ORIGINAL_ARTICLE
چهل سالگی آرشیو ملی، گذشته و آینده
چهل سال قبل در هفدهم اردیبهشت ماه سال 1349، قانون تاسیس سازمان اسناد ملی ایران، به تصویب مجلس سنای آن زمان رسید. این قانون- که پیش تر از تصویب مجلس شورای ملی نیز گذشته بود- به تاسیس سازمانی حکم می داد که هدفش جمع آوری و حفظ اسناد ملی ایران در سازمانی واحد بود تا بتواند شرایط و امکانات مناسب را برای حفظ، گردآوری و تنظیم اسناد ملی و همچنین دسترسی عموم مردم را به این اسناد، فراهم آورد.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1015_ba9ae672acc3b009165dec050845ddaf.pdf
2010-05-22
5
9
سیدامیرمسعود
شهرام نیا
1
معاون اسناد ملی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی وقایعنگاری ناشناختهای از صدر قاجار (تاریخ فتحعلی شاه قاجار به قلم اورجانی)
یکی از وقایع نگاریهای اواخر سلطنت فتحعلی شاه قاجار- که تا کنون معرفی، بررسی و تصحیح انتقادی نشده و در زاویه ناشناختگی و گمنامی مانده است- کتابی خطی تحت عنوان «تاریخ فتحعلی شاه قاجار»، از نویسندهای به نام محمد حسین بدایع نگار اورجانی است. مولف، این کتاب را به دستور فتحعلی شاه در سال 1248ق. به رشته تحریر کشیده است و تنها یک نسخه از آن موجود است و آن نیز، در کتابخانه ملی تبریز نگهداری میشود. اورجانی، از منشیان و دیوانیان سنتی صدر قاجار به شمار میرفت و این کتاب را، چندین سال بعد از عبدالرزاق دنبلی، مولف مآثرالسلطانیه و میرزا محمد صادق وقایع نگار مروزی، مولف تاریخ جهان آرا و یک سال قبل از تاریخ ذوالقرنین میرزا فضلاله خاوری نوشت. مقتدای او در وقایع نگاری، ابوالفضل عبداله وصاف است و به شیوه او، گزارش رویدادهای تاریخی را، با تکلف و تصنع و پیچیدگی و عبارت پردازی ملال آور و اشعار فراوان عربی و فارسی همراه ساخته است. محتوای کتاب، شامل مقدمه و اصل و نسب قاجار تا جنگهای دوم ایران و روس به صورت مختصر است. این مقاله، به معرفی این اثر خطی، نویسندهاش و بررسی انتقادی محتوای آن پرداخته است و سعی دارد برای نخستین بار از سبک نگارش و شیوه تاریخنویسی اورجانی، گرتهبرداری و تقلیدهای او و نیز جایگاه وی در میان مورخان صدر قاجار در بررسی مقایسهای، آگاهیهایی به دست دهد.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1016_75e8c74e76936f73fddef14f1c0f07f1.pdf
2010-05-22
10
21
تاریخ فتحعلی شاه قاجار
نسخه خطی
محمد حسین اورجانی
شیوه تاریخ نویسی
عباس
قدیمی قیداری
ghadimi@tabrizu.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تجارت بوشهر و راههای تجاری آن در سالهای 1293 - 1324ش. / 1914 - 1945م.
حوزه خلیج فارس به عنوان منطقهای راهبردی، از اهمیت و جایگاه تاریخی ویژهای همواره برخوردار بوده است. این منطقه، از روزگار باستان تاکنون، به لحاظ تجارت و منابع غنی خود، مورد توجه دیگر اقوام و ملل بوده و میباشد. به همین دلیل، در معرض رقابت و کشمکش کشورهای دیگر قرار دارد. بوشهر، از جمله شهرهای بندری خلیج فارس است که بعد از سقوط صفویان در دورههای افشاریان و زندیان، پس از کاهش اهمیت تجاری بندرعباس، مورد توجه دولتهای خارجی قرار گرفت. در دوره قاجارها نیز، این بندر به لحاظ ساحل، تشکیلات اداری و ارتباط با شیراز، از جایگاه ویژهای در میان بندرهای جنوب برخوردار بود. همین موضوع، سبب شد تا شمار بسیاری از کشورها، دست به تاسیس شرکتهای تجاری و حتا کنسولگری در این شهر ساحلی بزنند. این مقاله، بر آن است تا به بررسی چرایی و چگونگی رونق و کسادی اقتصاد بندر بوشهر در سال های 1293- 1324 ش./ 1914- 1945 م. بپردازد و به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای، به تبیین تجارت و مسایل و مشکلاتی که در تجارت بوشهر و راههای تجاری آن از سالهای 1293- 1324 ش./ 1914- 1945 م. وجود داشته، بپردازد.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1017_b88237672670e31279cdbad195928d0e.pdf
2010-05-22
22
38
خلیج فارس
بوشهر
راه
تجارت
امنیت
مرتضی
دهقان نژاد
mdehqannejad@yahoo.com
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ظریفه
کاظمی
kazemi.zarife@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران دورۀ اسلامی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گنج پنهان در نقشهای گلیم گیلان
اگرچه گلیمبافی در گیلان یکی از هنرهای دستی چندان مطرح نسبت به سایر دستساختههای این منطقه نمیباشد، اما آنچه هست نقش، رنگ و بافتی خیره کننده دارد که با بازنگری و کاوش در ویژگیهای آن، میتوان به متنخوانی و رمزگشایی بسیاری از ناشکافتهها در خاستگاههای مردم منطقه دست یافت. اصولا نقوش گلیم در هر منطقهای از ایران، بیانگر روابط اجتماعی، مناسبات فرهنگی و تجلی باورها و بیان آرزوهای مردم است و امری مهم برای تحقیقات مردم شناسی به حساب میآید. نقش گلیم، بیان واضحی از شرایط محلی و اقلیمی، آب و هوای محل زندگی، علایق و باورها، سلایق و آرزوهای استادکاران بافنده را در خود نهفته دارد و حتا بیان دردها و آلام آنان است. در نقشینههای گلیم گیلان نیز، میتوان نزدیکی زیادی با نقوش گلیم دیگر نقاط ایران جستجو کرد و تا حدودی شباهتهای یکسانی در آنها برشمرد. این نقشها، همچون گنجی پنهان در درون خود اسرار بسیاری از زیباشناسی عامیانه تا بیان روایی حس و حالهای عاشقانه را نهفته دارد و آنها را به عنوان اسنادی قابل اعتنا و دربردارنده فرهنگ و هنر عامه، میتوان به شمار آورد. در این مقاله، این مساله بیان میشود که تنوع نقشهای گلیم گیلان، نشاندهنده زیباشناختی عامیانه منطقه است و همچنین، نشان از ذوق خلاق هنرمندان بومی دارد. در این جا همچنین به طبقهبندی و تحلیل نقشینههای گلیم گیلان در سه وجه نقوش انتزاعی، نقوش تزئینی و نقوش تصویری (فیگوراتیو) میپردازیم. بیتردید شناخت این نقشینهها، هم به خلاقیت و نوآوری قشر جویای هنر ناب و اصیل کمک میرساند و هم تلاشی برای هویت بخشی به این میراث فرهنگی و معنوی کشور عزیزمان میباشد.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1018_d1961f511232bc65bb37857dbafdaf7b.pdf
2010-05-22
40
56
گلیم گیلان
مردم شناسی
هنر عامیانه
نقوش نمادگرا
نقوش تزئینی
نقوش انتزاعی
پریسا
شادقزوینی
shadparisa@yahoo.com
1
دکترای فلسفه و علوم هنری؛ عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه الزهرا تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ملیگرائی، سرهنویسی و شکلگیری فرهنگستان زبان فارسی در دوره پهلوی اول
فرهنگستانهای زبان، محصول رشد و تکامل اندیشههای ملی گرایانه و شکلگیری دولت نوین در اروپا، طی سدههای هیجدهم و نوزدهم میلادی و پیدایش و حاکم شدن مقوله «زبان ملی» است. اما در ایران، فرهنگستان زبان فارسی به عنوان فرهنگستان زبان ملی ایران، بیش از آن که حاصل انتخاب و معرفی زبان فارسی به عنوان زبان ملی باشد، در اثر رواج سرهنویسی افراطی عهد رضاشاه، پدید آمد که همواره یکی از نمودهای جدی ملیگرایی باستانگرا در حوزه زبان و ادب بوده است. البته پیشینه سره نویسی، به عهد مغولان هند و صفویان و خلق کتابهای مجعولی چون دساتیر به قلم زرتشتیان هند، و همچنین، سابقه تشکیل مجلسی برای لغتسازی و جلوگیری از بینظمی در املای کلمات، به عصر ناصرالدین شاه قاجار بازمیگردد. اما در اواخر دوران قاجار و عهد مشروطه، این رویه به یکی از دغدغههای جدی بخش عمدهای از منورالفکرهای باستانگرا تبدیل شد و میراث آن، به عهد پهلوی اول رسید. در دوران سلطنت رضاشاه و در فضای فرهنگی آن دوره - که ملیگرایی بر تمامی اصلاحات و فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی تسلط داشت - توجه به سرهنویسی و پرهیز از کاربرد واژههای بیگانه خصوصا کلمات عربی و ترکی، به شکل جدیتر و رسمیتری مورد توجه قرار گرفت و نابسامانیهایی که در این کار پدید آمد، باعث شد تا زمینه تشکیل یک مجمع علمی و در نهایت، فرهنگستان زبان فارسی، برای گزینش و ابداع واژگان فارسی به شکل صحیح، فراهم شود. در مقاله حاضر، روند این تحولات بر اساس منابع عهد پهلوی اول، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1019_e1b92b6c313c37783612cced03b9bbf3.pdf
2010-05-22
58
72
فرهنگستان
رضا پهلوی
شاه ایران
1323
سره نویسی
ملی گرایی (ناسیونالیسم)
باستان گرایی ادبی
علی محمد
طرفداری
tarafdary@yahoo.com
1
دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی و عضو هیئت علمی بنیاد دایرة المعارف اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ناکارآمدی نخبگان سیاسی در کارآمدسازی روند توسعه ایران عصر پهلوی
در این مقاله، با رویکردی تاریخی- تحلیلی، بر اساس نظریه نخبه گرایی «پارهتو و موسکا»، به تحلیل عملکرد نخبگان عصر پهلوی، در روند توسعه یافتگی ایران میپردازیم. نخبگان ایران در تاریخ عصر پهلوی، به سه دسته تقسیم شدهاند: 1. بخشی از نخبگان حاکم که اساسا خواهان توسعه کشور نبودند؛ 2. عدهای از نخبگان حاکم که در پی اصلاح و نوسازی بودند؛ 3. نخبگان فکری. گروه اول -که تحت عنوان نخبگان ضد توسعه از آنها یاد شده است- به عنوان یکی از موانع اصلی توسعه و عامل خنثیسازی قدرت اصلاح طلبان، به ایفای نقش پرداختهاند. گروه دوم نیز، به دو دلیل در هدایت کشور به سمت توسعه موزون و همه جانبه ناکام ماندند: الف- ویژگیها و ضعف عملکرد خویش؛ ب- ساختارهای سیاسی- اقتصادی نامناسب و کارشکنی نخبگان ضد توسعه. روشنفکران نیز به دلایلی مانند ساختار سیاسی استبدادی، بیگانگی با فرهنگ جامعه و نگاه تک بعدی به توسعه، نتوانستند به نحو مطلوب به ایفای نقش بپردازند. این مقاله، در صدد پاسخگویی به این سوال است که چه عوامل و کنشگرهایی، زمینه و بستر لازم را برای ناکامی نخبگان عصر پهلوی در روند توسعه یافتگی ایران فراهم آورده است؟ فرضیه مقاله، این است که عواملی از قبیل ساختار سیاسی استبدادی، فرهنگ توسعه نیافته، دخالت بیگانگان در امور ایران، ضعف عملکرد شاهان و فرمانروایان، نقش مخرب نظام اقتصاد جهانی و عملکرد نخبگان در نوسازی و توسعه به شیوه غربی، همگی زمینه ساز ناکامی نخبگان عصر پهلوی در روند توسعه یافتگی ایران شده است.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1020_aec32b467b758077329527c44b2afbd3.pdf
2010-05-22
74
105
توسعه
نوسازی
نخبه
روشنفکر
شایسته سالاری
گردش نخبگان
سید امیرمسعود
شهرام نیا
m_shahramnia@yahoo.com
1
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
مجید
اسکندری
top_poletic@ yahoo.com
2
کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تطبیقی شیوه ارزشیابی به کار رفته در آرشیو ملی ایران و کانادا
هدف از انجام این پژوهش -که به شیوه پیمایش توصیفی انجام شده- بهبود وضعیت ارزشیابی آرشیوها در ایران، از طریق بررسی فرایند ارزشیابی در معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (آرشیو ملی ایران) و بخش آرشیو کتابخانه و آرشیو کانادا (آرشیو ملی کانادا) است. فعالیت ارزشیابی، در دو بخش فرایند ارزشیابی و معیارهای ارزشیابی، مورد بررسی قرار گرفته است. فرایند ارزشیابی آرشیو ملی ایران با درصد فراوانی 30.80، در قیاس با آرشیو ملی کانادا با در صد فراوانی 84، وضعیت مطلوبی ندارد. در مورد معیارهای ارزشیابی در شاخص تحلیل عملکردی، آرشیو ملی ایران با درصد فراوانی 33، در سنجش با آرشیو ملی کانادا با در صد فراوانی 100، وضعیت مطلوبی ندارد. در مورد معیارهای ارزشیابی در شاخص تحلیل محتوا، هر دو سازمان با داشتن تمامی موارد، در سطح مطلوبی قرار دارند.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1021_018eec83e2614a4da6d86c95b7b885f6.pdf
2010-05-22
106
125
ارزشیابی سوابق
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
کتابخانه و آرشیو کانادا
راهبرد جدول بندی و سیاهه برداری
ارزشیابی کلان
مریم
شریف نوبری
msharifnobari@gmail.com
1
دانش آموخته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه الزهرا تهران
LEAD_AUTHOR
سعید
رضایی شریف آبادی
srezaei@alzahra.ac.ir
2
دانشیار کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه الزهرا تهران
AUTHOR
فریبرز
خسروی
fa.khosravi@gmail.com
3
استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه برخی نرمافزارهای آرشیوی داخلی و خارجی: در جستجوی الگوئی مناسب در طراحی نرمافزاری برای مراکز آرشیوی ایران
در عصر حاضر، نگاه سنتی به آرشیوها متحول شده است. یکی از مسایلی که امروزه مورد توجه آرشیوها قرار گرفته، مدیریت منابع آرشیوی است؛ به گونهای که کاربران بتوانند در حداقل زمان به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. لیکن گزینش نرمافزار مناسب مراکز آرشیوی، امری پر چالش برای آرشیوداران شمرده میشود. پژوهش حاضر، به بررسی تطبیقی نرمافزارهای آرشیوی داخلی و خارجی پرداخته است. نکتهای که آشکارا میتوان در نرمافزارهای داخلی مدعی مدیریت منابع آرشیوی مشاهده کرد، این است که اغلب آنها بر مواد کتابخانهای تاکید و تمرکز دارند و تا حد بسیار اندکی نیز، نظری بر نیازهای آرشیوداران داشتهاند، بدون این که از استانداردهای ویژه مدیریت منابع آرشیوی استفاده کنند. بنابراین، در این خصوص پیشنهاد میشود یا امکانات و قابلیتهای جدید نرمافزارهای کتابخانهای جهت مدیریت منابع آرشیوی توسعه و گسترش یابند یا این که اساسا نرمافزار مخصوص مدیریت منابع آرشیوی بر اساس استانداردهای موجود و نیازهای مراکز آرشیوی، تهیه و در اختیار این مراکز گذاشته شود. مقاله حاضر، در انتها پیشنهاد میکند که مراکز آرشیوی ایران، برای این که بتوانند به نرمافزار جامع و یکپارچهای در حوزه مدیریت منابع آرشیوی دست یابند، چه ملاکهایی را باید مد نظر داشته باشند.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1022_2a933730049554e16f1ef6760a58b841.pdf
2010-05-22
126
144
نرم افزارهای آرشیوی
مراکز آرشیوی ایران
مدیریت منابع آرشیوی
مرتضی
کوکبی
kokabi80@yahoo.com
1
استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
فریده
عصاره
fosareh@yahoo.com
2
استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
امیررضا
اصنافی
aasnafi@gmail.com
3
دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدیریت مالی در سازمانهای آرشیوی با تأکید بر آرشیوهای ملی ایران و کانادا
اسناد و منابع آرشیوی، جزئی از شناسنامه هر کشور محسوب میشوند. آرشیوها، به دلیل این که محمل نگهداری و حفاظت از اسناد و منابع آرشیوی هستند، بسیار با اهمیت میباشند و مدیریت مالی، به عنوان یکی از مهمترین جنبههای سازمانی، نقش مهمی در این راستا بر عهده دارد. این مقاله، به منظور آشنایی با مدیریت مالی در آرشیو، ارایه گردیده است. در این مقاله، درباره ماهیت و فرایند مدیریت مالی در آرشیو ها، بودجه و موارد مرتبط با آن، از جمله ضرورت توجه به مدیریت مالی در آرشیو، بحث خواهد شد. همچنین، یافتههای مبتنی بر مطالعه درباره سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و کتابخانه و آرشیو کانادا، به منظور شناخت منابع و اطلاعات مالی این دو آرشیو، گزارش خواهد شد. در این مطالعه، با استفاده از مصاحبه، مشاهده و بررسی منابع موجود، دادههای مورد نیاز گردآوری شده است. یافتهها، نشان میدهد که کتابخانه و آرشیو کانادا، بیشترین هزینه و نیرو را، در قسمت برنامهها و فعالیتهای موردنیاز برای مدیریت تاریخچه مستند موردعلاقه کاناداییها صرف کرده است؛ در حالی که آرشیو ملی ایران، بیشترین مایه را برای استفاده از کالاها و خدمات، هزینه کرده است.
https://ganjineh.nlai.ir/article_1023_b539091f3dbea76df7a4298d27aeee57.pdf
2010-05-22
146
166
آرشیو
مدیریت مالی در آرشیو
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
کتابخانه و آرشیو کانادا
سعیده
تقی زاده
1
دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه الزهرا تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نمایه سال 1388 فصلنامه گنجینه اسناد
https://ganjineh.nlai.ir/article_1024_89ae8ffc59dad8c9ab72c979efdb0578.pdf
2010-05-22
168
178
مریم
وتر
1
AUTHOR
فریبا
خردپژوه
2
AUTHOR