TY - JOUR ID - 2632 TI - مطالعۀ مفاهیم اسناد دیوانی دورۀ قاجار تا پایان عهد ناصری با هدف مقوله‌بندی و برقراری روابط اصطلاح‌نامه‌ای JO - گنجینۀ اسناد JA - GANJ LA - fa SN - 1023-3652 AU - نعیمی, صدف AU - باب الحوائجی, فهیمه AU - حسینی بهشتی, ملوک السادات AU - حریری, نجلا AD - دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران AD - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران AD - استادیار زبان‌شناسی همگانی هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، تهران، ایران AD - استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 31 IS - 1 SP - 200 EP - 236 KW - اسناد دیوانی KW - روابط اصطلاح‌نامه‌ای KW - قاجاریه KW - نمایه‌های موضوعی KW - دیوان‌سالاری KW - اصطلاح‌نامه‌ها KW - آرشیو ملی ایران DO - 10.22034/ganj.2021.2632 N2 - هدف: مطالعۀ مفاهیم اسناد دیوانی دورۀ قاجار تا پایان عهد ناصری با هدف مقوله‌بندی و برقراری روابط اصطلاح‌نامه‌ای. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کمّی و کیفی است. در این روش، ابتدا منابع معتبر تاریخی و ردیف اول دورۀ قاجار مطالعه و بررسی شد و مفاهیم موضوعی اصلی دیوان‌سالاری دورۀ قاجار تا پایان عهد ناصری شناسایی شد. سپس با تحلیل محتوا و چکیدۀ اسناد دیوانی دورۀ قاجار تا پایان عهد ناصری در پایگاه اسناد آرشیو ملی ایران، مفاهیم موضوعی اصلی و فرعی همراه با فراوانی مقوله‌ها و زیرمقوله‌های موضوعی براساس پشتوانۀ سندی و انتشاراتی استخراج شد. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: از 19771 زیرمقولۀ به‌دست‌آمده از اسناد دیوانی، القاب و مناصب دیوانی با 6895 زیرمقوله (9/34 درصد)؛ اصطلاحات دیوانی با 6811 زیرمقوله (2/34 درصد)؛ نهادهای دیوانی با 3445 زیرمقوله (4/17 درصد)؛ عناصر و گونه‌های اسناد دیوانی با 2620 زیرمقوله (3/13 درصد) شناسائی شد. مفهوم القاب و مناصب دیوانی، پربسامدترین مفهوم از مفاهیم اصلی اسناد دیوانی است. این مفهوم  پنج مقوله و 167 زیرمقوله دارد که شامل مقولۀ القاب و مناصب مالی-دیوانی (6/34 درصد)؛ مقولۀ القاب و مناصب درباری-دیوانی (22 درصد)؛ مقولۀ القاب و مناصب نظامی-دیوانی (56/21 درصد)؛ مقولۀ القاب و مناصب دیوانی-دیوانی (55/12 درصد) و مقولۀ القاب و مناصب شرعی-دیوانی و قضایی-دیوانی (25/9 درصد). مناصب مستوفی، مستوفی‌الممالک، صدراعظم، ملا، قراسوران از پربسامدترین نمایه‌های (زیرمقوله‌های) مفهوم القاب و مناصب دیوانی به‌شمار می‌آیند. تمام نمایه‌های موضوعی مفاهیم اصلی اسناد دیوانی با یکدیگر روابط اصطلاح‌نامه‌ای دارند. پربسامدترین مفهوم اسناد دیوانی یعنی القاب و مناصب دیوانی بیشترین ارتباط اصطلاح‌نامه‌ای را با نمایه‌های موضوعی مفهوم نهادهای دیوانی دارد. UR - https://ganjineh.nlai.ir/article_2632.html L1 - https://ganjineh.nlai.ir/article_2632_80e5f65789f2c8611530b4a069a06692.pdf ER -