2024-03-29T15:42:27Z
https://ganjineh.nlai.ir/?_action=export&rf=summon&issue=258
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
دستورالعملهای دیپلماتیک در ایران دورۀ قاجار
صباح
خسروی زاده
نصرالله
پورمحمدی املشی
حجت
فلاح توتکار
محسن
بهشتی سرشت
هدف: بررسی ساختارشناسی دستورالعملهای دیپلماتیک و نیز سیر تحول صدور این اسناد در دورۀ قاجار. روش: در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی اسناد دستورالعملهای دیپلماتیک مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسی شده است. یافتهها و نتیجهگیری: ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تکوین و تحول وزارت امور خارجه تغییر کرده است. دستورالعملهای وزارت امور خارجه بهلحاظ ساختاری موضوعمحورند و بهلحاظ شکلی در دستورالعملهای مفصل بهصورت توضیحی و در دستورالعملهای مختصر بهصورت دفعه مشخص میشوند. محتوای این نوع دستورالعملها عمدتاً کاربردی و برای مأمور دریافتکنندۀ آن لازمالاجرا بود. دستورالعملهای دیپلماتیک در دورة قاجار، چارچوب رفتاری ماموران را مشخص میکند و نیز حاوی قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجرای تشریفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و دیگر مأمورین دیپلماتیک برای انجام امور سیاسی و بینالدولی؛ 3. دستورالعملهای خفیه؛ 4. دستورالعملهای راهنما برای نهادها و ارگانهای سیاسی.
وزارت امور خارجه
دورۀ قاجار
سندشناسی
دستورالعملها
اسناد تاریخی
دستورالعمل دیپلماتیک
2018
03
28
6
32
https://ganjineh.nlai.ir/article_2267_211cac3d9045d4b615eba9272ee1b23b.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
ساماندهی منابع و ذخایر آب شهر قم در دورۀ قاجار (با تکیه بر اسناد کاخ گلستان)
حسین
احمدی رهبریان
نیره
خدادادشهری
حسن
زندیه
هدف: بررسی میزان رونق منابع و ذخایر آب شهر قم در دورۀ حکومت قاجار و همچنین واکاوی نقش حکومت و طبقات مردمی در احداث و احیا و کنترل منابع و ذخایر آب شهر قم است. روش: مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانهای تنظیم شده است. یافتهها و نتیجهگیری: شهر قم در ابتدا آب فراوانی داشت؛ ولی مشکل اهالی آن، روش درست استفاده از این آب برای آشامیدن و آبیاری بود. پس از حملة افغانها، شهر قم و همچنین ذخایر آبی آن آسیب جدی دید و تا سالها به همین وضع باقی ماند. حکومت قاجار با همکاری مردم برای ساماندهی ذخایر آبی قم دست به کار شد. 80 درصد از آبانبارهای شناسایی شده، 67 درصد از یخچالها، و 54 درصد از حمامها در دوره قاجار ساخته شدهاند. در ایجاد و احیای قنات بهترتیب سه طبقۀ دیوانسالاری، اعیان و اشراف طوایف، و روحانیون نقش مؤثرتری داشتند و درزمینۀ آبانبار، طبقۀ تجار نقش پررنگتری ایفا کردند و در ساخت یخچال و حمام نیز طبقۀ دیوانسالاران بیشترین اهتمام را داشتند.
شهر قم
آب
ذخایر آبی
دورة قاجار
2018
03
28
34
55
https://ganjineh.nlai.ir/article_2268_fae2f9f2677d3657a45c5af70e0cb2a1.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
سیاستهای روسیه در تسلط اقتصادی بر مسیرهای تجاری شمال و شمال غرب ایران از طریق ساخت راه (با تأکید بر اسناد امتیازنامههای راه تبریز به قزوین در دورۀ قاجار)
حسین
اسماعیلی نصرآبادی
علی اکبر
کجباف
مرتضی
نورائی
هدف: بررسی اهداف اقتصادی و تجاریِ روسها از راهسازی در شمال و شمال غرب ایران. روش: مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، و بهرهگیری از اسناد موجود در وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایرانموضوع راهسازی در شمال و شمال غرب ایران در دوره قاجار، بررسی شده است. یافتهها و نتایج: روسهاکه از دورۀ صفویه تا اواسط دورۀ قاجار، سیاستهای تصرف اراضی را در شمال و شمال غرب ایران دنبال میکردند، در دورۀ ناصرالدین شاه، رویکرد خود را به سمتِ تسلطِ اقتصادی تغییر دادند. حکومت قاجار برای جلوگیری از این تسلط، سالها در مقابل پیشنهادِ روسها مبنیبر راهسازی در این مناطق مقاومت کرد. اما در نهایت به دلیلی مشکلات اقتصادی و عدم رشد تجاری،تسلیم روسها شد و امتیازنامۀ ساخت راه شوسۀ تبریز به تهران را به روسها واگذار کرد. راهسازی در ایران منافع اقتصادی و نظامی زیادی برای روسیه داشت؛ هم راه ورود کالاهای روسیه به ایران را باز کرد و هم شرایط را برای تسلطِ نظامی روسها به شمال غرب ایران فراهم کرد.
دورة قاجار
راهسازی
روسیه
اقتصاد
سیاست
ایران
آذربایجان
2018
03
28
56
86
https://ganjineh.nlai.ir/article_2269_f350b2dcd2621882f0970c7e283f357e.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
نحوه برخورد علمای ایرانی ساکن عتبات با واقعه بستنشینی تجار ایرانی ساکن کربلا در مجاورت کنسولگری انگلیس (1324ق)
علی اکبر
خدری زاده
هدف: بررسی ماجرای بستنشینی تجار ایرانی ساکن کربلا در مجاورت کنسولگری انگلیس در سال1324ق. موضوع این مقاله است. این ماجرا در پیِ مطالبه مالیاتی دولت عثمانی با عنوان "شهریه" از تجار و کسبة ایرانی صورت گرفت و به کشتار و مجروح کردنِ بستنشینان منجر شد. روش: این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد وزارت امور خارجه ایران تنظیم شده است. یافتهها و نتیجهگیری: تجار و کسبه ایرانی، از طریق مقاماتِ ایرانی به مطالبه مالیاتی دولت عثمانی اعتراض کردند، که به آن رسیدگی نشد. در نهایت، رفتار خشونتآمیز والی بغداد منجر به کشتارِ بستنشینانِ معترض شد. در پی ماجرای کشتارِ بستنشینان، وزارت امور خارجه ایران زیر فشارهای سیاسی علمای ایرانی ساکن عتبات، اعتراضات مردمی، مطبوعات و نمایندگان مجلس شورای ملی قرار گرفت. متعاقب آن، وزیر امور خارجه برای رسیدگی به این موضوع مکاتبات زیادی با سفیر ایران در عثمانی و نیز کارپرداز اول ایران در بغداد انجام داد. برکناری والی بغداد و برداشتن رسم مالیات از تُجّار و کسبۀ ایرانی ساکن کربلا از دستاوردهای دیپلماتیک وزارت امورخارجی بعد از این ماجرا بود.
بستنشینی
وزارت امورخارجه
دولت عثمانی
بریتانیا
حکومت قاجار
کربلا
تجار
ایرانیان
والی بغداد
علمای عتبات
2018
03
28
88
106
https://ganjineh.nlai.ir/article_2270_12e6bf799e1f9d6339ccbab6d11a8bff.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
تحلیل عملکرد آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران براساس مدل SWOT
زهرا
سلیمانی
امیر
غائبی
فریبرز
خسروی
هدف: اجرای تحلیل SWOT و ارزیابی نقاط ضعف و قوت آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران و تهدیدهای و فرصتهای پیش روی آن، تببین موقعیت راهبردی این سازمان، و عرضة رهنمودهای مناسب برای آن. روش: پرسشنامهای برای تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای آرشیو ملی جمهوری اسلامی طراحی و برای تعیین روایی در اختیار 7 نفر از متخصصانِ حوزۀ آرشیو قرار گرفت. پرسشنامه به بیست نفر از افراد شاغل در این سازمان ارائه شد. موقعیت راهبردی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران، با ماتریس ارزیابی عوامل درونی و ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی بررسی شد. یافتههاو نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد قوتهای پیش روی آرشیو ملّی جمهوری اسلامی ایران بر ضعفهای آن و فرصتهای پیش رو بر تهدیدها غلبه دارد. سازمان میتواند با تکیه بر نقاط قوت و بهرهبرداری از فرصتهای موجود نقاط ضعف را کمرنگ و تهدیدهای محیطی را کنترل کند؛ همچنین با اتخاذ راهبردهای مؤثر هم وضع موجود را بهبود ببخشد و هم با اقدامات جدید، خدماتش را ارتقا دهد. مهمترین راهبردهای عرضهشدۀ پژوهش عبارتاند از: بهینهسازی خدمات رقومی و دسترسپذیری آن، اصلاح قانون برای ایجاد تنوع محتوایی در اسناد در اشکال مختلف آن؛ تعامل و مشارکتِ محتوایی-خدماتی آرشیوی با مراکز اطلاعرسانی دیگر؛ جذب نیروی انسانی جوان و متخصص، تشکیل دورههای آموزشی برای نیروهای موجود، راهاندازی سامانة آرشیوی تحت وب؛ تعیین خطمشی و قوانین مناسب برای گردآوری اطلاعات و منابع.
آرشیو ملی جمهوری اسلامی ایران
تحلیل SWOT
برنامهریزی راهبردی
2018
03
28
108
131
https://ganjineh.nlai.ir/article_2271_e27527f169b80a5d6e206edaa22531aa.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
شناخت انواع دوخت بهکاررفته در صحافی نسخههای خطی متعلق به دوره صفویه تا قاجار موجود در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس
مهرناز
آزادی بویاغچی
محمد
حدادی
راضیه
سرپوش
هدف: شناسائی انواع دوخت عطف بهکاررفته در صحافی کتب خطی دوره صفویه تا قاجار موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس، به منظور حفظ دوام و اصالتشان به هنگام مرمت. روش: روش پژوهش، کتابخانهای و میدانی است. کتب خطی مربوط به دوره صفویه تا قاجار موجود در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس که دارای تاریخ صحافی بودند انتخاب شدند. با دوربین Canon Power Shot SX40 HS از آنها عکسبرداری و مشخصاتِ صحافیشان یادداشت شد. با استفاده از نرمافزار SPSS مشخصاتِ صحافی در دورههای مختلف (صفویه، افشار، زند و قاجار) شناسائی شد. یافتهها و نتیجهگیری: انواع دوخت، انواع شیرازه، فرمهای عطف، انواع جزوه، در منابع موجود در مرکز سازمان اسناد و کتابخانه ملی فارس شناسایی شد. در هر سه دوره (صفوی، افشار و زند، قاجار) بیشترین نوع دوخت بهکاررفته دوسوزنه و بیشترین نوع جزوه هشتبرگی است. هنگام مرمت و صحافی کتب خطی برای حفظ دوام و اصالت آثار باید از همان روش دوخت قبلی اثر استفاده کرد و در صورتی که روش دوخت قبلی قابل تشخیص نبود، مناسبترین دوخت برای کتاب را انتخاب کرد.
کتب خطی
دوخت عطف
صحافی
مرمت
سازمان اسناد و کتابخانة ملی فارس
2018
03
28
132
150
https://ganjineh.nlai.ir/article_2272_f2487c0d1d1cc3e9ec3a4460a53a6c28.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
شناسایی مواد و رنگدانه های به کار رفته در تابلوی رنگ روغن دوره قاجار (منسوب به ابوالقاسم اصفهانی
افسانه
فیروزنیا
کورس
سامانیان
هدف: بررسی رنگ و مواد تابلوی رنگروغن، اثرِ ابوالقاسم اصفهانی، و پاسخ به این دو پرسش 1. تکنیک و مواد بهکاررفته در تکیهگاه، بستر، رنگ، بست، و لایۀ محافظ این تابلو چیست؟ و 2. آیا مواد شناساییشده در این نقاشی، با مواد بهکاررفته در سایر نقاشیهای سهپایهای دورۀ قاجار مطابقت دارد؟ روش: روش پژوهش توصیفی است. با استفاده از روشهای مکمل، مواد و رنگدانههای آلی و معدنیِ بهکاررفته در تابلو شناسایی شد. از دستگاه[1]FTIR مدل Tensor 27 ساخت شرکت Bruker آلمان با عدد موجی Cm-14000 _400 در محدودۀ Mid IR، دستگاه[2]XRF پرتابل مدل S1 TRACER ساخت شرکت Bruker آلمان، دستگاه[3]SEM–EDS مدل MIRA3 TESCAN ساخت جمهوری چک و دستگاه PLM[4] مدل BK-POL ساخت شرکت jenuse ژاپن استفاده شد. یافتهها و نتیجهگیری: این اثر دارای چهار لایۀ تکیهگاه، بستر، رنگ، و ورنی است. الیاف تکیهگاه پنبه است و لایۀ بستر، ترکیبی از گچ و رنگدانههای حاوی سرب (سرنج و سفیدسرب) است. مواد و رنگهای به کار رفته مشابه همان موادی است که مطالعات پیشین نشان داده در سایر تابلوهای قاجار استفاده شده است. از کربنات کلسیم و اخرا برای ترمیم تابلو استفاده شده است. در تمامی طیفها گچ مشاهده شد. ضعف تکنیکی در بسترسازی مشهود است. اغلب هنرمندان سبک قهوهخانهای خودآموخته بودند؛ درنتیجه از مواد سازگار برای ساخت بستر مناسب، اطلاع چندانی نداشتند و همین عامل باعث تخریب بستر این نوع آثار در گذر زمان شدهاست. [1]. Fourier Transform Infrared Spectroscopy [2]. X-Ray Fluorescence Spectroscopy [3]. Scanning Electron Microscopy coupled with Energy-Dispersive X-Ray [4]. Polarized Light Microscope
تابلوی رنگ و روغن
ابوالقاسم اصفهانی
نقاشی قهوهخانهای
مرمت
رنگها
رنگآمیزی
2018
03
28
152
174
https://ganjineh.nlai.ir/article_2273_888880a81667fcfd906a86ca36f64882.pdf
گنجینۀ اسناد
1023-3652
1023-3652
1397
28
1
نمایه سال 1396 فصلنامه گنجینه اسناد
سید محمود
سادات
ندارد ندارد ندارد ندارد
کلیدواژه
2018
03
28
175
179
https://ganjineh.nlai.ir/article_2275_3e8093133404ded4eb08a585e9dd615d.pdf