2024-03-29T12:37:15Z
https://ganjineh.nlai.ir/?_action=export&rf=summon&issue=341
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
گنجینة اسناد، دورة 31، شمارة 2 (تابستان 1400)، شمارة پیاپی 122
گنجینه
اسناد
چکیده
چکیده
چکیده
کلیدواژه
2021
06
22
1
194
https://ganjineh.nlai.ir/article_2694_007baa0c2307381c06fb917cdb2c2ad2.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
انتخاب جزیرۀ خارک بهعنوان تبعیدگاه در دهۀ 1320 و 1330ش
مرضیه
سعادتمند
حسن
الهیاری
حمید
اسدپور
هدف: جزیره در دهۀ 1320و 1330ش بهشکل کمسابقهای پذیرای تعداد زیادی از تبعیدیان ازسوی حکومت مرکزی بود. عموم این تبعیدیان یا عضو حزب توده بودند و یا به عقاید آن حزب تمایل داشتند. در میان تبعیدیانْ افراد شناختهشدۀ زیادی نیز بودند. در این مقاله سبب انتخاب خارک به این منظور بررسی می شودروش/ رویکرد پژوهش: دادهها از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانهای گرداوری شدهاست.یافتهها و نتیجهگیری: محدودیتهای اقلیمی خارک و سابقۀ تبعیدگاهی این جزیره، آن را محل مناسبی برای جلوگیری از توسعه قدرت، و ترویج حزب توده و دیگر جریانهای سیاسی ساخت. جزیرۀ خارک زندان طبیعیِ دور از دسترس واجد ابعاد تأمینی و تأدیبی تبعیدگاه بود.
عصر پهلوی دوم
خلیج فارس
جزیرۀ خارک
تبعیدگاه
حزب توده
2021
06
22
6
32
https://ganjineh.nlai.ir/article_2666_37a745b56bb3fce12e9f27ad520d7d6f.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
بحرین در مذاکرات رضاشاه و بریتانیا (براساس اسناد وزارت خارجۀ انگلستان)
میکائیل
وحیدی راد
هدف: مسئلۀ بحرین و جدایی آن از ایران ازجمله مهمترین مسائل معوقۀ بین ایران و انگلستان بود که با رویکارآمدن رضاشاه با کمک عناصر انگلیسی، امید انگلستان برای حلوفصل این مسئله نیز بیشتر شد؛ ولی دولت ایران برای حل این مسائل با تکیه بر ابزارهایی چون حمایت شوروی، جامعۀ ملل، افکار عمومی و سیاست بِدهبِستان وارد گفتوگوهای کلی با انگلستان شد که بیشاز پنج سال به درازا کشید. این گفتوگوها بهدلیل نرمشنداشتن دولت انگلستان دربرابر طرحهای مختلف عبدالحسین تیمورتاش (نمایندۀ رضاشاه) برای حل این مسئله شکست خورد و درنهایت با گرهخوردن این موضوع با مسئلۀ مذاکرات تجدیدنظر در قرارداد دارسی -که آن نیز برای ایران دستاوردی نداشت- موجب حذف تیمورتاش و حلنشدن مسئلۀ بحرین در این دوره شد. پرسش اصلی نوشتار حاضر بر این اساس استوار است که دولت ایران در دورۀ پهلوی اول مسئلۀ بحرین را چگونه صورتبندی کرده بود؟ آیا بحرین خود «مسئله» بود یا صرفاً بهعنوان «ابزاری» برای کسب امتیاز از انگلستان به آن نگریسته میشد؟روش/ رویکرد پژوهش: نوشتار حاضر بهروش تاریخی که مبتنیبر توصیف و تحلیل دادههای تاریخی است با اتکا بر اسناد وزارت خارجۀ انگلستان درصدد تبیین این مسئله است.یافتهها و نتیجهگیری: یافته های پژوهش نشان می دهد که با مقاومت شدید انگلستان در شناسایی حاکمیت ایران بر بحرین و همچنین اقدامات انگلستان برای کسب امتیاز نفت (بازنگری در قرارداد دارسی)، درنهایت سیاست ایران به کسب امتیاز دربرابر واگذاری بحرین متمایل شد.
بحرین
رضاشاه
انگلستان
تیمورتاش
خلیج فارس
2021
06
22
34
61
https://ganjineh.nlai.ir/article_2667_327e41e8e992cba070bc08d5e2d05eee.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
کنگرۀ دهقانان: تلاش دولت برای مشروعیتبخشیدن به اصلاحات ارضی
زینب
قنبری نژاد
حبیب الله
سعیدی نیا
هدف: بررسی و تبیین شکلگیری کنگرۀ دهقانان در سال ۱۳۴۱ و نتایج آن.روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر بهروش تاریخی و برمبنای فن مراجعه به اسناد و مدارک و جمعآوری اطلاعات از منابع کتابخانهای و با رویکرد تحلیلی و توصیفی انجام شدهاست.یافتهها و نتیجهگیری: کنگرۀ دهقانان یک سال بعداز اجرای اصلاحات ارضی، در تهران برگزار شد. در این کنگره دولت برای رسیدن به اهداف سیاسی و اقتصادی خود، طبقۀ جدید «دهقان» را پشتوانۀ حداکثری مناسبی دید تا مشروعیت اصلاحات ارضی را از خود آنان بخواهد؛ همچنین اصلاحاتی را که در دورههای قبل بهدلیل مخالفت طبقۀ حاکمِ ملّاک و اقلیتی از جامعۀ شهری ناکام مانده بود، این بار با جلب نظر اکثریت طبقۀ جامعه یعنی طبقۀ جدید «دهقان» بهتصویب ملی برساند.
اصلاحات ارضی
کنگرۀ دهقانان
محمدرضاشاه پهلوی
علی امینی
حسن ارسنجانی
2021
06
22
62
86
https://ganjineh.nlai.ir/article_2668_aec93905ad420870e92e3aa0a270c4bb.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
مجاهدان مشروطهخواه آذربایجان در سالهای جنگ جهانی اول (1333-1337ق)
سیروان
خسروزاده
فرشته
جهانی
هدف: ماهیت و عملکرد مجاهدان مشروطهخواه در تحولات شمال غرب کشور طی سالهای جنگ جهانی اول بررسی شده استروش/ رویکرد پژوهش: داده ها از منابع کتابخانهای گردآوری و تحلیل شدهاست.یافتهها و نتیجهگیری: مجاهدان با آغاز جنگ جهانی اول از عثمانی به آذربایجان بازگشتند. آنها اهداف مختلفی دنبال کردند و عملکردهای مختلف از خود نشان دادند. بهلحاظ ماهیت و عملکرد، مجاهدان به دو طیف وطنپرستان و عُمّال عثمانی تعلق داشتند. عمال عثمانی در عقیده و یغماگری قوای عثمانی را همراهی میکردند. ایشان نهتنها از رسالت آزادیخواهانۀ خود و از اصول و ارزشهای مشروطه عدول کردند، بلکه دوشادوش قوای عثمانی به غارتگری و تعدی پرداختند.
مجاهدان
جنگ جهانی اول
عثمانی
وطنپرستان
عُمّال عثمانی
غارتگری
2021
06
22
88
108
https://ganjineh.nlai.ir/article_2669_a33a2a241546f71e7851b82253dc76f4.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
آداب تنظیم و نگارش کتابچههای مفاصاحساب در عصر قاجار
حسین
احمدی رهبریان
مقصودعلی
صادقی گندمانی
نظارت و کنترل بر بودجه بهعنوان یکی از ارکان مهم در بودجهبندی، در دورۀ قاجار اهمیت زیادی داشت. کتابچههای مفاصاحساب، یکی از دفاتر مالی قابلدسترس از دورۀ قاجار است که شناخت آن میتواند زوایای تاریک و ناشناختۀ مالی ایران بهویژه مباحث بودجهریزی را روشن کند.هدف: پژوهش حاضر بهدنبال پاسخ به این پرسش است که ساختار، اجزا و محتوای دفتر مفاصاحساب در عصر قاجار چگونه تنظیم و نگارش میشدهاست و این اجزا چه تغییراتی داشتهاست.روش/ رویکرد پژوهش: دادهها براساس 46 سند موجود در پنج مرکز آرشیوی، جمعآوری و تحلیل شدهاست.یافتهها و نتیجهگیری: ساختار مفاصاحساب از چهار بخشِ مفرده، منذالک، الباقی-الفاضل، و اضافات تشکیل شدهاست. مفرده در اصطلاح بهمعنای درآمد و منذالک بهمعنای مخارج است. چنانچه مقدار منذالک کمتر از مفرده باشد درپی آن «الباقی» نوشته میشود و چنانچه مقدار منذالک زیادتر از مفرده باشد درپی آن «الفاضل» نوشته میشود که بهمعنای کسری بودجه است؛ ولی اگر در نقد کمتر و در جنس بیشتر باشد یا بالعکس، در این صورت «الباقی به مافیه الزیاده» آورده میشود. مفرده بهلحاظ ساختار شکلی از دو حرف اول و حرف ثانی و چهار دفعه تشکیل میشود. حرف اول برای درآمدهای سال جاری و حرف ثانی برای درآمدهای سالهای قبل است. حرف اول خود به دو بخش مالیات اصل و اضافه تقسیم میشود که بهترتیب بهمعنای مالیات مستمر و غیرمستمر است. مخارج نیز در غالب براتهای مالی به دو بخش مستمر و غیرمستمر تقسیم میشود. اضافات سند نیز ساختاری منظم و منسجم داشت، ولی در دورۀ مظفری، نسبت به دورۀ ناصری بهلحاظ شکلی تغییراتی پیدا کرد؛ بهاینترتیب که مهر و طغرای شاهی در صدر صفحۀ اول کتابچه حذف شد؛ اتصالات هم که بهنوعی عنوانبندی هریک از صفحات است در مفاصاحساب دورۀ قاجار مرسوم نبود.
قاجار
حسابرسی
مالیات
سیاق
مفرده
منذالک
الباقی
الفاضل
2021
06
22
110
139
https://ganjineh.nlai.ir/article_2670_fbf30398fa3b903feeccead3e7f44330.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
بررسی عوامل بیولوژیک آسیبرسان به آثار موزهای؛ نمونۀ مطالعاتی: آثار کاخموزۀ نیاوران
بیتا
سودائی
ثمین
صدیق
شیما
شهرابی
مهدی
کلیایی
حفاظت پیشگیرانه در موزهها شامل تمامی راهبردهایی است که روند تخریب آثار تاریخیفرهنگی را کنترل میکند و از آسیبرسیدن به آنها جلوگیری میکند. قدم اول در این راه شناسایی آفات موزهای است تا بتوان طبق آنْ برنامۀ مدیریت مقابله با آفات را در موزهها بهکار گرفت.هدف: هدف این پژوهش شناسایی آفاتی است که به کلکسیونهای کاخموزۀ نیاوران آسیب وارد میکنند و توصیۀ روشهایی برای پیشگیری از این آفات است.روش/ رویکرد پژوهش: در این پژوهش حشرات سه ساختمان کتابخانه، کوشک احمدشاهی و کاخ صاحبقرانیه بررسی شدند. این بررسی بهروش میدانی-آزمایشگاهی انجام شد. حشرات با استفاده از قلممو و انواع تلهها از روی تمام وجوه اجناس موجود در ساختمانها جمعآوری شدند. نمونهها پساز بررسی در آزمایشگاه، شناسایی شدند.یافتهها و نتیجهگیری: حشرات کاخموزۀ نیاوران به راستههای استطالهداران (Thysanura) (حشرات دارای پیوست در انتهای بدن)، سوسکهای خانوادۀ Dermestidae، Ptinidae، و پروانههای بید از خانوادۀ Tineidae تعلق داشتند. برای تدوین برنامۀ مدیریت تلفیقی آفاتْ روشهای کنونی کنترل آفات در کاخموزۀ نیاوران ارزیابی شد و راهبردهای پیشگیرانه و برنامههای پایش ارائه شد؛ بهگونهای که کاربرد آفتکشها آخرین راهحل باشد.
کلیدواژه
2021
06
22
140
164
https://ganjineh.nlai.ir/article_2671_c230e0242d4028d4392d8ad2d1c7dc4f.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1400
31
2
قدرت اقتصادی شهر اَسترآباد در عصر ناصری از راه تجزیۀپیکسیِ عناصرقِرانهای نقرۀ ناصرالدینشاه قاجار ضربشده در استرآباد
حسین
کوهستانی
سامان
فرزین
زهره
جوزی
محمدامین
سعادتمهر
هدف: در دورۀناصرالدینشاه قاجار قرانهای نقرۀ فراوانی بین سالهای 1265-1292ق در ضرابخانۀ استرآباد ضرب شد. نظام ضرب سکۀ شهرها در دورۀ ناصری هرچند بهصورت اسمی پیرو نظام تهران بود، ولی درعمل هر شهر نظامی خودمختار داشت و سکۀ بیشتر شهرها با مقادیر متفاوت خلوص نقره ضرب میشد. این مقاله برآن است تا علاوهبر سنجش مقدار خلوص نقره و سیر تغییرات آن در سکههای ضرب استرآباد، قدرت اقتصادی استرآباد را تبیین کند و با شهرهای مهمتر در عصر قاجار، یعنی مشهد، تبریز، اصفهان، و شیراز مقایسه کند.روش/ رویکرد پژوهش: 22 سکه متعلق به 22 تاریخ دورۀ ناصرالدینشاه با استفاده از شیوۀ پیکسی تجزیۀ عنصری شد.یافتهها و نتیجهگیری: میانگین خلوص نقرۀ سکههای ضرب استرآباد در دورۀ ناصرالدینشاه بین سالهای 1265-1273ق 90.10%، بین سالهای 1276-1287ق 86.56%، بین سالهای 1289-1292ق 84.20%، و میانگین سه دوره 87.42% یافته شد. میانگین خلوص نقرۀ سکههای ضرب مشهد (84%)، تبریز (82%)، تهران (90%)، اصفهان (84%)، و شیراز (90%) بود. در آخر نیز اطلاعاتی ارزشمند از نحوۀ تغییر عیار فلز سکهها با فلزات مس و آهن، و نوع معادن نقرۀاستفادهشده، یعنی معادن سروزیت بهدست آمد.
استرآباد
اقتصاد
آزمایش پیکسی
ناصرالدینشاه قاجار
سکهشناسی
2021
06
22
166
190
https://ganjineh.nlai.ir/article_2672_651a94a10a11d9bded5b658ccfe16815.pdf