2024-03-29T15:46:48Z
https://ganjineh.nlai.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
دریچهای به تاریخ اجتماعی طایفه درهشوری قشقایی در دوره صفویه ( بر مبنای اسناد )
نصرالله
پورمحمدی املشی
بابک
زیلاب پور
هدف: این مقاله از منظر سند پژوهی، تحلیل سه سند از سه تیره در دوره صفویه در بخش وردشت سمیرم است که امروزه آن تیرهها جزو طایفه درهشوری از ایل قشقایی محسوب میشوند. که در راستای این تحلیل ابتدا بر پایه سه منبع تاریخی به سابقه حضور قشقایی ها در دوره صفویه پرداخته شده است. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش بر مبنای اسناد، منابع کتابخانه ای ، تحقیقات میدانی، و به شیوه توصیفی-تحلیلی نوشته شده است. یافته ها و نتایج: بر طبق مستندات پیدا شده و اطلاعات تاریخی سابقه حضور ایل قشقایی به قرن 8ه.ق بر میگردد، اما در دوره صفوی، این ایل از سلطنت شاه عباس اول از نظر تاریخی بیشتر مطرح و چهره مشخص تری پیدا کرد طایفه درهشوری و برخی تیره های مورد اشاره در اسناد تا اواخر حکومت صفویه هنوز جزو ایل قشقایی نبوده اند
ایل قشقایی
صفویه
درهشوری
وردشت
2014
10
23
6
27
https://ganjineh.nlai.ir/article_38_84c84928eb4d5f5faa1d806a8666f1d5.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
شرایط و شیوۀ بهکارگیری افراد در تشکیلات اداری آستان قدس در دورۀ صفویه بر اساس اسناد
حمیده
شهیدی
هدف: هدف پژوهش حاضر، شناخت شرایط، مقررات و شیوۀ بهکارگیری افراد در تشکیلات اداری آستان قدس، در دورۀ صفویه و بررسی نقش حکومت مرکزی و متولی آستان قدس در این امر است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اسناد مربوط به تشکیلات اداری آستان قدس، سعی در پاسخ به پرسشهای پژوهش دارد. یافتهها و نتایج پژوهش: با توجه به اسناد موجود، تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دورۀ صفویه، دارای تشکیلات اداری و دیوانی منظم و حساب شده بود. اداره کردن این تشکیلات، مستلزم وجود نیروی انسانی است. با بررسی اسناد معلوم میشود که ورود به تشکیلات آستان قدس، به آسانی و بدون دلیل و قاعده نبوده است، بلکه از نظم خاصی پیروی میکرد. تعداد افراد و حقوق و مزایا آنها مشخص بود و با حذف و کنارهگیری فردی، شخص دیگری به کار گرفته میشد. فرآیند استخدام افراد نیز، اگرچه در مواردی از مراحل قانونی آن تخطی میشد اما به طور کلی منظم و حساب شده بود. متولیان در این فرآیند، به عنوان بالاترین مقام در آستان قدس نقش برجستهای در تعیین، تایید یا حتی عزل افراد داشتند. حکم شغل موردنظر نیز توسط شاهصفوی صادر میشد.
صفویه
آستان قدس رضوی
تشکیلات اداری
نیروی انسانی
استخدام
2014
11
22
28
43
https://ganjineh.nlai.ir/article_586_9cf479960d85d6d9ba3521ebdd9e3e8d.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
مطالعۀ نقش «جارچی» و تحولات آن در نظام روابط اجتماعی ایران
قاسم
زائری
شمسی
فاطمی
هدف: این مقاله به دنبال بررسی نحوۀ پیدایی نقش «جارچی» و تحولات آن در ساختار روابط اجتماعی ایرانیان قبل از دورۀ جدید است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی، بر اساس مطالعۀ منابع دست اول تاریخی، اسناد موجود و بر پایۀ منابع کتابخانهای نگاشته شده و در آن، بر نگرش اجتماعی نسبت به تحولات نقش «جارچی» تاکید شده است. یافتهها و نتایج: مقاله نشان میدهد که «جارچی»ها، در نظام روابط اجتماعی سنتی ایران، ابلاغکنندگان و در مواردی مجریان اوامر و دستورات حکومتی بودند. آنها عموماً فرمانهای مربوط به دو حیطۀ سیاسی- نظامی، و نیز شهر- بازار را به مخاطب عام و خاص ابلاغ میکردند. جایگاه آنها در تشکیلات درباری- نظامی برجسته بود و همواره از نزدیکان و ملازمان شاهان و حکّام محسوب میشدند. از نظر اجتماعی دارای اعتبار بوده و از حیث اقتصادی، گاهی به ثروت فراوانی دست پیدا میکردند. هرچند از نظر دیوانی، جارچیها تحت نظر جارچیباشیان، و در مرتبۀ بالاتر، زیر نظر ایشیک آقاسیباشی فعالیت میکردند، اما در درون خود، دارای دستهبندیهای مختلفی نظیر جارچیان مخصوص، جارچیان جزایریان، جارچیان بازار، جارچیان توپخانه و نظایر آن بودند. هر اقدامی برای بازسازماندهی تشکیلات اداری و سیاسی ایران در دورههای مختلف تاریخی، موجب تغییر شرح وظایف و جایگاه جارچیها میشد. به رغم برخی شباهتها بین شرح وظایف جارچیها و «تواچی»ها، گاهی نیز بین این دو تداخل وجود داشت. در دورۀ قاجار و پس از آن، در نتیجۀ ورود دستاوردها و فناوریهای جدید نظیر روزنامه یا پیدایی وسایل صوتی نظیر بلندگو، زمینه برای به حاشیه رفتنِ جارچیها و نهایت حذفِ آنها از ساختار روابط اجتماعی رسمی فراهم شد. امروزه تنها اشکال کژکارکردیِ نقش جارچی در قالب «جارزن» در حاشیۀ بازارها یا مراکز جابجایی مسافر وجود دارد.
جارچی
تواچیان
جزایریان
نظام اجتماعی
صفویه
قاجاریه
2014
11
22
44
61
https://ganjineh.nlai.ir/article_587_cb5c98eec7cdac9d5d88e2b8ae871c18.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
نگاهی به تحولات مرزهای شرقی ایران در دورۀ قاجار و پهلوی (مطالعۀ موردی: بررسی تاثیر اقدامات حکام محلی قاینات بر حکمیت مرزی آلتای در محدودۀ یزدان)
علی
نجفزاده
عمران
راستی
ذبیحالله
مسعودی
هدف: پژوهش حاضر، بر آن است تا به بررسی تاثیر اقدامات حکام محلی قاینات بر رای نهایی حکمیت آلتای بپردازد. بدین منظور اقداماتی از قبیل سابقۀ سرحدداری قاینات در زمان میرعلم خان، تاسیس گمرک یزدان، علل حضور گستردۀ نظامی نیروهای قاینات در یزدان، ساخت قراولخانه و استمرار سرحدداری و اثرات آن بر حکمیت آلتای مورد بررسی قرار میگیرد. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اسناد تاریخی مربوط به سرحد قاینات، گمرک یزدان، قراولخانه و اسناد مربوط به نیروهای نظامی حکومت محلی در یزدان، سعی در پاسخ به پرسشهای پژوهش دارد. یافتههای پژوهش: حکمیت مرزی آلتای در سال 1313ش، جوانترین حکمیت مرزی است که طی آن بخش مهمی از مرز ایران و افغانستان تعیین و تحدید گردید. محدودۀ این حکمیت شامل قسمتی از مرز استان خراسان رضوی کنونی با افغانستان و تمامی مرز استان خراسان جنوبی با افغانستان است. در محدودۀ این حکمیت، سیر مستقیم شمالی- جنوبی خط مرزی، در محدودۀ یزدان به سمت افغانستان تغییر مسیر یافته و با در بر گرفتن یزدان و کلاته کبوده در طرف ایران، دو مرتبه به مسیر مستقیم بازگشته و به سیاهکوه منتهی میگردد. بدین ترتیب یک تحدب مرزی در مرز خاوری ایران با افغانستان به وجود میآید. آلتای پس از بررسی این قسمت از مرزها و مطالعه دربارۀ شواهد و دلایل طرفین، حکمیت خود را اعلام نمود. یکی از مهمترین مناطق مورد چالش ایران و افغانستان در این حکمیت، محدودۀ یزدان بود و آلتای علیرغم استدلال افغانها، آن را به همراه راههای ارتباطی آن به ایران واگذار کرد. یکی از علل واگذاری یزدان به ایران سابقۀ حضور پررنگ و مستمر ایران در آن منطقه بود. این حضور در دورۀ میرعلمخان و پس از جدایی هرات آغاز شد و تا زمان حکمیت آلتای ادامه یافت و بسیار موثر بر تعیین مرزبندی بود.
قاینات
قاجار
یزدان
آلتای
ایران
افغانستان
2014
11
22
62
84
https://ganjineh.nlai.ir/article_588_e3a6da043084da661236c296607c6537.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
آرشیو ابری؛ خدمتی نو در مدیریت اسناد رقمی
مهدی
حسنپور
اسدالله
شاهبهرامی
هدف: آرشیوها، تا به امروز به منظور دسترسپذیر ساختن دائمی مجموعههای خود، به گونهای فزاینده استفاده از ابزارها، فرآیندها، راهبردها و فناوریهای مختلف را تجربه کردهاند. با این حال، راهکارهای متداول امروزی، که مجریان و متخصصان آرشیوی برای مقابله با تنوع نیازهای مخاطبان و تغییرات پی در پی فناوریها به خدمت گرفتهاند، آرشیوها را با چالشهای بزرگی از قبیل هزینههای سنگین مرتبط با توسعه و نگهداری تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری، مدیریت، حفاظت و دسترسپذیری طولانیمدت به اسناد رقمی در حالِ رشد روبهرو کرده است. در طی سالهای گذشته، مفهوم جدید آرشیو ابری پا به عرصۀ ظهور گذاشته است که به نظر میرسد در همین عمر کوتاه خود، طلایهدار نگرشی نو به مفهوم آرشیو بوده و این مقوله را در معرض تغییرات بنیادین قرار داده است. پژوهش حاضر بر آن است ضمن تبیین مفهوم آرشیو ابری، به نیازمندیها و الگوهای استقرار آن بپردازد. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش که به روش کتابخانهای و از طریق تحلیل متون موجود در کتابخانهها و جستجوی مقالات در پایگاههای اطلاعاتی تدوین یافته است، ضمن بررسی چالشهای اساسی در آرشیوهای رقمی و ویژگیها و فرصتهای فراهم شده توسط محاسبات ابری، به لزوم بهرهگیری از محاسبات ابری در آرشیوها پرداخته است. نتیجهگیری: نتایج حاکی از آن است که آرشیو ابری میتواند کمک بزرگی به سازمانها در ارائۀ خدمات آرشیوی در برخورد با مشکلات آرشیو رقمی از جمله ذخیرهسازی و مدیریت تودۀ در حالِ رشد اسناد رقمی نماید. با آرشیو ابری، گزینههای انتخابی بسیاری نسبت به چگونگی و مکان آرشیو و نحوۀ دسترسی کاربران به منابع آرشیوی وجود خواهد داشت. اما، برای اینکه سازمانها بتوانند از یک آرشیو ابری بهرهمند شوند، بایستی در این راستا ملاحظاتی را مدنظر داشته باشند، که در پایان پیشنهاد شده است.
مدیریت اسناد رقمی
آرشیو ابری
محاسبات ابری
2014
11
22
86
109
https://ganjineh.nlai.ir/article_589_a60ee1b2c5e50719d659f04d6949ae38.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
بررسی روند رقمیسازی منابع دیداری- شنیداری در آرشیوهای سازمان صدا و سیما: موانع و راهکارها
عیسی
زارعی
نیره
خدادادشهری
هدف: این پژوهش با هدف کمک به ترسیم نقشۀ راه تلاش نموده است ضمن ارائۀ تصویری از تعداد و تنوع منابع آرشیوی و تجهیزات مربوط و میزان فعالیتهای تخصصی در آرشیوهای تهران و شهرستانها و تببین روند رقمیسازی منابع آرشیوی در سازمان صدا و سیما، موانع موجود را شناسایی و شیوههای بهینهسازی آن را بررسی نماید. روش/ رویکرد پژوهش: تحقیق حاضر از نوع توصیفی– پیمایشی است و با استفاده از پرسشنامهای محققساخته انجام شده است. یافتههای پژوهش: یافتهها نشان داد تنها یکی از آرشیوهای مستقر در تهران بهطور کامل رقمی است و از مراکز استانها، مرکز خوزستان با اعلام تبدیل 90 درصد از منابع خود به فرمت رقمی، در صدر قرار دارد. سایر آرشیوها، هریک مراحلی از این فرآیند را طی نمودهاند. تعداد 11 مورد از آرشیوهای تهران و 21 مورد از آرشیوهای مستقر در سایر استانها، هنوز فرآیند رقمیسازی را آغاز نکردهاند؛ درحالیکه 9 مورد از آنها در تهران و 13 آرشیو در شهرستانها، کمابیش تعدادی از منابع خود را به نسخۀ رقمی تبدیل نمودهاند. همچنین، عواملی مانند کمبود اعتبارات مالی و نیروی انسانی متخصص و کارآمد، عدم تدوین راهبرد مشخص، حجم بسیار زیاد منابع، و نبود زیرساختهای تجهیزاتی و فناورانه باعث شده است که موانعی در مسیر رقمیسازی آرشیوها ایجاد گردد. نتیجهگیری: تحولات دنیای رقمی، آرشیوها و منابع آرشیوی را نیز تحت تأثیر قرار داده و نیاز به رقمیسازی و تبدیل منابع را دوچندان نموده است. ضرورت تسهیل و تسریع در فرآیند خدمترسانی، حفاظت بیش از پیش از منابع ارزشمند و غیرقابل جایگزین، هزینههای مربوط به فرآیند تکثیر و تبدیل منابع آنالوگ، دشواری دستیابی به تجهیزات و دستگاههای منسوخ شده، لزوم بهرهمندی از امکانات و قابلیتهای فناوریهای نوین و همگام شدن آرشیوها با تحولات دنیای امروز از جمله دلایل رقمیسازی منابع به شمار میروند.
آرشیوهای دیداری- شنیداری
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
رقمیسازی
2014
11
22
110
125
https://ganjineh.nlai.ir/article_590_d7429d7521b1f119278dca676cc82b5f.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1393
24
3
مقایسۀ برخی مراکز تاریخ شفاهی داخل و خارج از کشور بر اساس مولفۀ جستوجو در وب
اعظم
آقایی میرکآباد
محسن
حاجیزینالعابدینی
هدف: هدف این پژوهش، تعیین وضعیت مؤلفۀ جستوجو در وبگاههای مراکز تاریخ شفاهی داخل و خارج از کشور است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با استفاده از روشهای پیمایش تحلیلی و توصیفی انجام شده است و ابزار جمعآوری دادهها سیاهۀ وارسی بوده است. همچنین، پژوهشگر برای جمعآوری دادهها، ازطریق پست الکترونیکی، با برخی مسئولان مراکز تاریخ شفاهی خارج از کشور، و با مسئولان داخل، از طریق تماس تلفنی، ارتباط برقرار کرده است. جامعۀ پژوهش: جامعۀ مورد پژوهش شامل 7 مرکز تاریخ شفاهی در ایران و 10 مرکز فعال از مجموعه مراکز تاریخ شفاهی جهان (خارج از ایران) است. مراکز مورد بررسی با در نظرگرفتن پراکندگی جغرافیایی و گسترۀ متنوع جهانی انتخاب شدهاند. یافتههای پژوهش: نکتهای که آشکارا میتوان در مراکز تاریخ شفاهی داخلی مشاهده کرد، این است که اغلب آنها بهطور مستقل دارای مؤلفۀ جستوجو در وب نیستند و دسترسی به منابع آنها با مراجعۀ حضوری میسر است. و در مقابل، در بیشتر مراکز تاریخ شفاهی خارج از کشور، مؤلفۀ جستوجو بهطور مستقل در وبگاه آنها وجود دارد و امکان جستوجوی کاربران در وبگاه آنها قرار داده شده است. نتیجهگیری: نتایج پژوهش، نشاندهندۀ فقدان مؤلفۀ جستوجو در بیشتر وبگاههای مراکز تاریخ شفاهی است. این موضوع نباید از دید مسئولان و مدیران مراکز تاریخ شفاهی داخلی پنهان بماند؛ زیرا مؤلفۀ جستوجو یکی از مهمترین و اساسیترین عامل در دستیابی کاربران به اطلاعات مورد نظر است.
تاریخ شفاهی
مراکز تاریخ شفاهی
جستوجو
2014
11
22
126
146
https://ganjineh.nlai.ir/article_591_1fc49b9bd41e52973f5441e10cfa6f3d.pdf