگ، بست، و لایۀ محافظ این تابلو چیست؟ و 2. آیا مواد شناساییشده در این نقاشی، با مواد بهکاررفته در سایر نقاشیهای سهپایهای دورۀ قاجار مطابقت دارد؟<br /> <br /> <strong>روش: </strong>روش پژوهش توصیفی است. با استفاده از روشهای مکمل، مواد و رنگدانههای آلی و معدنیِ بهکاررفته در تابلو شناسایی شد. از دستگاه[1]FTIR مدل Tensor 27 ساخت شرکت Bruker آلمان با عدد موجی Cm<sup>-1</sup>4000 _400 در محدودۀ Mid IR، دستگاه[2]XRF پرتابل مدل S1 TRACER ساخت شرکت Bruker آلمان، دستگاه[3]SEM–EDS مدل MIRA3 TESCAN ساخت جمهوری چک و دستگاه PLM[4] مدل BK-POL ساخت شرکت jenuse ژاپن استفاده شد.<br /> <br /> <strong>یافتهها و نتیجهگیری:</strong> این اثر دارای چهار لایۀ تکیهگاه، بستر، رنگ، و ورنی است. الیاف تکیهگاه پنبه است و لایۀ بستر، ترکیبی از گچ و رنگدانههای حاوی سرب (سرنج و سفیدسرب) است. مواد و رنگهای به کار رفته مشابه همان موادی است که مطالعات پیشین نشان داده در سایر تابلوهای قاجار استفاده شده است. از کربنات کلسیم و اخرا برای ترمیم تابلو استفاده شده است. در تمامی طیفها گچ مشاهده شد. ضعف تکنیکی در بسترسازی مشهود است. اغلب هنرمندان سبک قهوهخانهای خودآموخته بودند؛ درنتیجه از مواد سازگار برای ساخت بستر مناسب، اطلاع چندانی نداشتند و همین عامل باعث تخریب بستر این نوع آثار در گذر زمان شدهاست.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]. Fourier Transform Infrared Spectroscopy<br /> <br /> <br /> [2]. X-Ray Fluorescence Spectroscopy<br /> <br /> <br /> [3]. Scanning Electron Microscopy coupled with Energy-Dispersive X-Ray<br /> <br /> <br /> [4]. Polarized Light Microscopeسازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران- پژوهشکدۀ اسنادگنجینۀ اسناد1023-365228120180328Index of Ganjine Ye Asnad (Spring 2017- Winter 2018)نمایه سال 1396 فصلنامه گنجینه اسناد175179227510.22034/ganj.2018.2275FAسید محمودساداتاستادیار تاریخ پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی0000-0003-1899-6208Journal Article20180712<span>abstract</span>ندارد<br /> ندارد<br /> ندارد<br /> ندارد